Η Ελλάδα διαθέτει ένα αξιόλογο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών, όπως αιολική, ηλιακή, βιομάζα, αλλά και γεωθερμική ενέργεια. Τόσο το ΙΟΒΕ στην τριμηνιαία έκθεσή του, όσο και σύμφωνα με τη γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt, ο Σύνδεσμος Γερμανικών Βιομηχανιών, αναφέρουν ότι η Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες στον τομέα της ενέργειας και συγκεκριμένα στα ενεργειακά δίκτυα και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [1], [2]. Από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ιδιαίτερα μεγάλη πηγή ανάπτυξης μπορεί να καταστεί το δυναμικό της χώρας σε αιολική και ηλιακή ενέργεια, καθώς και οι πράσινες τεχνολογίες [3]. Αυτό επιβεβαιώνει ο Κεμάλ Ντερβίς, αντιπρόεδρος του αμερικανικού ιδρύματος πολιτικής Brookings και υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας κατά την περίοδο της οικονομικής της κρίσης, το 2001, με άρθρο του στην εφημερίδα Financial Times.

.

Ιδιαίτερα για την ηλιακή ενέργεια, τόσο ο Σοσιαλδημοκράτης πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Helmut Schmidt με άρθρο του, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 22.6.2011 στην εφημερίδα Die Zeit, όσο και ο ειδικός σε θέματα ηλιακής ενέργειας Γκέρχαρντ Στρίι-Χιπ σε συνέντευξή του στην ίδια εβδομαδιαία εφημερίδα, τονίζουν μεταξύ άλλων τη δυνατότητα της Ελλάδας σε μια στροφή στον ενεργειακό τομέα, ώστε να εξάγεται ηλιακή ενέργεια από την Ελλάδα στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, καθώς στα πλαίσια της πρωτοβουλίας Desertec έχει ήδη προγραμματιστεί η κατασκευή αγωγών υψηλής τάσης, μέσω των οποίων θα μεταφέρεται η ενέργεια από τις εγκαταστάσεις της Βόρειας Αφρικής στην Ευρώπη [4] [5]. Σύμφωνα με τον γερμανό επιστήμονα, ένας από αυτούς τους αγωγούς θα διασχίζει την Ελλάδα, αλλά η κατασκευή του θα διαρκέσει πολλά χρόνια και συνιστά ακόμα μια τεχνολογική και οικονομική πρόκληση. Η τεχνολογία της διασύνδεσης και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι γνωστή και ήδη υπάρχει ένα δίκτυο διασύνδεσης, το οποίο θα πρέπει στα επόμενα χρόνια να επεκταθεί. Το κόστος εγκατάστασης κυμαίνεται μεταξύ 0,5-1 λεπτά ανά κιλοβατώρα [6].

.

Το ηλιακό δυναμικό της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Η Ελλάδα έχει πολύ περισσότερες ώρες ηλιοφάνεια από κάθε χώρα της Βόρειας Ευρώπης και θα μπορούσε να εξάγει ηλεκτρικό ρεύμα σε αυτές τις χώρες. Η ελληνική οικονομία θα είχε έτσι ένα ανταγωνιστικό εξαγωγικό προϊόν και μάλιστα περιζήτητο.

.

Πράγματι, η χώρα μας προσφέρεται, όσο λίγες ευρωπαϊκές χώρες, για την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. Η ετήσια ηλιοφάνεια αυξάνει στην Ελλάδα από βορρά προς νότο και από τα εσωτερικά ηπειρωτικά τμήματα προς την κατεύθυνση των ακτών [7]. Το ηλιακό δυναμικό της χώρας είναι πολύ υψηλό ξεπερνώντας τις 4200 κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό μέτρο ημερησίως.

.

Στην Ελλάδα, με αυτό το αξιόλογο ηλιακό δυναμικό, είναι επιτακτική ανάγκη η ανάπτυξη της τεχνολογίας των ηλιοθερμικών συγκεντρωτικών τεχνολογιών. Σ’ αυτές συγκαταλέγεται και ο ηλιακός πύργος. Οι ηλιακοί πύργοι και οι παραβολικοί συλλέκτες σκάφης είναι ήδη αξιοποιήσιμοι εμπορικά. Οι παραβολικοί συλλέκτες σκάφης επιτυγχάνουν συγκέντρωση της ηλιακής ακτινοβολίας κατά μήκος ενός αποδέκτη σωλήνα, ο οποίος διαρέεται από ένα ρευστό. Το θερμαινόμενο ρευστό μεταφέρεται στη συνέχεια σε ένα συμβατικό σύστημα ενός ατμοηλετρικού εργοστασίου όπου παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα [8].

