Σήμερα συμπληρώνονται 52 χρόνια από τη νύχτα της 20ής προς την 21η Αυγούστου 1968, όταν οι Σοβιετικοί και οι δορυφόροι τους εισέβαλαν στην Πράγα, με σκοπό να ανατρέψουν τον τσεχοσλοβάκο ηγέτη Ντούμπτσεκ. Οι Σοβιετικοί δεν του συγχώρεσαν ποτέ το ότι αυτός ήθελε την απελευθέρωση και όχι απλά τη φιλελευθεροποίηση της τσεχοσλοβακικής κοινωνίας. Στο σάουντρακ της προτελευταίας ταινίας - «Βαλέσα, η δύναμη της ελπίδας» - του μεγάλου πολωνού σκηνοθέτη Αντζεϊ Βάιντα ένα από τα ροκ τραγούδια της περιόδου της Αλληλεγγύης που ακούγεται περιέχει τον στίχο «την ελευθερία αγαπώ και καταλαβαίνω». Σ αυτές τις πέντε λέξεις συμπυκνώνεται και το νόημα της Ανοιξης της Πράγας που έγινε βαθύς χειμώνας μέσα στον Αύγουστο. Ο τσεχοσλοβακικός λαός στήριζε ανεπιφύλακτα τον ηγέτη του, γιατί «αγαπούσε την ελευθερία και την καταλάβαινε». Ηθελε να πιει από το κοσμικό δισκοπότηρο της ελευθερίας, η κατοχή του οποίου μετατρέπει τους ανθρώπους σε αυτόνομα άτομα. Βεβαίως το μάθημα που έχουμε λάβει 52 χρόνια μετά από τους αυταρχικούς ηγέτες που σιγά σιγά ξεπήδησαν μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» είναι πως οι ελευθερίες δεν αρκούν από μόνες τους για να οδηγήσουν στη Δημοκρατία. Στις 4 Ιουνίου 1989, μόνο 21 χρόνια μετά τον «θρίαμβο» της σοβιετικής ανελευθερίας, έγιναν στην Πολωνία οι πρώτες σχετικά ελεύθερες εκλογές. Σήμερα η μισή Πολωνία δείχνει να «μην αγαπά την ελευθερία», αλλά τον φόβο από την ελευθερία και τα επιδόματα που της χαρίζει ο Γιαρόσλαβ Κατσίνσκι. Η άνοδος του αυταρχισμού αποδεικνύει πως οι Δημοκρατίες μαραζώνουν όταν οι ελευθερίες δεν συνοδεύονται και από την καταπολέμηση των ανισοτήτων.
ΟΤΑΝ ΚΑΤΕΡΡΕΥΣΑΝ ΟΙ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ. Η κατάπνιξη της Ανοιξης της Πράγας κλόνισε πολλούς στη Δύση. Αυτοί είδαν να καταρρέουν και οι τελευταίες ελπίδες ή «αυταπάτες» που είχαν για το αν μπορούσε ο σοβιετικός κομμουνισμός να μετατραπεί σε «δημοκρατικό σοσιαλισμό». Κατέρρευσε ο μύθος πως ο σοβιετικός κομμουνισμός ήταν ένα σύστημα που είναι καλό στη «βάση» του (κοινωνική ισότητα), αλλά κακό στο «εποικοδόμημά» του (δημοκρατικές και πολιτικές ελευθερίες). Αποδείχθηκε πως ο βασιλιάς κομμουνισμός ήταν γυμνός και όσον αφορά τις ελευθερίες και όσον αφορά την ισότητα. Ηταν ένα ολοκληρωτικό σύστημα, του οποίου ο μονισμός απαιτούσε η κυβέρνηση να κατέχει όλες τις εξουσίες. Οταν με τον Γκορμπατσόφ, με την γκλάσνοστ (διαφάνεια) και την περεστρόικα (ανασυγκρότηση), άρχισε η κυβέρνηση - κόμμα να «εκχωρεί» μέρος των εξουσιών της, το ολοκληρωτικό σύστημα κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος μέσα σε πέντε χρόνια.
