Δεν θα πρέπει να εξεπλάγησαν και πολλοί από την ευνοϊκή απήχηση που είχε η πρωτοβουλία των «58 που ήταν 60» από τις στήλες αυτής εδώ της ιστοσελίδας (που δεν πρέπει να ξεχνάμε, και πρώτοι εμείς οι ίδιοι, ότι ξεκίνησε σαν διανοητική περιπέτεια μιας παρέας). Πιο ενθαρρυντική, και ίσως λιγότερο αναμενόμενη, ήταν η ευρύτερη αποδοχή από τον –έστω διάχυτο και ανέστιο- «κόσμο της κεντροαριστεράς», και όχι μόνο –θα έλεγα από τον «κόσμο των εγγραμμάτων του πολιτικού συστήματος». Ασφαλώς πιο δυσάρεστο, αλλά δυστυχώς επίσης προβλέψιμο, υπήρξε το νεύμα αποδοκιμασίας της ΔΗ.ΜΑΡ –όχι όλου του κόμματος, αλλά της ηγεσίας του, και μάλιστα ούτε καν όλης της ηγεσίας του (οι παρεμβάσεις Λυκούδη και, ακόμα πιο γενναία, Ψαριανού αφήνουν ένα μικρό κομμάτι φως να μπει στο υπό κατασκευήν κοινό σπίτι). Σε κάθε περίπτωση, το κείμενο προβλήθηκε, συζητήθηκε και ταρακούνησε, τουλάχιστον το μικρόκοσμό μας. Και μετά χάθηκε;

Δεν θέλω καν να πιστέψω ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Ο σπόρος –της αναζήτησης, της αγωνίας, της έκκλησης για συμπόρευση- έπεσε, σε δύσκολη εποχή αλλά σε έδαφος που διψούσε. Μένει η πολιτική συνέχεια, που δεν μπορεί να προέλθει μόνο, ούτε καν κυρίως, από τους υπογράφοντες –πολλοί από αυτούς εξάλλου ξεκαθάρισαν από την πρώτη στιγμή ότι ανέλαβαν ρόλο πυξίδας, όχι καραβιού. Κι επειδή η πολιτική απαιτεί πολιτικές δυνάμεις, πρέπει να βρεθούν αυτές που θα επανδρώσουν το σκάφος (ζητώ προκαταβολικά συγνώμη από την Άννα Καραμάνου, αλλά τα αρχαία καράβια επανδρώνονταν, δεν στελεχώνονταν) και θα τραβήξουν μπόλικο κουπί. Επειδή προς το παρόν δεν βλέπω πολλούς πρόθυμους κωπηλάτες, παίρνω το θάρρος να διατυπώσω μερικές σκέψεις περί του πρακτέου.

Τι εμποδίζει να ξεκινήσουν αμέσως ανοιχτές συζητήσεις, με πυρήνα τους εμπνευστές της «κίνησης» αλλά ανοιχτές και σε άλλους συμμετέχοντες και κυρίως σε απροκατάληπτους (αλλά είπαμε: πολιτικά εγγράμματους) ακροατές, σε διάφορα μέρη της χώρας, για διάφορα πολιτικά θέματα που θέτει η «διακήρυξη»; Ενδεικτικά αναφέρω μερικά από αυτά: Γιατί το δίπολο «πατριωτική Δεξιά – ριζοσπαστική Αριστερά» δεν καλύπτει ούτε υπαρκτές ανάγκες πολιτικής έκφρασης ούτε τις ανάγκες της εποχής; Πώς φαντάζεται αυτός ο «άλλος χώρος» την έξοδο από το Μνημόνιο (από το Μνημόνιο πρώτα και βλέπουμε για την κρίση) και την επόμενη μέρα ενός συστήματος που (ελπίζουμε ότι) μετά βίας θα έχει επιβιώσει; Ποιες είναι οι πρακτικές και μαζί ρεαλιστικές λύσεις, ή έστω απαντήσεις, στα δύο τέρατα –πολιτισμικά περισσότερο από πολιτικά- της «εποχής της κρίσης», τη μισαλλοδοξία και τον εθνικισμό; Με τι διαδικασίες μπορεί να έλθει η ανανέωση ιδεών αλλά και (το ζήτημα δεν σηκώνει ούτε αναβολή ούτε στρογγυλέματα) πολιτικού προσωπικού; Τι χρειάζεται για να ξαναποκτήσει κάποια αίγλη η Πολιτική –και η Αριστερά – και η Ευρώπη; (κάποιοι έχουμε την αδυναμία να συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι αυτά τα τρία πάνε μαζί).

Δεν πιστεύω ότι θα ήταν δύσκολο να συγκροτηθούν πεντάδες (παραπάνω κουράζει) παρεμβαινόντων ανά θέμα –κάποιος από την πρωτοβουλία, στελέχη –κατ’ απόλυτη προτίμηση μη «πρωτοκλασάτα»- από το ΠΑΣΟΚ, ενδιαφερόμενοι, διστάζοντες ή επιφυλακτικοί από τη ΔΗ.ΜΑΡ, εκπρόσωποι των πολλών ενεργών ομάδων της «κοινωνίας των πολιτών», θα πρότεινα –και σας διαβεβαιώ ότι η κατηγορία υφίσταται- και «συριζοκλίνοντες με ανοιχτά αυτιά». Καθώς θα πλησιάζουν οι ευρωεκλογές, η θεματική θα πρέπει να προσαρμοστεί –αλλά η κίνηση, και οι συζητήσεις, για να κρατήσουν το ενδιαφέρον τους, δεν θα πρέπει να ασχοληθούν με τα «οργανωτικά των ευρωεκλογών», αλλά με το πολιτικό μεδούλι τους: πώς ξεμπλοκάρει το κάρο από τη λάσπη; Πώς νικιούνται, χωρίς να φιμωθούν, οι αντιευερωπαϊστές; Πώς αναμορφώνονται οι θεσμοί και κυρίως οι νοοτροπίες; Τι είδους ηγεσίες θέλουμε για την Ευρώπη και πώς μπορούμε να τις βρούμε; Η ελληνοκεντρική συζήτηση για την «κεντροαριστερά» θα μπορούσε έτσι να ενταχθεί στην πανευρωπαϊκή συζήτηση για τα βασικά που χάνουμε –την αίσθηση κοινού σκοπού, τον «πολιτισμό των δικαιωμάτων», το σεβασμό του άλλου- χωρίς οι περισσότεροι να τα παίρνουμε είδηση.

Ουτοπίες; Το αντίθετο: η αναγκαία επόμενη μέρα, χωρίς την οποία πολλούς και πολλά –πολύ ευρύτερα από την «υπόθεση της κεντροαριστεράς»- θα καταπιεί η μαύρη νύχτα.