Την προηγούμενη εβδομάδα υπογράφηκε η προγραμματική συμφωνία μεταξύ των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, των Χριστιανοδημοκρατών και των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας. Βεβαίως, αυτή η συμφωνία πρέπει να περάσει από την έγκριση των μελών του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Γιατί αν και το SPD έχει κάνει πολλές υποχωρήσεις σε ζητήματα στρατηγικής φυσιογνωμίας, εξακολουθεί να λειτουργεί ως πραγματικό κόμμα μελών και όχι ως κόμμα του εκάστοτε αρχηγού ή ως ΜΚΟ.
Η συμφωνία θα μπορούσε να είναι μια ιδιαίτερα θετική εξέλιξη, αφού περιέχει κάποιες λύσεις στα προβλήματα που ταλαιπωρούν τη φτωχή πλευρά της Γερμανίας, αλλά αν την κρίνει κανείς από την πλευρά των προτάσεων για την Ευρώπη, είναι κάτι περισσότερο από απογοητευτική. Τη θέση των σοσιαλδημοκρατικών υποσχέσεων για ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη» κατέλαβε το φάντασμα αυτού του σχεδίου. Η νέα κυβέρνηση καλεί την Ευρώπη να κινηθεί στην πεπατημένη εκείνης της δημοσιονομικής πειθαρχίας που στηρίζεται αποκλειστικά στη λιτότητα. Ο κίνδυνος επικράτησης των πάσης φύσεως λαϊκιστικών και ξενοφοβικών δυνάμεων προτείνεται να αντιμετωπιστεί με το όπλο που γεννά τον ευρωσκεπτικισμό και τις εθνολαϊκίστικες διαθέσεις, με όπλο τη λιτότητα.
Στο χρονοντούλαπο της συμφωνίας τέθηκαν τα αιτήματα για την κοινή διαχείριση του χρέους, το ευρωομόλογο, αλλά ακόμη και το υποκατάστατο του ευρωομολόγου που ήταν το «Ταμείο Αποπληρωμής Χρέους». Ούτε σκέψη δεν υπήρξε για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου για την καταπολέμηση της Φτώχειας. Οι πιστώσεις βοήθειας θα χορηγούνται μόνο ως έσχατη λύση (ultima ratio). Η Ευρώπη του αυστηρού δημοσιονομικού ελέγχου για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι μεταβιβαστικές πληρωμές παραμένει ένα μακρινό όνειρο. Πολύ φοβάμαι πως αν δεν αλλάξουν ριζικά τα πράγματα, όχι μόνο οι μεταβιβαστικές πληρωμές στην Ευρώπη αλλά και η ίδια η ενωμένη Ευρώπη θα μείνει μακρινό όνειρο.
Στις ευρωεκλογές του 2014 η ομάδα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος πρέπει να θέσει επιτακτικά το ζήτημα της αλλαγής της ευρωπαϊκής ατζέντας. Πρέπει εκ νέου να τεθεί το ζήτημα όχι της συμμαχίας του Νότου κατά των χωρών του Βορρά, μια συμμαχία που αποτελεί μία ακόμη αντιευρωπαϊκή πρόταση, αλλά η συμμαχία μεταξύ Βορρά και Νότου, η οποία θα αποσκοπεί σε μια σύγκλιση αμοιβαία επωφελή.
Η κυρίαρχη αντίληψη στην Ευρώπη υποδεικνύει ότι η λιτότητα και οι απορρυθμίσεις του κράτους πρόνοιας, οι οποίες παρουσιάζονται και ως μεταρρυθμίσεις, αποτελούν τον μόνο δρόμο διάσωσης του ευρώ. Αυτή η αντίληψη είναι βούτυρο στο ψωμί όσων θέλουν μια Ευρώπη χωρίς κοινό νόμισμα ή ένα κοινό νόμισμα χωρίς ενιαία Ευρώπη. Ετσι γεννιέται και από αυτές τις αντιλήψεις τρέφεται ο μαύρος αριστεροδέξιος εθνολαϊκισμός.
Μήπως όμως μια Ευρώπη μεταβιβαστικών πληρωμών θα έχει πρόβλημα ανταγωνιστικότητας; Αυτή η άποψη κατ? αρχήν ξεχνά ότι μεταβιβαστικές πληρωμές στην Ευρώπη έχουμε και μάλιστα πλουσιοπάροχες, και αυτές αφορούν την αναχρηματοδότηση των τραπεζών. Εδώ η Ευρώπη είναι γαλαντόμος, είναι μια κεϊνσιανή Ευρώπη. Οταν όμως τίθεται το ζήτημα των μισθών και του κράτους πρόνοιας τότε αυτή η Ευρώπη θυμάται την ανταγωνιστικότητα και γίνεται ούλτρα νεοφιλελεύθερη. Η Ευρώπη της μονομερούς αναχρηματοδότησης των τραπεζών είναι μια μονομερής ταξικά Ευρώπη.
Βεβαίως, για την αύξηση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας υπάρχει και άλλος δρόμος, πέραν αυτού της μείωσης του μισθολογικού κόστους. Αυτός ο δρόμος περνά μέσα από τις πιέσεις για αυξήσεις των μισθών στον υπόλοιπο κόσμο. Εδώ όμως τίθεται το ερώτημα αν υπάρχει τρόπος να υποχρεωθούν οι τρίτες χώρες ώστε να αυξήσουν το μισθολογικό τους κόστος.
Ενα μέσο υπάρχει. Είναι η αμφισβήτηση της ιερής αγελάδας του σκληρού καπιταλισμού, που ονομάζεται απεριόριστη ελευθερία του εμπορίου. Μόνο Ευρώπη και ΗΠΑ που θέτουν λελογισμένα δασμολογικά όρια σε αυτή την ελευθερία με αντάλλαγμα την άρση τους σε περίπτωση αύξησης των μισθών στον αναπτυσσόμενο κόσμο, θα μπορέσουν να είναι ανταγωνιστικές αλλά και χρήσιμες για τους λαούς όλου του πλανήτη.
Αλλά εδώ, θα μου πείτε, δεν μιλάμε για μεταβιβαστικές πληρωμές και ευρωομόλογα, για την αμφισβήτηση της ιερότητας του ανεξέλεγκτα ελεύθερου εμπορίου θα μιλήσουμε; Αν όμως δεν μιλήσουμε, τότε καλύτερα να μη μιλάμε και για Σοσιαλδημοκρατία ούτε για τον κίνδυνο του ευρωσκεπτικισμού, γιατί γινόμαστε καταγέλαστοι.