.

Σε αντιδιαστολή με τους παραβολικούς συλλέκτες σκάφης, ο ηλιακός πύργος επιτυγχάνει υψηλότερους συντελεστές απόδοσης λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επιτυγχάνονται.

.

.

Εικόνα 1: Ηλιακός πύργος του Γιούλιχ 1,5 MW, ο πρώτος ηλιακός πύργος στην Ευρώπη, ο οποίος χρησιμοποιεί αέρα ως μέσο μεταφοράς θερμότητας (Πηγή: Πόλη του Juelich)

.

Σε ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας με ηλιακό πύργο (Εικόνα 1), ηλιοστάτες εστιάζουν την ηλιακή ακτινοβολία σε έναν αποδέκτη, ο οποίος βρίσκεται στην κορυφή του ηλιακού πύργου. Η συγκεντρωτική ακτινοβολία απορροφάται στον αποδέκτη από ένα μέσο μεταφοράς της θερμότητας και μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια [9]. Η παραγόμενη θερμική ενέργεια χρησιμεύει για την παραγωγή ατμού για χρήση σε ατμοστρόβιλο με παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος σε γεννήτρια.

.

Η εμπειρία των καινούργιων ηλιακών μονάδων με πύργο στην Ευρώπη δείχνουν μια συνεχή μείωση του κόστους, το οποίο μπορεί μελλοντικά να κυμανθεί σε επίπεδα κάτω των 10 λεπτών ανά κιλοβατώρα. Έως το 2020 υπολογίζεται ότι το κόστος παραγωγής ρεύματος μπορεί να φτάσει τα 5 λεπτά ανά κιλοβατώρα.

.

Για την Ελλάδα, σύμφωνα με μια μελέτη του Γερμανικού Αεροδιαστημικού Κέντρου (DLR), το οικονομικά εκμεταλλεύσιμο ενεργειακό δυναμικό των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών τεχνολογιών, είναι πάνω από 4.000 γιγαβατώρες. Kαθώς το κόστος επένδυσης και παραγωγής ρεύματος των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών τεχνολογιών συνεχώς μειώνεται, είναι δυνατή η εγκατάσταση ηλιακών ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων και σε περιοχές στην Ελλάδα με χαμηλότερη μέση ετήσια ηλιακή ακτινοβολία. Έτσι το τεχνικό ενεργειακό δυναμικό αυτών των τεχνολογιών, στις οποίες συγκαταλέγονται τόσο οι ηλιακοί πύργοι, όσο και οι παραβολικοί συλλέκτες σκάφης, είναι πολλές τάξεις μεγέθους μεγαλύτερο από τις 4.000 γιγαβατώρες.

.

Από τη μελλοντική παραγωγή 4.000 γιγαβατωρών ηλεκτρικής ενέργειας από συγκεντρωτικές ηλιακές ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες και τις πωλήσεις της παραγόμενης ενέργειας στο εξωτερικό, μπορούν να εισρέουν ετησίως στη χώρα μας μισό δις ευρώ. Από τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν, από τη στιγμή αξιοποίησης του τεχνικά εκμεταλεύσιμου ενεργειακού δυναμικού, με την εγκατάσταση όλων των ηλιοθερμικών συγκεντρωτικών εργοστασίων, κάθε χρόνο να εισρέουν τουλάχιστον 4 δις ευρώ ως έσοδα.

.

Σε αυτούς τους υπολογισμούς δεν έχει ληφθεί υπόψη η δυνατότητα συνδυασμού της τεχνολογίας των ηλιοθερμικών συγκεντρωτικών συστημάτων με υβριδικά συστήματα ή αποθηκευτές θερμότητας. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, βέβαια, αυξάνει ο αριθμός ωρών λειτουργίας ενός τέτοιου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και επιτυγχάνονται ακόμη μεγαλύτερες τιμές. Οι ηλιακοί πύργοι, σε συνδυασμό με υβριδικά συστήματα, όπως καύση φυσικού αερίου ή με αποθηκευτές θερμότητας, μπορούν να φτάσουν μέχρι 8000 ώρες λειτουργίας το χρόνο. Έτσι λειτουργούν ως μονάδες βάσεις, καθώς μπορούν να παράγουν σταθερά μεγάλες ποσότητες ενέργειας.

.

