Η αθέατη πλευρά της πολιτικής

Χρίστος Αλεξόπουλος 02 Αυγ 2015

Αθέατη είναι εκείνη η πλευρά της πολιτικής, η οποία σε πραγματικό χρόνο δεν εκτίθεται στην κρίση ή ακόμη και στην αντιληπτική ικανότητα των πολιτών. Ορατές γίνονται εκείνες οι παράμετροι, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν θετικές αντιδράσεις, στηριζόμενες είτε στο συναίσθημα είτε στην έλλειψη ολοκληρωμένης ενημέρωσης των πολιτών. Βεβαίως με την παρεμβολή είτε του μη κυβερνητικού τμήματος του πολιτικού συστήματος είτε φορέων της κοινωνίας πολιτών είναι δυνατή η αποκάλυψη της αθέατης πλευράς. Σίγουρα σε βάθος χρόνου πολύ δύσκολα μένει κάτι κρυφό.

Μερικές φορές βέβαια το χρονικό σημείο αποκάλυψης της αθέατης πλευράς δεν καθυστερεί πολύ. Μετά από λίγους μήνες έρχεται στο προσκήνιο. Όσο πιο ανεπαρκής είναι η πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας και κινείται με λογική τζογαρίσματος, το οποίο μάλιστα δεν βασίζεται σε μια τεκμηριωμένη ανάλυση του κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού γίγνεσθαι στη δυναμική προβολή του στο χρόνο, τόσο πιο σύντομη είναι η αθέατη πλευρά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση των σχεδίων του πρώην υπουργού Γ. Βαρουφάκη, τα οποία αποκάλυψε η Καθημερινή στις 26.07.2015 και παραδέχθηκε ο πρώην υπουργός, στην βρετανική εφημερίδα Telegraph στις 27.07.2015. Σύμφωνα με αυτή την εφημερίδα ο Γ. Βαρουφάκης έκανε την παραδοχή, ότι οι αναφορές για hacking στα ΑΦΜ των Ελλήνων φορολογουμένων με στόχο την διαμόρφωση παράλληλου τραπεζικού συστήματος, ώστε η κυβέρνηση να είχε τη δυνατότητα δημιουργίας ρευστότητας σε ευρώ και παράκαμψης του στραγγαλισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είναι αληθείς. Και όλα αυτά έγιναν χωρίς να γνωρίζει το υπουργείο Οικονομικών το παραμικρό. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Δ. Μάρδας δήλωσε, ότι τόσο στην κυβέρνηση όσο και στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ουδέποτε υπήρξε οποιαδήποτε ενημέρωση, των όσων σχεδίαζε ο Γ. Βαρουφάκης (Έθνος online, 26.07.2015). Συμπλήρωσε δε, πως αν τίθενται θέματα νομιμότητας, «τότε θα ακολουθηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία».

Όταν διαπιστώνονται τέτοιες εκτροπές, αναρωτιέται και ο πιο καλοπροαίρετος πολίτης, αν η ισχύουσα «δημοκρατική» λειτουργία διασφαλίζει το κοινωνικό συμφέρον ή διαμορφώνει σε αξιακό επίπεδο τις προϋποθέσεις για αυθαίρετες και χωρίς κοινωνική νομιμοποίηση συμπεριφορές πολιτικών (υποτίθεται) προσώπων.

Πέρα όμως από αυτά τα συμπτώματα παρακμής και αξιακής κατάρρευσης η ύπαρξη της αθέατης πλευράς της πολιτικής έχει διάφορες αιτίες, οι οποίες οφείλονται τόσο σε αντικειμενικά δεδομένα της πραγματικότητας, όσο και σε ανεπάρκειες υποκειμενικού χαρακτήρα (είτε συλλογικού υποκειμένου είτε ατομικού). Και στις δύο περιπτώσεις η αθέατη πλευρά της πολιτικής υπηρετεί στοχευμένες επιδιώξεις, ενώ σίγουρα δεν συμβάλλει ούτε κατ΄ελάχιστο στην πραγμάτωση της δημοκρατίας. Βασική αιτία είναι η αδυναμία συμπόρευσης των πολιτικών αποφάσεων ή προτάσεων με την αντίληψη της κοινωνικής πλειοψηφίας ως προς το κοινωνικό συμφέρον. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι ιδεοληπτικού χαρακτήρα πολιτικές στοχεύσεις, οι οποίες συγκρούονται με τον οδικό χάρτη, που νομιμοποιεί η κοινωνική πλειοψηφία, σε σχέση με την πορεία της προς το μέλλον. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι αποφάσεις των πολιτικών οργανισμών οριοθετούνται από την προσπάθεια διαμόρφωσης θετικών συνθηκών για την προώθηση των στόχων τους σε βάθος χρόνου. Αυτό σημαίνει, ότι στο επικοινωνιακό επίπεδο χειραγωγούνται οι πολίτες, διότι δεν τους γνωστοποιείται η αντικειμενική αλήθεια ως προς τις επιδιωκόμενες στοχεύσεις, αλλά τους βομβαρδίζουν με φαντασιώσεις ως προς την ποιότητα ζωής στο μέλλον.

Στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους είναι και δύο άλλες αιτίες. Η αδυναμία κατανόησης της πραγματικότητας από την πλειοψηφία των πολιτών λόγω της πολυπλοκότητας, που την διακρίνει εξαιτίας της ταχύτατης εξέλιξης σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών και της συνεχούς παραγωγής νέων δεδομένων και πληροφοριών, που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την νοητική προσέγγιση του γίγνεσθαι.