Στην Ελλάδα πολλοί δεν αγάπησαν την Ανοιξη της Πράγας. Και δεν εννοώ φυσικά μόνο το ΚΚΕ. Το 2017 ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης κ. Κοντονής αποφάσισε να μη συμμετάσχει η χώρα σε διεθνές Συνέδριο στο Ταλίν με θέμα τα εγκλήματα των ολοκληρωτισμών. Ο υπουργός επικαλέστηκε για αυτήν του την απόφαση το ότι δεν πρέπει να ταυτίζουμε τον κομμουνισμό με τον φασισμό. Στον ΣΥΡΙΖΑ τότε χαρακτήρισαν συλλήβδην τους διοργανωτές Εσθονούς ως Ναζί, με το grande επιχείρημα πως μόνο οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν την Ευρώπη από τον φασισμό. Είναι να σχίζουν τα πτυχία τους ο Τόνι Τζαντ και ο Ρίτσαρντ Εβανς. Αλλά μήπως ήταν καλύτερα τα πράγματα με τους εκπροσώπους του ελληνικού αστισμού (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ); Αυτοί ποτέ δεν καταδέχθηκαν να υπερψηφίσουν τα ψηφίσματα (2005 και 2009) καταδίκης των εγκλημάτων του κομμουνισμού στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στο Ευρωκοινοβούλιο, με πρόσχημα πάλι τη μη ταύτιση κομμουνισμού και φασισμού. Θα είχαν δίκιο αν σ αυτά, όπως συνέβη με το τελευταίο ψήφισμα (2019), γινόταν λόγος για ταύτιση των πηγών των συστημάτων. Αλλά εκεί γινόταν λόγος για κοινή καταδίκη των εγκλημάτων δύο διαφορετικών ολοκληρωτισμών και όχι για την ταύτισή τους.
Η αιτία του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού δεν ήταν η μία ή η άλλη «ατυχία» της Ιστορίας, όπως ο αποκλεισμός της επαναστατικής Ρωσίας, ο εμφύλιος, ο Στάλιν, η μπρεζνιεφική γραφειοκρατία, η «αποξένωση» του κόμματος από τα μέλη και τους πολίτες. Αιτία ήταν ο ανελεύθερος και ο μονιστικός χαρακτήρας του συστήματος. Τα «λάθη» του κομμουνισμού οφείλονταν στον μονισμό του και όχι ο μονισμός στα λάθη.
Από την άλλη όμως το μετα-ΣΥΡΙΖΑ αναπτυσσόμενο Greek tea party επιμένει στην ταύτιση των πηγών τους. Δεν το κάνει γιατί αγαπά την ελευθερία, αλλά γιατί μισεί οτιδήποτε ξεφεύγει από τον κανόνα της ανεξέλεγκτης αγοράς. Η άποψη πως φασισμός και κομμουνισμός ταυτίζονται δεν μισεί τον κομμουνισμό. Την ισότητα μισεί. Αυτή η άποψη ταυτίζει μια ιδεολογία που προτού γίνει εξουσία έσπειρε ελπίδες χειραφέτησης, με μια ιδεολογία που από την πρώτη στιγμή διατυμπάνιζε πως αυτό που τη χαρακτήριζε ήταν το μίσος για εκείνον τον άνθρωπο που τυγχάνει να μην είναι «Αριος». Είναι όμως το ίδιο το να πηγάζεις από τις πηγές του Διαφωτισμού και το αίτημα της ατομικής χειραφέτησης με το να υποστηρίζεις πως κάποιοι άνθρωποι πρέπει να πεθάνουν επειδή νομίζεις ότι δεν σου μοιάζουν; Σίγουρα για τα θύματα είναι το ίδιο, αλλά για την Ιστορία και τα μηνύματά της όχι. Μ ετούτα και μ εκείνα επανέρχεται το αίτημα του συνδυασμού της ελευθερίας με τον περιορισμό των ανισοτήτων. Για να μη γίνουν οι ανελεύθερες δημοκρατίες ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Για να μην έχουμε ξανά κατάπνιξη της Ανοιξης της Πράγας με ή χωρίς τανκς.
Πηγή: www.tanea.gr