Ήταν εντυπωσιακή η συγκέντρωση της Δευτέρας των «58» στο «Ακροπόλ. Πολύς κόσμος, 2.000-3.000, ξεπέρασε τις εκτιμήσεις των οργανωτών, ξεδιπλώθηκε στα πεζοδρόμια και στο οδόστρωμα της Ιπποκράτους η εκδήλωση. Αλλά οι αριθμοί δεν είναι το μόνο ενδιαφέρον στοιχείο. Οι εισηγήσεις και οι τοποθετήσεις ήσαν σημαντικές, με την εμπνευσμένη ομιλία του Γιάννη Βούλγαρη να ξεχωρίζει (Για την προοδευτική ανασυγκρότηση της Ελλάδας- Για την προοδευτική αλλαγή της Ευρώπης). Ήταν διάχυτη η αγωνία του «τι κάνουμε», η επιθυμία για ενότητα και νέο ξεκίνημα του χώρου της Κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας.
Δεν έλειψαν οι μεμψιμοιρίες, ακόμα και μεταξύ των παρισταμένων, κυρίως τα «τι θέλει αυτός εδώ;». Οπαδοί της παρθενογένεσης υπάρχουν και μεταξύ των μη χριστιανών. Ή σχόλια «να μη γίνει το αίτημα για την «Ελιά» η «Κολυμβήθρα του Σιλωάμ» των αμαρτωλών του ΠαΣοΚ – σαν να υπάρχουν αναμάρτητοι στο πολιτικό προσωπικό της χώρας. Το οποίο πρέπει να αλλάξει φυσικά, να ανανεωθεί ριζικά. Αλλά αυτό δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Και πρέπει να θυμόμαστε από την πολιτική ιστορία, ιδιαίτερα την ελληνική, πως η επίκληση του ήθους απέναντι σε διεφθαρμένους είναι ο καλύτερος τρόπος για αντικατάσταση των διεφθαρμένων με νέους. Η επίκληση του «ήθους» στην πολιτική είναι συνήθως ο ασφαλέστερος τρόπος για να αποκτήσουν πολιτική ισχύ οι επικίνδυνοι ή οι ανίκανοι.
Δεν θα είναι εύκολος ο δρόμος, τίποτα δεν είναι εύκολο γιατί η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, δυσκολότερη από σήμερα ήταν μόνο αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Αλλά τα χειρότερα έχουν περάσει, τα «Ζάππεια» και τα «το νόμισμα δεν είναι ταμπού» τα έχουν καταπιεί όσοι τα εκφωνούσαν, αφού πέτυχαν τον σκοπό τους: να αποκτήσουν ισχύ, έστω και καταστρέφοντας τη χώρα. Τα περισσότερα από τα ερείπια ανάμεσα στα οποία ζούμε δεν τα δημιούργησε το μνημόνιο – η βιαιότητα της πολιτικής αντιπαράθεσης τα δημιούργησε, αυτή μεγέθυνε την ύφεση και την ανεργία, αυτή είναι η σοβαρότερη παράμετρος που αμέλησαν οι τεχνοκράτες της ΕΕ και του ΔΝΤ. Η διαφορά από το πόσο διαφορετικά πορεύονται Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, ακόμα και η Κύπρος, που αντιμετώπισαν αντίστοιχα προβλήματα, δείχνει πως το ελληνικό πρόβλημα έχει να κάνει με τα πολιτικά μας ήθη και όχι με το ήθος των πολιτικών. Η διαφθορά και η βία είναι συμπτώματα συστημικά, δεν είναι ιδιότητες προσώπων.
Οι ευρωεκλογές είναι φυσικά κρίσιμος ορίζοντας αλλά ο κόσμος συνεχίζεται και μετά από αυτόν. Δεν θα κριθούν όλα εκεί – ούτε η διακυβέρνηση της χώρας, όπως απαιτεί ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε το μέλλον της Κεντροαριστεράς, όπως πιστεύουν οι ανυπόμονοι. Ας θυμηθούν άλλωστε οι παλιότεροι τις αποτυχίες της «Συμμαχίας» του 1977 ή της ΕΑΡ του 1987. Μπορεί η ΚΝΕ εκείνων των δεκαετιών που μετακόμισε στον Συνασπισμό και στη συνέχεια στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου συνάντησε συνομήλικους αριστεριστές, να έχει την ψευδαίσθηση ότι δικαιώνεται αλλά εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτές οι ιδέες είναι βαθιά θαμμένες κάτω από τα ερείπια του Τείχους του Βερολίνου. Το κράμα λαϊκιστικού τυχοδιωκτισμού της νεώτερης γενιάς, μαρξισμού-λενινισμού της παλαιότερης και αριστερίστικου ισοπεδωτισμού διαφόρων υπερηλίκων που χαρακτηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ δεν αντέχει σε εκλογικές διαδικασίες – ειδικά αν δεν επαληθεύσουν υπεραισιόδοξες προσδοκίες.
Υπομονή και επιμονή λοιπόν. Το θέμα είναι να μην κόβονται οι γέφυρες και να μη δημιουργούνται μη αντιστρεπτά γεγονότα, όπως τυχόν διάσπαση ή διάλυση του ΠαΣοΚ ή της ΔΗΜΑΡ που επιδιώκουν διάφοροι υπεραισιόδοξοι και διάφοροι καλοθελητές.