Στα πλαίσια του προγράμματος «Ήλιος» θα μπορούσαν, εκτός από φωτοβολταϊκά συστήματα, να τοποθετηθούν τέτοιοι ηλιακοί πύργοι σε δημόσια ακίνητα προς όφελος της εθνικής οικονομίας και προς εξυπηρέτηση της αποπληρωμής του δημοσίου χρέους. Το πρόγραμμα «Ήλιος» είναι ένα ενεργειακό επενδυτικό πρόγραμμα που προβλέπει την εξαγωγή καθαρής ενέργειας από την Ελλάδα προς τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Αντικείμενο του προγράμματος αποτελεί η ανάπτυξη, παραγωγή και αξιοποίηση του ηλιακού ενεργειακού δυναμικού της Ελλάδας [10]. Αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη ενός αμοιβαία επωφελούς προγράμματος συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών, και συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων ΑΠΕ για το 2020 [11].

.

Η τεχνολογία του ηλιακού πύργου αποτελεί μια ανταγωνιστική ηλιακή τεχνολογία, η οποία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και επιτυγχάνει τη δημιουργία ενός καινούργιου οικονομικού τομέα δραστηριότητας.

.

Άμεσα στα επόμενα χρόνια από την αξιοποίηση του οικονομικά εκμεταλλεύσιμου ενεργειακού δυναμικού των συγκεντρωτικών ηλιακών τεχνολογιών, μπορούν να δημιουργηθούν μέχρι 5.000 μόνιμες θέσεις εργασίας για τη λειτουργία τέτοιων εγκαταστάσεων. Μακροπρόθεσμα, σε βάθος δεκαετίας μέχρι το 2025, ανάλογα με το βαθμό αξιοποίησης του τεχνικά εκμεταλεύσιμου ενεργειακού δυναμικού των ηλιοθερμικών συγκεντρωτικών τεχνολογιών, μπορούν να δημιουργηθούν τουλάχιστον μέχρι 50.000 μόνιμες θέσεις εργασίας στη χώρα μας. Κατά τη διάρκεια εγκατάστασης των ηλιακών εργοστασίων, μπορούν να δημιουργηθούν τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, πάνω από 500.000 θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό και ενεργειακό τομέα για τη μελέτη, το σχεδιασμό και την κατασκευή τέτοιων ενεργειακών μονάδων.

.

Άλλο σημαντικό πλεονέκτημα του ηλιακού πύργου, είναι η ανεξαρτησία από τα συμβατικά καύσιμα και η επίτευξη ενεργειακής αυτάρκειας, ενώ έχει τη δυνατότητα τοποθέτησης των μονάδων και σε μη διασυνδεδεμένα συστήματα.

.

Οι ηλιοθερμικές συγκεντρωτικές τεχνολογίες είναι φιλικές προς το περιβάλλον, καθώς τα μέσα μεταφοράς της θερμότητας δεν είναι επιβλαβή και η κατασκευή τέτοιων μονάδων μειώνει την εκπομπή του διοξειδίου του άνθρακα. Μακροπρόθεσμα, εάν εκμεταλευθεί η Ελλάδα το τεχνικό δυναμικό των συγκεντρωτικών ηλιακών τεχνολογιών, μπορούν να μειωθούν οι εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα μέχρι 10 εκ. τόνους το χρόνο.

.

Παράλληλα, δεν επηρεάζουν τις γεωργικές καλλιέργιες, καθώς μπορεί να συνεχίζεται, για παράδειγμα, ή παραγωγή λαχανικών. Αλλά ούτε και στην κτηνοτροφία έχουμε επιβάρυνση, αντιθέτως μάλιστα μπορεί η έκταση του ηλιοστατικού πεδίου να χρησιμοποιηθεί ως βοσκοτόπι. Ο ηλιακός πύργος μπορεί να εγκατασταθεί εκτός από πεδινές και σε επιφάνειες με κλίση εδάφους [12].

.

Η τεχνολογία του ηλιακού πύργου προσφέρεται και για την αφαλάτωση, καθώς υπάρχουν διάφοροι τρόποι εκμετάλλευσης του ηλιοστατικού του πεδίου για την παραγωγή πόσιμου ή ποτιστικού νερού. Τέτοια συστήματα μπορούν να βρουν εφαρμογές σε νησιωτικές ή παράκτιες περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα έλλειψης νερού [13]. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί αυτάρκεια ενέργειας και νερού στα ελληνικά νησιά και να ενισχυθεί η τοπική οικονομία. Θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, ενώ θα αναπτυχθεί και η αγροτική παραγωγή, με αποτέλεσμα τη μείωση του μεταφορικού κόστους αγροτικών προϊόντων, για τις ανάγκες της τουριστικής περιόδου. Επίσης δεν θα υπάρχει πρόβλημα υδροδότησης τόσο του τοπικού πληθυσμού, όσο και των τουριστικών επιχειρήσεων, ιδιαιτέρως την καλοκαιρινή περίοδο.

