Να λοιπόν που κάποιοι, και μάλιστα λαοί, μας λένε ότι το πολιτικό σχέδιο της Ευρώπης δεν είναι νεκρό. Ας μην το αγνοούμε όσοι, όχι αδικαιολόγητα, βογκάμε –αλλά από μέσα.

Ένα είδος αυθόρμητου δημοκρατικού ξεσηκωμού έφερε στην Ουκρανία η μονομερής απόφαση της κυβέρνηση για απόσυρση από την ευρωπαϊκή προοπτική και (επαν)ενσωμάτωση στο ρωσικό άρμα. Πολύχρωμο πλήθος, ειρηνικό στη μεγάλη του πλειοψηφία (η αποφυγή μπολιάσματος από κάποιους ακραίους είναι αδύνατη για τόσο ζωτικά θέματα και για συγκεντρώσεις εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων) και «οραματικό» -με όραμα αυτό που (ακόμα) εκφράζει, έστω χωρίς πλήρη επιτυχία, η Ευρώπη: την ελευθερία, την ένωση της προσπάθειας, ένα πιο κοινωνικό πρόσωπο, μια πολιτιστική ταυτότητα. Απέναντι σε αυτά, το ρωσικό «ιδανικό» της γυμνής ισχύος και τής, με αντάλλαγμα την υποταγή, «προστασίας», φαντάζει για πολλούς, και ιδίως για τους νέους, ως το κατεξοχήν αντιπαράδειγμα. Δεν αποθαρρύνει τους διαδηλωτές ούτε η κρατική καταστολή, ούτε ο σύνδεσμος της θρησκείας και της γλώσσας, ούτε η μετάβαση άλλων χωρών από τον αρχικό ενθουσιασμό στις πολλές επιφυλάξεις για την Ευρώπη. Επιφυλάξεις, πρέπει να το ξαναπώ, γιατί το πιστεύω, όχι για την Ευρωπαϊκή Ένωση την ίδια, αλλά για τον πολιτικό δρόμο που πήρε, χαμένη στη μετάφραση των «μικρών βημάτων» και οδηγημένη από χωρίς ιστορικό ανάστημα ηγέτες.

Παρόμοια, σε λιγότερο δραματικές συνθήκες, αντίδραση, φέρνει η ευρωπαϊκή προοπτική και στη Σερβία, τώρα που έπεσαν μια σειρά από τεχνικά και πολιτικά εμπόδια σχετικά με τις συνέπειες τού όχι τόσο μακρινού εμφυλίου. Κι εδώ η πορεία προς την ένωση άρχισε –και θα είναι ανεπίστρεπτη. Κι εδώ, ούτε η κρίση, ούτε η (ακόμα πρόωρη) εμπειρία της Κροατίας, σταματούν μια τάση προς τη συμμετοχή, τη συνεργασία και την ελπίδα. Ακριβώς λόγω του βάρους της Ιστορίας, η σερβική αντίδραση αποκτά μάλιστα ειδική βαρύτητα.

Δεν είναι, επομένως, μόνο σάκος του μποξ για κάθε πιεσμένο, φανατικό ή ανησυχούντα, η Ευρώπη, ακόμα και με αποδεδειγμένη την αδυναμία της να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά -και, κυρίως, πολιτικά- την κρίση. Είναι και δρόμος μπροστά –με την ελπίδα βέβαια ότι θα αντέξει και θα αλλάξει. Να τι αποτελεί χρέος να συζητήσουμε -θα έπρεπε να το κάναμε ήδη- όσοι συνεχίζουμε να θεωρούμε το ευρωπαϊκό σχέδιο ως το ωραιότερο της εποχής μας. Ιδίως ενόψει ευρωεκλογών, η ρεαλιστική αλλά δυναμική φωνή για την Ευρώπη και υπέρ της, ξεπερνάει τα όρια της ανάγκης και αγγίζει εκείνα του χρέους. Μην ξεχνάμε ποτέ ότι οι εχθροί της Ευρώπης, έχουν ως βασικά όπλα το ψέμα και τη σιωπή. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά ασφαλώς και εδώ