Τα οράματα της ιστορικής προόδου τα διαδέχτηκαν το επισφαλές και το εφήμερο. Ακόμη και οι ατομικές συμπεριφορές βρέθηκαν «εκτός ορίων», όπως μαρτυρούν ο καταναλωτικός παροξυσμός, οι πρακτικές ντοπαρίσματος, τα ακραία σπορ και γενικά οι εξαναγκασμοί και οι εθισμοί. Το χρονικό κέντρο βάρους των κοινωνιών μετατοπίστηκε από το μέλλον προς το παρόν.
Η μαζική κατανάλωση και επικοινωνία μαζί με τη βιασύνη δημιούργησαν έναν κόσμο αποπλάνησης και ακατάπαυστης κίνησης που έχει ως πρότυπό του τη μόδα, της οποίας η βασική αρχή είναι «το καινούργιο και ωραίο». Μάλιστα, η αγάπη για το καινούργιο εκφράσθηκε ως καθημερινό γενικό πάθος.
Τα αποτελέσματα του καταναλωτικού μοντέλου ήταν, κυρίως, η κοινωνική εξατομίκευση, οι ανισότητες και η από-πολιτικοποίηση. οι δε λέξεις που κυριάρχησαν: ευελιξία, αποδοτικότητα, ανταγωνισμός, στην ώρα, δηλαδή προσανατολισμός στη λογική του επείγοντος. Η ζωή έγινε ένας αγώνας δρόμου όπου ο άνθρωπος δίνει τα πρωτεία στο επείγον αντί στο σημαντικό, στην άμεση δράση αντί στον αναστοχασμό, στο δευτερεύον αντί στο ουσιαστικό. Αλλά και οι κοινωνικοί προβληματισμοί δεν είχαν ουτοπικές προοπτικές και έθεταν μόνο ζητήματα υπεράσπισης των κοινωνικών κεκτημένων.
Αν και η αγορά επεκτείνει τη «δικτατορία» του βραχυπρόθεσμου, οι ανησυχίες για το μέλλον αναβιώνουν, γιατί οι κοινωνίες θα συνεχίσουν να είναι στραμμένες προς το μέλλον.
Στην πραγματικότητα, το χαρακτηριστικό του πνεύματος της εποχής είναι λιγότερο το εφήμερο και περισσότερο η ανησυχία για το μέλλον που πλήττεται από αβεβαιότητες και κινδύνους. Βέβαια, ο καταναλωτικός πυρετός των άμεσων ικανοποιήσεων δεν έχει εξαφανιστεί, περιβάλλεται όμως από ένα φωτοστέφανο φόβων και ανησυχιών. Το μέλλον έγινε αβέβαιο και επισφαλές…
Όμως, η σελίδα της προόδου δεν έχει γυρίσει τελείως. Αν και η μυθολογία της ιστορικής προόδου είναι ξεπερασμένη, η ιδέα της βελτίωσης της ανθρώπινης κατάστασης με τις εφαρμογές της επιστημονικής γνώσης δίνει υποσχέσεις. Απλώς, η σχέση με την πρόοδο έχει γίνει αβέβαιη, καθώς η πρόοδος συνδεόταν με την υπόσχεση κάτι καλύτερου και όχι με την απειλή αλυσιδωτών καταστροφών.
Η επιμένουσα ανεργία και η εξαθλίωση που την ακολουθεί, αυξάνουν την αίσθηση της τρωτότητας και ενισχύουν τις ανησυχίες για το μετά…Ακόμη και η κεντρική επιδίωξη του σχολείου έπαψε να είναι η άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών του παιδιού και δίνει προτεραιότητα στη μάθηση που αποβλέπει στο μέλλον. Η εποχή μας, μετά τον κοινωνικό σεισμό, προετοιμάζει τη νεολαία για την ενήλικη ζωή, αναζητά λύσεις στο πρόβλημα της χρηματοδότησης των συντάξεων και δίνει έμφαση στη ζωή που απομακρύνεται από το εφήμερο και προσανατολίζεται στην πρόληψη και την υγειονομική επαγρύπνηση.
Ζούμε μια εποχή μετάβασης με το βλέμμα στραμμένο στα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Το ζεύγος αυτό θα εξερευνήσει τόσο το απείρως μεγάλο, όσο και το απείρως μικρό, με τελικό σκοπό να αναμορφώσει την ανθρώπινη ζωή τόσο όσον αφορά τις βιοτικές ανάγκες, όσο και με ό, τι σχετίζεται με τον προγραμματισμό του γενετικού μέλλοντος (G. Lipovetsky: Παγκοσμιοποίηση και υπερ-νεωτερικότητα. Κοσμοπολιτισμός και Δυτική κουλτούρα, Νησίδες, 2012).
Η χώρα μας έχει βιώσει με σχετική υστέρηση και αναρχία το κοινωνικό «γίγνεσθαι». Τώρα έχει παρασυρθεί στη ροή των γεγονότων και προσπαθεί να επιπλεύσει στη θάλασσα του μέλλοντος χωρίς σωσίβιο. Θα τα καταφέρει;