.

Κυρίως η Γερμανία έχει αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό τις ηλιοθερμικές συγκεντρωτικές τεχνολογίες. Η επενδυτική δραστηριοποίηση των Γερμανών επιχειρηματιών θα φέρει νέα κεφάλαια στην Ελλάδα, η οποία τα χρειάζεται επειγόντως, και ταυτοχρόνως εγγυάται για τη Γερμανία τη μελλοντική διασφάλιση «καθαρών» ενεργειακών πόρων, που θα αναπληρώσουν τις απώλειες από το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων. Επιπλέον μπορεί σε βάθος χρόνου να συμβάλει στη μεταφορά τεχνογνωσίας στην Ελλάδα και στη δημιουργία ενός θετικού εμπορικού ισοζύγιου από την εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

.

Εάν αξιοποιηθούν και άλλες ΑΠΕ με υψηλό ενεργειακό δυναμικό, όπως η βιομάζα, η αιολική ενέργεια και η γεωθερμία, μπορεί η Ελλάδα να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα Βαλκάνια και στην Κεντρική Ευρώπη.

.

.

.

Βιβλιογραφία

.

[1] Στην ανάπτυξη της Ελλάδας θα συμβάλλουν οι Γερμανοί βιομήχανοι 08/07/2011 To BHMA online

.

[2] IOBE: «Η Ελλάδα δεν έχει εξαντλήσει τα όπλα της εναντίον της κρίσης“ 08/07/2011 BHMA online

.

[3] Προτάσεις του Κεμάλ Ντερβίς για την ανάπτυξη στην Ελλάδα 08 Ιουλ. 2011 TA NEA online

.

[4] Helmut Schmidt pladiert fur Griechen-Hilfe bis zum Letzten 22. Juni 2011, Spiegel Online

.

[5] Σταμάτης Ασημένιος Οι Γερμανοί «καίγονται» για τον ήλιο της Ελλάδας 10/7/2011

.

[6] V. Quanching: Regenearative Energiesysteme, 2009

.

[7] Α. Ματζαράκης, Β. Κατσούλης: Διάρκεια των ωρών της ηλιοφάνειας στον ελληνικό χώρο. 7° Πανελλήνιο (Διεθνές) Συνέδριο Μετεωρολογίας, Κλιματολογίας και Φυσικής της Ατμόσφαιρας Λευκωσία, 28-30 Σεπτέμβρη 2004

.

[8] Σ. Χ. Αλεξόπουλος: Οι τεχνολογίες των ηλιοθερμικών συγκεντρωτικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας και οι προοπτικές τους στην Ελλάδα Κείμενα Εργασίας, Working Paper No. 8, ΙΕΝΕ, Ιούλιος 2009

.

[9] Σ. Αλεξόπουλος: Η τεχνολογία του ηλιακού πύργου και προοπτικές στην Ελλάδα, Ο κόσμος της Ενέργειας, τεύχος 11, σελ. 28-29, Απρίλιος – Ιούνιος 2007

.

[10] ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 70 NOMOΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 4062 Aξιοποίηση του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού ? Πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ ? Προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/28/ΕΚ) ? Κριτήρια Αειφορίας Βιοκαυσίμων και Βιορευστών (Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/30/ΕΚ), 30 Μαρτίου 2012

.

[11] Σχέδιο «Ήλιος» Παρουσίαση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο Νοέμβριος 2011 ΥΠΕΚΑ

.

[12] Σ. Χ. Αλεξόπουλος: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ηλιακών πύργων, Ομιλία στο 13ο Εθνικό Συνέδριο του ΙΕΝΕ «Ενέργεια και Ανάπτυξη», Αθήνα, 12-13 Νοεμβρίου 2008

.

[13] Σ. Χ. Αλεξόπουλος, Β. Χόφσμιντ: Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ηλιακό πύργο στη Γερμανία και μελλοντικές δυνατότητες ανάπτυξης της τεχνολογίας στην Ελλάδα και στην Κύπρο, 9ο Εθνικό Συνέδριο για τις ΑΠΕ, Γεροσκήπου, Πάφος, Κύπρος, 26-28 Μαρτίου 2009