Το επεισόδιο των Ιμίων θα μπορούσε να θεωρηθεί η πρώτη επίσημη εμφάνιση του εθνολαϊκισμού. Είχε προηγηθεί η υπόθεση της Μακεδονίας, όταν σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος της χώρας σύρθηκε σε έναν άγονο αγώνα κατανάλωσης διπλωματικών πυρομαχικών, όμως εκεί όλοι αναγνώριζαν πως πρόκειται για έναν πόλεμο που διεξάγεται στο επίπεδο του φαντασιακού. Χωρίς να παραγνωρίζω την αξία του «φαντασιακού», του τρόπου με τον οποίον μια κοινωνία αντιλαμβάνεται τον εαυτό της, τα προβλήματά της και τις απειλές, ο κίνδυνος που αντιπροσώπευε η μικρή και αδύναμη δημοκρατία της πρώην δημοκρατίας ποτέ δεν υπήρξε πραγματικός. Ή, εν πάση περιπτώσει, η αντίδραση που προκάλεσε ήταν δυσανάλογη με το μέγεθός του. Θελήσαμε να νιώσουμε πως κάποιος μας απειλεί για να ανασυντάξουμε την εθνική μας συνείδηση, η οποία λειτουργεί μετά το 1974 μόνον αντανακλαστικά; Μπορεί. Πάντως εκεί, με αφορμή το όνομα της Μακεδονίας οργανώθηκε το ιδεολογικό πλέγμα του εθνολαϊκισμού, αριστεροδέξιο, το οποίο όμως στο τέλος Ιανουαρίου του 1996, αναπτύχθηκε σε όλο του το μεγαλείο.
Δεν έχει σημασία αν κάποιοι, με επικεφαλής τον τότε δήμαρχο Καλύμνου και τον νυν βουλευτή και τότε ρεπόρτερ Αργύρη Ντινόπουλο θέλησαν να μιμηθούν τον «Μικρό Ηρωα» που διαβάζαμε μικροί, παίζοντας με την ελληνική σημαία. Δεν έχει σημασία αν από την άλλη πλευρά του Αιγαίου η «Χουριέτ» εζήλωσεν δόξαν Ντινοπούλου και σήκωσε την ημισέληνο ανάμεσα στον πληθυσμό των αιγών που έβοσκαν ενοχλημένες από τα θορυβώδη παιχνίδια των ανθρώπων. Σημασία έχει ότι υπήρξαν νεκροί, ότι οι δύο στόλοι βρέθηκαν πολύ κοντά, και ακόμη μεγαλύτερη σημασία έχει ότι η τότε κυβέρνηση, που μόλις είχε αναλάβει, κατάφερε να αποφύγει τη σύρραξη. Σημασία έχει επίσης η ομοφωνία της αγανάκτησης που προκάλεσαν οι ευχαριστίες του τότε πρωθυπουργού Κ. Σημίτη στις ΗΠΑ για τη βοήθεια που παρείχαν στην εκτόνωση της κρίσης. Διάβασα τις προάλλες το βιβλίο του Αθανασίου Ελλις και του Μιχάλη Ιγνατίου όπου καταγράφεται όλο το χρονικό, τα απόρρητα τηλεγραφήματα και οι συνομιλίες. Είναι σαφές πως η κατάσταση υπήρξε οριακή. Και θυμάμαι ακόμη τον Εβερτ, και τον κ. Σαμαρά, να απαιτούν την παραίτηση Σημίτη, την κ. Παπαρήγα να μιλάει για εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας, και μια μερίδα βουλευτών του ΠΑΣΟΚ να τρίζει τα δόντια της ζηλότυπα γιατί δεν μπορούσε να φωνάξει για εθνική προδοσία και να απαιτήσει την παραπομπή των προδοτών στο Γουδί. Ολοι αυτοί ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν, μαζί με τον κ. Καμμένο που μπερδεύει τον πόλεμο με τις αγωγές και τη Χρυσή Αυγή που θα καταθέσει στεφάνι στο μνημείο πεσόντων και συγχέει τον τουρκικό στρατό με τους άοπλους μετανάστες.
Αυτός που εντόπισε πρώτος τα οφέλη του εθνολαϊκισμού ήταν ο Τσοχατζόπουλος. Η Ελλάδα, ακολουθώντας τις επιταγές του συλλογικού ιδεολογήματος, αύξησε τα εξοπλιστικά της προγράμματα γεωμετρικά με τα γνωστά, θεαματικά αποτελέσματα σε μίζες και λογαριασμούς. Ο καλός πατριώτης είναι πριν απ’ όλα νοικοκύρης και φροντίζει τα του οίκου του. Ομως αυτή είναι η μία πλευρά του εθνολαϊκισμού, η απτή, η εύκολη. Η δύσκολη αφορά τα υπόγεια ρεύματα που δημιούργησε, τον τρόπο με τον οποίον προγραμμάτισε την ζωή μας και συνεχίζει να την προγραμματίζει και σήμερα. Με τα υλικά του χτίζεται η απομάκρυνση της Ελλάδας από την υπόλοιπη Ευρώπη, τα υλικά του επέτρεψαν την αγαστή συνεργασία ακροδεξιών με ακροαριστερούς στους Αγανακτισμένους, καθώς και η σύγκρουση μνημονιακών και αντιμνημονιακών οι οποίοι, πλειοδοτώντας σε εθνολαϊκισμό, κρύβουν την ανικανότητά τους να οικοδομήσουν ένα σοβαρό εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Αν υπάρχει ένα πολιτικό έργο που λείπει είναι η δημιουργία ενός πατριωτισμού απαλλαγμένου από τις στρεβλώσεις του εθνολαϊκισμού.