«Με μια αγάπη καινούργια θα χαράξω πορεία
Εσύ ήσουνα για μένα μια παλιά ιστορία…»
Καζαντζίδης
Πριν από μερικές ημέρες οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» αναδημοσίευσαν αναμορφωμένο ένα σημαντικό κείμενο. Είχε γραφτεί είκοσι χρόνια πριν από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σημερινό υπουργό οικονομίας της Γερμανίας, και τον Καρλ Λάμερς, τότε υψηλόβαθμο στέλεχος του CDU. Oι δυο πολιτικοί επανέρχονται με προτάσεις για την καλύτερη λειτουργία της ΕΕ. Ποιες είναι αυτές οι προτάσεις και γιατί μετά είκοσι έτη;
«Βασικές, στρατηγικής σημασίας προκλήσεις είναι η εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς, το κλίμα και το περιβάλλον, η ασφάλεια και η εξωτερική πολιτική, οι χρηματοπιστωτικές αγορές, το νόμισμα, το εμπόριο, η ενέργεια. Και μόνο η αντιμετώπιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο εγγυάται επιτυχία», αναφέρουν στο κείμενό τους οι δυο πολιτικοί, που προέβλεπαν (τότε) και διαπιστώνουν (σήμερα) ότι βασικό πρόβλημα είναι η απροθυμία πολλών εταίρων – εθνικών κρατών να εκχωρήσουν αρμοδιότητες στην ΕΕ.
Προτείνουν λοιπόν τη δημιουργία «πυρήνων» συνεργασίας εντός της ΕΕ για στρατηγικούς στόχους – τη ρύθμιση των χρηματαγορών, την ενεργειακή και ψηφιακή Ενωση, τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, την εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς, την ολοκλήρωση των διατλαντικών συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, τη σύσταση θέσης επιτρόπου έγκρισης εθνικών προϋπολογισμών και τη δημιουργία Κοινοβουλίου της ευρωζώνης.
Τι συμπεραίνει κανείς; Οτι θέλουν να ενισχύσουν την κοινοτική συνεργασία σε κρίσιμους τομείς, χωρίς να υποχρεώσουν όσους δεν το επιθυμούν να συμμετάσχουν. Κι ότι στόχοι είναι η εμβάθυνση της κοινοτικής διαδικασίας και η ενίσχυση της παγκοσμιοποίησης, με ταυτόχρονη ρυθμιστική παρέμβαση του υπερεθνικού οργάνου. Υπό αυτήν την έννοια, έχουν μια πρόταση για περισσότερη Ευρώπη των προθύμων. Εθελοντικά. Η πρόταση ακούγεται στρατηγική μιας νέας πορείας για περισσότερη Ευρώπη. Και η Ομοσπονδία;
Πριν από μερικά χρόνια ρωτήσαμε τον Ζακ Ντελόρ (σε μια συνέντευξη για το «Βήμα») πώς θα προχωρήσει η Ευρώπη εν μέσω κρίσης. Με εθελοντικές κατά στρατηγικό τομέα συμφωνίες, απάντησε. Οπως ακριβώς συνέβη με το ευρώ, τη Συνθήκη Σένγκεν και την κοινωνική Χάρτα. Ο κατεξοχήν ευρωπαϊστής πολιτικός δεν έβλεπε ρεαλιστικό να προχωρήσει η Ευρώπη συνολικά σε εμβάθυνση.
Μια τέτοια εξέλιξη, όμως, δεν θα άφηνε πολλές χώρες εκτός διαδικασίας ολοκλήρωσης, με κίνδυνο οι αδύναμες χώρες του ευρώ να βρεθούν εκτός διαδικασιών – ακόμη και εκτός ευρώ; Γιατί δεν είναι πιθανή στο άμεσο μέλλον, όσο χώρες αδυνατούν να προχωρήσουν σε γενναίες και επώδυνες μεταρρυθμίσεις, η έκδοση ευρωομολόγων που θα μειώσουν τις ανισορροπίες του συστήματος.
Η δουλειά που γίνεται για την κρίση χρέους και την ανάπτυξη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον EFSF, την Τραπεζική Ενωση κ.λπ. έχει φτάσει στα όριά της. Προ ημερών το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών απάντησε κοφτά στον πρόεδρο της ισχυρής Κομέρτσμπανκ, που υποστήριζε ότι χωρίς ευρωομόλογα δεν λύνεται το πρόβλημα του ευρώ. Ο πρόεδρος παρεκλήθη να ασχολείται με τα τραπεζικά θέματα που τον αφορούν!
Ετσι, το μήνυμα είναι μια Ευρώπη χαλαρή και μια δεύτερη Ευρώπη, ο «πυρήνας», με περισσότερη συνοχή. Χώρες με χαμηλή ανταγωνιστικότητα ή υπερβολικά χρέη θα μείνουν εκτός «πυρήνα».
Ας μαντέψουμε εδώ γιατί αυτές οι προτάσεις τώρα. Στο εσωτερικό της Γερμανίας η πίεση για διακοπή των διασώσεων με τον τρόπο που έχουν γίνει είναι ισχυρή. Η Αγγλία, ενόψει δημοψηφίσματος για την έξοδο από την ΕΕ, είναι σοβαρό αγκάθι. Στη Γερμανία ένα νέο συντηρητικό κόμμα (ΑfD) ανεβαίνει με σύνθημα «επιστροφή στο μάρκο» – κάτι βέβαια που θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στη γερμανική οικονομία, πλην όμως… Κι αυτό το γνωρίζουν τα μετριοπαθή συγκυβερνώντα κόμματα, οι ισχυρές επιχειρήσεις και τα συνδικάτα.
Ο τίτλος στο άρθρο Σόιμπλε – Λάμερς είναι ενδεικτικός: «Περισσότερη ολοκλήρωση είναι ακόμη ο σωστός στόχος για την Ευρώπη». Είναι σαν να απαντά στις δυνάμεις τις διάλυσης. Αυτό το «ακόμα» ακούγεται άκρως απειλητικό.
Οσο για την Ελλάδα, οι παραπάνω προβληματισμοί το μόνο που ανακαλούν είναι το σχετικό τραγούδι του μεγάλου μας Στέλιου: «Εσύ ήσουνα για μένα μια παλιά ιστορία». Ο ορθός λόγος, εδώ, μοιάζει να είναι σε αφασία, τουλάχιστον για την αντιπολίτευση αλλά και για στελέχη της κυβέρνησης. Εστω κι αν αυτό το «ακόμα» πρωτίστως εμάς αφορά.