Η Ευρώπη σε απόγνωση

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 11 Νοε 2016

Η Ευρώπη έχει  περιέλθει σε απόγνωση, σχεδόν πανικοβληθεί μετά την εκλογή του Ντ. Τραμπ στην προεδρία των Ην. Πολιτειών (ΗΠΑ).  Και ο υπόλοιπος κόσμος κρατά την αναπνοή του. Η αβεβαιότητα και ο φόβος κυριαρχούν.  Το χειρότερο, το εφιαλτικό σενάριο δεν απεφεύχθη. Παρά τον μειλίχιο λόγο του ως  εκλεγμένος πρόεδρος,  ο Ντ. παραμένει μια εντελώς απρόβλεπτη, αλλόκοτη , πολιτικά ακραία , αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ενσαρκώνει, μεταξύ πολλών  άλλων, τον «αμερικανικό αντιευρωπαϊσμό». Ούτε συμπαθεί ούτε καταλαβαίνει ούτε θέλει να συνεργαστεί με την Ευρώπη, σύμφωνα τουλάχιστον με τις μέχρι τώρα τοποθετήσεις του. Θεωρεί την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)  ως ολοκληρωτικό θεσμό που πρέπει να διαλυθεί, το ΝΑΤΟ ξεπερασμένο, θαυμάζει τον πρόεδρο της Ρωσίας Β. Πούτιν αλλά και τους εθνολαϊκιστές ακροδεξιούς ηγέτες, της Ευρώπης  όπως τη Μ. Λεπέν οι οποίοι και τον υποστήριζαν, κ.ά.  Παράλληλα είχε ανοιχτά τοποθετηθεί υπέρ του Brexit  και  ενάντια στη σύναψη οποιασδήποτε εμπορικής συμφωνίας (ΤΤΙΡ) με την Ευρώπη ενώ οι θέσεις του πάνω σ’ όλα τα μείζονος σημασίας θέματα της παγκόσμιας ατζέντα  όπως προσφυγικό/ μεταναστευτικό, σχέσεις με Ρωσία,  καταπολέμηση τρομοκρατίας/ ISIS, σχέσεις με Ισλάμ, κλιματική αλλαγή, νέες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, κ.λπ. βρίσκονται (όπως έχουν εξαγγελθεί)  σε διαμετρική αντίθεση με αυτές της Ευρώπης.  Επομένως ανακύπτουν κρίσιμα ερωτηματικά εάν και κατά πόσο μπορούν να αποτελέσουν τη βάση συμβιβασμών για τη διαχείριση/ επίλυση των προβλημάτων αυτών. Κι αν ακόμη ως πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντ. Τραμπ μετριάσει τις ακραίες τοποθετήσεις του, το ρήγμα στις ευρωατλαντικές σχέσεις δύσκολα μπορεί να αποφευχθεί.Η Ευρώπη επομένως έχει ακόμη μια νέα και εξόχως επικίνδυνη κρίση να διαχειρισθεί, μια κρίση που σε συνάρτηση με αυτή του Brexit επιτείνει το υπαρξιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Και τούτο καθώς η νίκη του Ντ. Τραμπ συνιστά και νίκη των ακραίων λαϊκιστικών δυνάμεων στις ΗΠΑ που αναπόφευκτα θα  μολύνει την Ευρώπη με την ισχυροποιήση  αντίστοιχων  δυναμικών  σε μια στιγμή που είχε διαφανεί ότι ο λαϊκισμός της βάσης/ κοινωνίας είχε αρχίσει κάπως να υποχωρεί. Οι εθνολαϊκιστές και ευρωσκεπτικιστές από το ένα άκρο εως το άλλο της Ηπείρου  ήδη πανηγυρίζουν.

Αλλά καθώς οι ΗΠΑ διολισθαίνουν με την εκλογή Τραμπ σε   πολιτική κατάσταση κυριαρχίας των «εσώκλειστων αντιλήψεων», της αμφισβήτησης των παραδοσιακών αξιών που συνιστούν  την πεμπτουσία του λεγόμενου Δυτικού πολιτισμού (ανοιχτής κοινωνίας και οικονομίας, ανεκτικότητας, πολυπολιτισμικότητας, κλπ ) οι ευθύνες της δημοκρατικής Ευρώπης (της «κανονικής Ευρώπης» θα λέγαμε) για τη διαφύλαξη των αξιών αυτών είναι ακόμη υψηλότερες. Η αναζήτηση της κατάλληλης στρατηγικής παραμένει ωστόσο το μείζον ζητούμενο.

Συνοπτικά,  εάν ο Ντ. Τραμπ θελήσει να υλοποιήσει τις προεκλογικές εξαγγελίες του, οτιδήποτε γνωρίσαμε ως σύγχρονη κανονικότητα, από την παγκοσμιοποίηση μέχρι την πολυμερή διεθνή συνεργασία γιά  την επίλυση προβλημάτων, κ.λπ. ανατρέπεται. Ο κόσμος γυρίζει σε μια σκοτεινή, αβέβαιη περίοδο με όλα τα σενάρια ανοιχτά. Ας ευχηθούμε ότι δεν θα χτυπήσει και ένας αστεροειδής τον πλανήτη…