Είναι το αφήγημα των ημερών. Τελικά θα αντέξει αυτή τη φορά η χώρα και θα προχωρήσει στο δρόμο της ανόρθωσης και της δημοκρατικής ομαλότητας ή και πάλι θα οδηγηθεί στη συνήθη κατάληξη: ανοικτή χρεοκοπία, βίαιες πολιτικές αναταράξεις για χρόνια και μετά πάλι από την αρχή.
.
Αυτό το δραματικό ερώτημα φαίνεται ότι συντηρείται. Και δικαίως. Η κατάσταση είναι όντως σε ένα μεταίχμιο από πολλές πλευρές. Θα έλεγε κανείς ότι το μνημόνιο ως εργαλείο, όπως συμβαίνει στην πολιτική, εξάντλησε τις δυνατότητές του. Τέσσερα χρόνια είναι ήδη πολλά. Και εδώ χρειάζεται αλλαγή πλεύσης. Νέα εργαλεία. Οι κυβερνήσεις της κρίσης έχουν επίσης χρονικά περιορισμένη αντοχή. Αλλά και η αντιπολίτευση δεν έχει να παρουσιάσει κάποια εξέλιξη. Όμως:
.
Θα ήταν παράλογο να μην παραδεχθούμε ότι στο ζήτημα της δημοσιονομικής προσαρμογής έχουν γίνει σοβαρά βήματα. Παράλληλα με την επίσης θεαματική βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Η βελτίωση αυτή παραπέμπει βέβαια στην επίσης σοβαρή αναμόρφωση (περιορισμό) του καταναλωτικού προτύπου της χώρας αλλά και στη διεύρυνση της φτώχειας. Το πρώτο καταδεικνύει την σοβαρότητα των πολιτών μπρος στις δυσκολίες, το δεύτερο παραπέμπει στις δυσκολίες που έχουμε να αντιμετωπίσουμε.
.
Υπάρχουν σοβαρές βελτιώσεις στον Δημόσιο Τομέα τον μεγάλο ασθενή αλλά δεν έχουμε εισέλθει σε μια νέα περίοδο. Η βασική ανισορροπία που χαρακτήρισε όλη την προηγούμενη περίοδο παραμένει έστω με βελτιώσεις. Υπάρχουν τομείς όπως αυτός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ( ο χαϊδεμένος της μεταπολίτευσης) που είναι στην ίδια αν όχι σε χειρότερη κατάσταση. Θα έλεγε κανείς ότι η δυναμική της διοικητικής μεταρρύθμισης δυστυχώς έχει εξαντληθεί και ένα νέο ξεκίνημα σοβαρών αλλαγών στο χώρο αυτό μπορεί να προέλθει μόνο αν αυτορυθμιστεί το πολιτικό σύστημα.
.
Υπάρχουν επίσης σημάδια για ένα νέο παραγωγικό πρότυπο. Πρωτοβουλίες εξωστρέφειας, τεχνολογικής εξειδίκευσης, ποιοτικής αναβάθμισης του πρωτογενούς τομέα. Κάποια τμήματα της νέας γενιάς απαρνούνται την πεπατημένη του δημόσιου υπαλλήλου και παίρνουν πρωτοβουλίες παραγωγικής κατεύθυνσης, δημιουργίας ενός νέου τύπου ιδιωτικού τομέα. Ακόμα και η φυγή νέων επιστημόνων στην Ευρώπη είναι πολλαπλά χρήσιμη για τη χώρα. Εδώ θα επιστρέψουν με αποθέματα σε πολλούς τομείς με πρώτο την εργασιακή νοοτροπία.
.
Υπάρχει ένα νέο διεθνές κλίμα ως προς τις επενδυτικές ευκαιρίες στη χώρα μας. Βέβαια τίθενται πολλά προαπαιτούμενα αλλά ταυτόχρονα ανιχνεύονται ευκαιρίες λόγω της μείωσης του εργασιακού κόστους και επομένως της ανόδου στην κλίμακα της ανταγωνιστικότητας. Το διεθνές οικονομικό κλίμα ως προς την Ελλάδα στοιχειωδώς έστω έχει βελτιωθεί. Θα μπορούσε ένας αισιόδοξος να ισχυριστεί ότι το βελάκι έχει στραφεί ελαφρώς προς τη θετική κατεύθυνση.
.
Θα τολμούσε, παρά ταύτα, κανείς να διατυπώσει την άποψη πως το βασικό ιδεολογικό, πολιτικό και εν τέλει ταξικό πρότυπο της μεταπολίτευσης, ενώ έχει ηττηθεί, δεν έχει αποσυρθεί και μάλιστα ονειρεύεται επάνοδο. Ακριβώς εκεί βρισκόμαστε σήμερα. Υπάρχουν στοιχεία που να επιτρέπουν μια τέτοια προοπτική; Φυσικά και υπάρχουν.
.
