Η ξαφνική εισαγωγή του σταυρού προτίμησης για την εκλογή των ευρωβουλευτών μπορεί να άλλαξε τα δεδομένα σε πολιτικό επίπεδο, όχι όμως σε ιδεολογικό. Με το πρόσφατο μανιφέστο υπό τον εύγλωττο τίτλο «Η Ελλάδα διεκδικεί επειδή αλλάζει», οι «58» έδωσαν το στίγμα τους. Και είναι ένα στίγμα ρωμαλέο και σαφές, αν και σε ορισμένα του σημεία τελειοποιήσιμο.

Τρεις βασικές θέσεις που δεν σηκώνουν την παραμικρή αμφισβήτηση, αντίθετα ξεκαθαρίζουν τη διαφορά της κεντροαριστεράς με την κεντροδεξιά: Η Ευρώπη δεν είναι καταναγκασμός, είναι ενσυνείδητη πολιτική επιλογή, αλλά γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει (εκ των έσω, αλλά όχι με μερεμέτια)’ οι εχθροί του ορθού λόγου και της ευρωπαϊκής ενοποίησης, άρα και του πολιτικού αγώνα της κεντροαριστεράς, είναι από τη μία η άκριτη λιτότητα και από την άλλη ο εθνικολαϊκισμός –η πλοήγηση, όμως, ανάμεσα σε αυτούς τους δύο κοφτερούς βράχους κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι’ η επιλογή της «άλλης Ευρώπης» και η χάραξη ενός πρωτότυπου, ορθολογικού αλλά και ρηξικέλευθου δρόμου απαιτούν δυναμισμό και κυρίως φαντασία – η φωνή της κεντροαριστεράς θα ακουστεί μόνο αν ξεφύγει από τα αναμασήματα και από την πεπατημένη. Δημιουργική αναζωπύρωση του ευρωπαϊκού πολιτικού σχεδίου μέσα από προτάσεις υπέρ της κοινωνικής σύγκλισης, της ευρωπαϊκής ενοποίησης αλλά και της διατήρησης της διαφορετικότητας («καλούμαστε να εφεύρουμε τρόπους να συνθέσουμε τα ανόμοια»), να ποιο είναι το πολιτικό στίγμα της ελληνικής φιλευρωπαϊκής κεντροαριστεράς.

Μια γενναία αλλά δυνάμει προβληματική στην πράξη πολιτική τοποθέτηση: η στάση έναντι της σοσιαλιστικής ομάδας και του ευρωπαϊκού σοσιαλιστικού κόμματος, στα οποία έχει ήδη αναγγελθεί ότι θα ενταχθούν όσοι εκλεγούν υπό τα χρώματα της «ελ Ελ» (ελληνικής Ελιάς), είναι ιδιαίτερα κριτική. «Λέμε όχι στη διστακτικότητα, στην ατολμία των σοσιαλιστών και δημοκρατών της Ευρώπης», «ανέχθηκαν τη μετριότητα … και υποτάχθηκαν σε κακές πολιτικές», «διαφωνούμε ουσιαστικά με τη στάση του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος στην περίοδο της κρίσης»: οι κρίσεις αυτές είναι και πολύ βαριές και, κατά τη γνώμη μου, αρκετά άδικες. Πολύ βαριές γιατί είναι σα να λένε «θα μπούμε στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα όχι γιατί το πιστεύουμε , αλλά γιατί δεν έχουμε πού αλλού να πάμε» -πράγμα που δεν θα έπρεπε να αφήνεται να υπονοείται για τόσο στρατηγικής σημασίας επιλογή -και επιπλέον δημιουργεί τριβές με το επίσημο ΠΑΣΟΚ, που πάμπολλες φορές έχει ταχθεί πλήρως αλληλέγγυο με την ηγεσία και τις επιλογές του ΕΣΚ. Και άδικο, γιατί δεν λαμβάνει υπόψη ότι, σε ένα δεδομένο και πολύ δύσκολο για τις προοδευτικές δυνάμεις συσχετισμό δυνάμεων, το σοσιαλιστικό κόμμα και η αντίστοιχη ευρωομάδα αποτέλεσαν σε πολλές περιπτώσεις μια φωνή διαφοροποίησης και δημιουργικών προτάσεων (αναπτυξιακό ταμείο, «ευρωπαϊκό ΔΝΤ», ευρωομόλογα, εμβάθυνση οικονομικής διακυβέρνησης, μεγαλύτερος και ουσιαστικότερος κοινοτικός προϋπολογισμός, ευρωπαϊκό εγγυημένο εισόδημα) και πάντως ουδόλως τάχθηκαν υπέρ των πολιτικών άκριτης λιτότητας και των χειρισμών της Καγκελαρίου Μέρκελ.

Στις δε ειδικότερες προτάσεις του μανιφέστου, θα μπορούσαν να γίνουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις/διευκρινήσεις: η αλλαγή του καταστατικού της ΕΚΤ έχει ως βασικό πρόβλημα ότι απαιτεί αλλαγή της Συνθήκης της Λισαβόνας της οποίας αποτελεί αδιαχώριστο κομμάτι, ενώ αποτελέσματα παραπλήσια με αυτά που προτείνονται (παρέμβαση στην πρωτογενή αγορά ομολόγων) μπορούν να επιτευχθούν, ή και έχουν ήδη επιτευχθεί, με πιο έμμεσους τρόπους, τους οποίους πρέπει πολιτικά να στηρίξουμε΄ η «κατάργηση της τρόικας» δεν θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να εμφανίζεται από την κεντροαριστερά ως το «δέον γενέσθαι», αλλά σαν κάτι που έχει ήδη δρομολογηθεί και πρέπει απαρέγκλιτα, υπό τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις, να τηρηθεί, όχι ως χατίρι προς την Ελλάδα αλλά ως νομική δέσμευση και πολιτική συνειδητοποίηση των δανειστών’ η «δημιουργία κεντρικού προϋπολογισμού της Ευρωζώνης» θα δυσκόλευε το πολιτικά μείζον, δηλαδή την ουσιαστικοποίηση και τον πολλαπλασιασμό του προϋπολογισμού ολόκληρης της Ένωσης’ η «καταπολέμηση της μεγάλης φοροδιαφυγής και εταιρικής φοροαποφυγής» είναι καταδικασμένη να μείνει, σε ευρωπαϊκή επίπεδο, απλώς μια καλόηχη ευχή΄ τα «ευρω-ομόλογα» αποτελούν το τελευταίο στάδιο μιας ήδη δρομολογημένης πορείας και δεν χρειάζεται να προβάλλονται από τώρα. Η ουσία, πάντως, και η κατεύθυνση των προτάσεων είναι ασφαλώς ορθή.

Η κεντροαριστερά έπεσε λοιπόν και επισήμως στη θάλασσα των ιδεών χωρίς να τη φοβάται. Η συσπείρωση και η μάχη στον εκλογικό στίβο είναι όμως ακόμα μπροστά.