Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η Χρυσή Αυγή είναι ένα ακραίο, αντιδημοκρατικό, ρατσιστικό, μισαλλόδοξο με νεοναζιστικές καταβολές μόρφωμα. Μπορούμε να εκφράσουμε την απέχθεια, την οργή ή και την ανησυχία μας για την παρουσία της, εντός και εκτός Κοινοβουλίου. Υπάρχει όμως ένα μικρό πρόβλημα που οφείλουμε να συζητήσουμε. Η Χρυσή Αυγή δεν είναι μόνο οι 500, άντε 1.000 τραμπουκοειδείς υπερεθνικιστές που αποτελούσαν τον πυρήνα της και ξαφνικά βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας επειδή μπήκαν στη Βουλή και απέκτησαν άσυλο για τις προκλήσεις τους. Η δράση των συγκεκριμένων είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να δούμε πώς θα το αντιμετωπίσουμε. Πέρα από αυτούς όμως, υπάρχει πλέον ένα εκτεταμένο δίκτυο ανοχής και πολλές φορές υποστήριξής τους. Υπήρξαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που τους ψήφισαν, ενώ εμφανίζονται στις δημοσκοπήσεις αρκετοί ακόμη που τους στηρίζουν και τους χειροκροτούν. Είναι η παρουσία οργανωμένων ακροδεξιών ομάδων μέσα στα σχολεία, στις γειτονιές, τα καθημερινά σχεδόν φαινόμενα βίας απέναντι σε μετανάστες και απόκληρους. Εδώ είναι το μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να διαχειριστούν και να αντιμετωπίσουν και η κοινωνία και η πολιτική.
Η εύκολη λύση είναι να κουκουλώσουμε το πρόβλημα, αποδίδοντάς το στην κρίση, την ανεργία, τη μιζέρια και την οργή που διαπερνούν την ελληνική κοινωνία. Ομως αν δεν θέλουμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας δεν είναι μόνο αυτές οι αιτίες που εξηγούν τη διόγκωση του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας και της βίας. Ο εχθρός υπήρχε δυστυχώς μέσα μας. Επωαζόταν για πολλά χρόνια μέσα στον κοινωνικό ιστό. Τον απωθούσαμε, τον υποτιμούσαμε, αλλά ήταν εκεί και υπέβοσκε. Οσο και να μη θέλαμε να το παραδεχθούμε, η δημοκρατία μας ήταν διαβρωμένη από εσωτερικούς εχθρούς που η ίδια δημιουργούσε. Η υπερβολή, η μαγκιά, η απαξίωση των κρατικών θεσμών, η ενδημική παρουσία της βίας και βέβαια τα τείχη που υψώναμε αργά αλλά σταθερά απέναντι σε κάθε τι που θεωρούσαμε ξένο, κάθε τι που νομίζαμε ότι δεν ταίριαζε με την περίφημη ελληνική ιδιαιτερότητα και ιδιοσυστασία… Ο πολλαπλασιασμός της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας λόγω της κρίσης επέτρεψε να αναδυθούν στην επιφάνεια όλα αυτά τα φαινόμενα, αλλά και να αποκτήσουν πολιτική έκφραση σε ό,τι πιο ακραίο, ό,τι πιο δημαγωγικό, ό,τι πιο λαϊκίστικο και ξενοφοβικό μόρφωμα έκανε την εμφάνισή του…
Η Χρυσή Αυγή, όπως και η πιο λάιτ εκδοχή των Ανεξάρτητων Ελλήνων, αλλά και διαφόρων ποικιλόμορφων μορφωμάτων που εμφανίζονται είναι συνέπεια αυτής της υποδόριας «λογικής» που διαπερνούσε σημαντικά, όπως φαίνεται, τμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Γιατί και στην Ισπανία και στην Πορτογαλία έχουν κρίση, αλλά δεν είδαμε νεοναζιστικά μορφώματα να γιγαντώνονται. Ναι, να αντιταχτούμε στη Χρυσή Αυγή και στους διάφορους λαϊκιστές δημαγωγούς, αλλά ας κοιτάξουμε και λίγο παραπίσω. Ας αναρωτηθούμε για την παιδεία μας, για το επίπεδο του πολιτισμού μας, για τις νοοτροπίες που κουβαλάμε. Οι πολιτικοί μας έχουν σίγουρα τις ευθύνες τους. Αλλά μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε και για τις δικές μας ευθύνες, ως πολιτών, ως ατόμων, ως συνδιαμορφωτών της κοινωνίας μας;