Είναι πρώτον και σημαντικότερο το κλίμα στην ΕΕ. Όπως εκτιμούσε ο Κώστας Σημίτης υπάρχουν επιμέρους διευθετήσεις αλλά δεν υπάρχει μια διαμορφωμένη στρατηγική στην ΕΕ (και στη Γερμανία) για αλλαγή σελίδας στην Ευρώπη. Η άποψη αυτή, παρά τα θετικά λόγια και μια κάποια υποστήριξη, επιβεβαιώθηκε και στην την συνάντηση Σαμαρά – Μέρκελ Αυτό σημαίνει κρίσιμος χρόνος και κρίσιμα πολιτικά γεγονότα που θα εντείνουν την αβεβαιότητα στη χώρα. Και ο ευρωπαϊκός χρόνος θα καθορίζει κα τον πολιτικό χρόνο τουλάχιστον ως τις ευρωεκλογές. Και είναι μακρύς και ως εκ τούτου η αβεβαιότητα θα συντηρηθεί αλλά και οι ευκαιρίες μπορεί να είναι ανοικτές…
.
Παραμένει, δεύτερον, ως μεγάλος ασθενής το πολιτικό σύστημα. Παραμένει ενώ έκανε, μέσω της κυβέρνησης, μια όντως στρατηγικής σημασίας κίνηση προστασίας του Δημοκρατικού μας πολιτεύματος με την ποινική δίωξη της Χρυσής Αυγής. Η αδυναμία κεφαλαιοποίησης αυτού του τόσο μεγάλου εγχειρήματος και η υπονόμευσή του από την αριστερή τρομοκρατία μια εξήγηση μπορεί να έχει. Το ότι οι πολίτες εξακολουθούν να το θεωρούν, τις περισσότερες φορές δίκαια , όχι όλες, αναξιόπιστο. Δεν είναι μόνο η φυσική φθορά ενός αδιατάρακτου για σαράντα χρόνια κοινοβουλευτικού βίου. Τέτοια δείγματα υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη(άνοδος της ακροδεξιάς). Είναι και ο εσωτερικός Δεξιός και ο Αριστερός λαϊκισμός που επενδύει σε μια τελικά αντιδημοκρατική κατεύθυνση. Είναι όμως και οι όροι συγκρότησής του μεταπολιτευτικού προτύπου που δεν μπόρεσε να υπερβεί τις παθογένειες του διαχρονικού πολιτικού μας συστήματος (οξύτητα και αδυναμία εθνικής συνεννόησης, πελατειακές σχέσεις, νεποτισμός και διαφθορά). Και οι παθογένειες αυτές σχετίζονται και με το πολυπληθές που κατεβάζει την ποιότητα και τις ενισχύει αλλά και με το κόστος του, όχι μόνο το μισθολογικό αλλά κυρίως της αναπαραγωγής του. Η αξιοπιστία του επομένως δεν μπορεί να ανακτηθεί παρά με μέτρα αυτοπεριορισμού του πλήθους και του κόστους του συστήματος. Και κατά την γνώμη μου, που την επαναλαμβάνω από την κρίση του 89 -90, ένα είναι το κεντρικό μέτρο. Ο περιορισμός των βουλευτών και κατ αναλογία όλων των εκλεγομένων σωμάτων στη χώρα (κατά το 1/3) σε 200. Θα ήταν καλύτερα 150 αλλά απαιτεί συνταγματική αναθεώρηση. Μαζί φυσικά με άλλα μέτρα όπως η χρηματοδότηση, το εκλογικό σύστημα κλπ.
.
Συμπερασματικά είναι το πολιτικό σύστημα ως σύνολο που, παρά την εμφανή βελτίωση της χώρας, συντηρεί και την όξυνση και το διαρκές αδιέξοδο.
.
Υπό αυτό το πρίσμα οι δυνάμεις της προοδευτικής παράταξης, ίσως έχουν χρόνο και θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια ατζέντα με προτεραιότητα την πολιτική μεταρρύθμιση. Η ατζέντα αυτή ενώ θα θέτει το πολιτικό πρόβλημα της ανανέωσης με γενικότερους, και σε συνδυασμό με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, όρους (καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει τόσο πολυάνθρωπο και πολυδάπανο αναλογικά πολιτικό σύστημα) θα το αποκαθαίρει από τους ηθικισμούς και την αντιδημοκρατική επιδίωξη των λαϊκιστών. Με αυτήν την ατζέντα ως κορυφή θα μπορούσαμε να φτάσουμε και να συμμετάσχουμε στις ευρωεκλογές και τις Δημοτικές και Περιφερειακές εκλογές. Μια λαϊκή κατάφαση τότε θα άνοιγε άλλους ορίζοντες και στην προοδευτική παράταξη και στη χώρα μας. Οι ευρωεκλογές μπορεί έτσι να αποτελέσουν ορόσημο επανεκκίνησης αντί χάους.
.
* Είναι κατά κάποιο τρόπο συνέχεια του προηγούμενου άρθρου