Να εντοπίσω όμως κάτι που δεν αποτελεί γκρίνια αλλά ίσως μας βοηθήσει να συζητήσουμε την ουσία των σχέσεων του πολιτικού συστήματος με τους πολίτες. Αναρωτιέμαι: στο όνομα του «δικαιώματος του συναθροίζεσθαι», δικαιούνται 2.000-3.000 πολίτες να διακόψουν την κυκλοφορία στην Ιπποκράτους από όπου περνά η γραμμή 6 του τρόλεϊ και μερικές δεκάδες αυτοκίνητα ανά λεπτό;
Αρκετές χιλιάδες συμπολιτών μας ταλαιπωρήθηκαν το βράδυ της Δευτέρας επειδή όσοι συγκεντρωθήκαμε δεν χωρούσαμε στο Ακροπόλ – και επειδή υπουργοί, βουλευτές, γραμματείς και φαρισαίοι πάρκαραν τα αυτοκίνητά τους και αυτά της συνοδείας τους πάνω στον δρόμο. Υποπτεύομαι ότι για χάρη τους θα είχε απαγορεύσει η τροχαία την κυκλοφορία στην Ιπποκράτους ακόμα και αν χωρούσαμε στο Ακροπόλ: όταν έφθασα εγώ ο δρόμος είχε ήδη κλείσει και ο αριθμός αυτών που βρίσκονταν στον δρόμο εκείνη τη στιγμή κατά τη γνώμη μου δεν το δικαιολογούσε.
Ο συνηθέστερος προσδιορισμός για το πολιτικό σύστημα είναι «πελατειακό»: οι πολιτικοί και τα κόμματα είναι «προστάτες» των «πελατών» ψηφοφόρων τους, συλλογικοτήτων ή ατόμων. Αλλά αυτό που βιώνουν στην καθημερινότητά τους οι Αθηναίοι είναι συνεχείς επιδείξεις δύναμης από το υπερφίαλο πολιτικό σύστημα (και τα υποχείριά του, τα συνδικάτα). Θεωρείται αυτονόητο ότι κάθε κόμμα δικαιούται να οργανώσει όποτε θέλει συγκέντρωση (ή και πορεία) σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης και να διακόψει την κυκλοφορία, αναστατώνοντας τη ζωή των κατοίκων της και προκαλώντας οικονομικές ζημιές στις επιχειρήσεις του Κέντρου.
Το θεωρούμε λογικό όποτε θέλει η ΓΣΕΕ να κλείνει Πανεπιστημίου και Αλεξάνδρας ή το ΠΑΜΕ την Ομόνοια, να διαλύουν όλη τη ζωή της πόλης δηλαδή, ή οποιοδήποτε συνδικάτο και κόμμα να οργανώνει εκδηλώσεις σε βάρος όλων των υπολοίπων; Και μάλιστα όταν οι συγκεντρωμένοι θα μπορούσαν να χωρέσουν σε θέατρο ή γήπεδο, ή ας πούμε στην Πλατεία Πρωτομαγιάς, μπροστά από τα δικαστήρια της Ευελπίδων; Είναι δεύτερης κατηγορίας πολίτες όσοι δεν συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις και πρέπει να υφίστανται τις συνέπειες της διάθεσης των κομμάτων και συνδικάτων να επιδείξουν τη δύναμή τους;
Δεν πρόκειται μόνο για «τρόπους καλής συμπεριφοράς» ή για αυτονόητους αλλού τρόπους συμβίωσης – πρόκειται για το ζήτημα της αυτονομίας της πολιτικής. Το να κλείνει η Ιπποκράτους από αυτοκίνητα πολιτικών ή από το πλήθος είναι σύστοιχο με την απαίτηση της Ζωής Κωνσταντοπούλου «να ερευνήσει αν γίνονται παρανομίες στην ΕΡΤ» διότι είναι βουλευτής. Το μείζον πρόβλημα με το πολιτικό σύστημα της χώρας μας δεν είναι η διαπλοκή του με μέντια και επιχειρηματίες όπως θέλει ο μύθος αλλά η αυτονομία του – η απαίτηση (που έχει γίνει δεκτή) κομμάτων και πολιτικών να διαχειρίζονται το κράτος και τις ζωές μας αδιαφορώντας για το γενικό ή ατομικό συμφέρον.
Οι πολιτικές συγκεντρώσεις στην Αθήνα αποδεικνύουν συνεχώς πως κόμματα και πολιτικοί, αν δεν περιφρονούν, αισθάνονται ανώτεροι από τους θεσμούς της κοινωνίας των πολιτών και τους πολίτες. Είναι αποδεκτό αυτό; Είναι η πολιτικοποίηση υπέρτατη αξία και αγαθό; Έχουν οι πολιτικοποιημένοι περισσότερα δικαιώματα ή απλώς έχουν τη δύναμη να επιβάλουν στους άλλους αυτό που θεωρούν δικαίωμά τους; Ενδιαφέρον θέμα, νομίζω· άξιο ίσως να συζητηθεί κατά την πορεία της Κεντροαριστεράς προς την αυτογνωσία και την αναγέννηση.