Η χαμένη τιμή του Διαδικτύου

Κώστας Καρακώτιας 27 Αυγ 2013

Οταν δημιουργήθηκε το Διαδίκτυο και άρχισε η μαζική και έντονη χρήση του, πολλοί, έμπλεοι ενθουσιασμού, μίλησαν για έκρηξη ελευθερίας στην έκφραση, για εντυπωσιακή πρόσβαση στη γνώση, για αδυναμία της λογοκρισίας και της κάθε είδους εξουσίας να επέμβει, για νέους δρόμους επικοινωνίας και άμεσου διαλόγου, για αμφίδρομες σχέσεις εμπειριών, ιδεών και κουλτούρας. Πράγματι, το Διαδίκτυο και οι πολυποίκιλες διασυνδέσεις και χρήσεις του, που πλέον μορφοποιήθηκαν και καθιερώθηκαν και ως social media, είναι όλα τα παραπάνω.

Δυστυχώς όμως είναι και άλλα πολλά. Είναι μια άλλου τύπου μορφή εγκλεισμού για έναν μεγάλο αριθμό εξαρτημένων ατόμων, μοναχικών και αποκομμένων από την πραγματική ζωή. Είναι ένας ακόμα μηχανισμός διαφήμισης και εγχάραξης καταναλωτικών προτύπων. Είναι επιπλέον ένα νέο πεδίο εγκληματικότητας για πράξεις όπως η διακίνηση πορνογραφικού υλικού με ανηλίκους, οι εκβιασμοί, οι δυσφημήσεις, οι διάφορες ηλεκτρονικές απάτες. Κυρίως όμως είναι η διάδοση πολλών ψευδών, ανέλεγκτων και αδιασταύρωτων πληροφοριών, οι οποίες αποκτούν εγκυρότητα όταν «ανεβαίνουν» στα διάφορα μπλογκ, είναι οι υβριστικοί χαρακτηρισμοί και οι συκοφαντίες που αναρτώνται, είναι η θρασύτητα που προσδίδει η ασφάλεια της ανωνυμίας. Θα μπορούσε, με τη βοήθεια της παράφρασης του τίτλου ενός μυθιστορήματος του Γάλλου συγγραφέα Μισέλ Ουελμπέκ, να θεωρηθεί το Διαδίκτυο και οι επικοινωνιακές του χρήσεις ως επέκταση του καφενείου και του αντίστοιχου λόγου του. Πράγματι, οι καφενειακού ύφους και θεματικής γνωστές συζητήσεις, με τις αναλύσεις επί παντός επιστητού, με τις συνωμοσιολογικές ερμηνείες και παραδοξότητες, με τις δήθεν εμπιστευτικές πληροφορίες, επεκτάθηκαν μέσω του Διαδικτύου σε έναν εκπληκτικά ευρύτερο χώρο και σε χιλιάδες χρήστες-αποδέκτες.

Οσον αφορά δε τα καθ? ημάς, η περιήγηση στις αναρτήσεις και στα σχόλια του Διαδικτύου είναι μια αποκαλυπτική και συνάμα ζοφερή κατάδυση στα ψυχικά και ιδεολογικά ερέβη της καταχτυπημένης από την κρίση εγχώριας κοινωνίας. Ο χυδαίος αντικοινοβουλευτισμός, οι απειλές, η ακροδεξιά αντισυστημική ρητορική, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, κυριαρχούν στις αναρτήσεις και στα διαδικτυακά σχόλια και αναδεικνύουν την ύπαρξη ενός εκρηκτικού κοινωνικού «καταραμένου αποθέματος», παράγωγα φαινόμενα του οποίου εκδηλώνονται καθημερινά πλέον στους δρόμους της Αθήνας αλλά και μέσα στη Βουλή ακόμα. Ολα τα παραπάνω δεν συνιστούν βέβαια πρόσκληση για έναν νέο λουδιτισμό, αλλά υπενθύμιση της ανάγκης μιας κριτικής ματιάς και της υποψίας απέναντι σε πολυδιαφημισμένα φαινόμενα και κυρίαρχες πλέον κοινωνικές συμπεριφορές και πρακτικές.