Από την άλλη πλευρά η σύγχρονη πολιτική οριοθετείται και από υπερεθνικές παραμέτρους, οι οποίες δεν είναι ορατές και κατανοητές από τους πολίτες των τοπικών κοινωνιών, οι οποίοι λειτουργούν και κρίνουν με βάση την εθνική τους αναφορά. Το αποτέλεσμα είναι να μένουν αθέατες ορισμένες πλευρές της πολιτικής, οι οποίες όμως παίζουν σημαντικό και αποφασιστικό ρόλο στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, όπως είναι οι διακρατικές σχέσεις και αλληλεξαρτήσεις.

Η εξυπηρέτηση του κομματικού συμφέροντος ή συμφερόντων οικονομικών ελίτ αποτελούν επίσης αίτιο απόκρυψης ορισμένων πλευρών της πολιτικής, οι οποίες παραμένουν αθέατες για την πλειοψηφία των πολιτών, διότι αντιφάσκουν με το κοινωνικό συμφέρον. Η λογική της μεγιστοποίησης του πολιτικού οφέλους και της αποφυγής του πολιτικού κόστους κυριαρχούν στην λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η διαπλοκή πολιτικής και οικονομικών συμφερόντων ολιγομελών ελίτ.

Στην Ελλάδα βεβαίως πολύ σημαντική αιτία για την ύπαρξη της αθέατης πλευράς της πολιτικής είναι και η άγνοια, πολλές φορές, των κομμάτων ως προς τις επιπτώσεις και παρενέργειες της προτεινόμενης ή εφαρμοζόμενης πολιτικής. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ρεαλιστικής στρατηγικής και μακροπρόθεσμου, τεκμηριωμένου και κοστολογημένου πολιτικού σχεδιασμού με οδικό χάρτη και χρονοδιάγραμμα της πορείας προς το μέλλον. Αρκεί να ληφθεί υπόψη η διαδρομή της χώρας τα τελευταία είκοσι χρόνια και θα διαπιστωθεί, ότι δεν είναι τυχαία η θέση, στην οποία βρίσκεται ο τόπος τα πέντε πρόσφατα χρόνια της κρίσης. Κατά τα άλλα οι πολιτικοί της κάθε πλευράς προσπαθούν να εξηγήσουν την προβληματική θέση της χώρας παρουσιάζοντας την ως αποτέλεσμα της ανικανότητας ή μη πατριωτικής λειτουργίας των αντιπάλων. Με αυτό τον τρόπο θεωρούν, ότι εκπληρώνουν το «καθήκον» τους απέναντι στον Έλληνα ψηφοφόρο, δηλαδή να τον διαφωτίσουν για τα αίτια της καθοδικής πορείας της χώρας. Βέβαια να μην ξεχνάμε και τους «αποικιοκράτες και εκμεταλλευτές» ξένους, οι οποίοι στοχεύουν στην υποδούλωση του ελληνικού λαού. Οι ευθύνες πάντα βαρύνουν τους άλλους, Έλληνες και μη Έλληνες. Φαίνεται, ότι ισχύει ακόμη το «πας μη Έλλην βάρβαρος».

Οι επιπτώσεις όμως από την ύπαρξη της αθέατης πλευράς της πολιτικής, ανεξάρτητα από τις αιτίες που την προκαλούν, είναι σημαντικές και δυσχεραίνουν την πορεία της χώρας σε πολύ μεγάλο βαθμό, ενώ ταυτοχρόνως βαθαίνουν την κρίση και τις συνθήκες παρακμής, που βιώνει η ελληνική κοινωνία με πολύ επώδυνο τρόπο.

Κατ΄αρχήν δεν πραγματώνεται η δημοκρατία, διότι οι πολίτες δεν γνωρίζουν όλες τις διαστάσεις της πραγματικότητας, όταν καλούνται να κρίνουν και να κάνουν επιλογές, οι οποίες θα έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα όχι μόνο για τον εαυτό τους, αλλά και για τους άλλους. Όταν μάλιστα η πολιτική εκφυλίζεται σε προπαγάνδα, η οποία γίνεται με έννοιες συναισθηματικά φορτισμένες και χρησιμοποιείται ένα ιδεοληπτικού χαρακτήρα ιδεώδες για την επίτευξη στόχων, οι οποίοι ουσιαστικά το αντιστρατεύονται, τότε διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για κοινωνικές ανισορροπίες και εντάσεις, που θέτουν σε κίνδυνο την συνοχή της χώρας. Η χειραγώγηση των κοινωνικών μαζών δημιουργεί ένα αρνητικό πεδίο για την πολιτική ενεργοποίηση των πολιτών, η οποία βασίζεται στον ορθολογισμό και στην κριτική θεώρηση της πραγματικότητας. Επίσης διαμορφώνονται πολύ δύσκολες συνθήκες για την διακυβέρνηση μιας χώρας στην εποχή της αξιοποίησης της γνώσης και των τεχνολογικών της εφαρμογών σε κάθε κοινωνική ή ατομική δραστηριοποίηση, με παράλληλη πτώση των εθνικών ορίων τόσο στην οικονομία και στον πολιτισμό όσο και στην πολιτική. Σε αυτή την πολύπλοκη και παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα μόνο ο ορθολογισμός μπορεί να αποτελέσει το εργαλείο για την υπέρβαση της αδυναμίας των πολιτών να διαχειρισθούν την σύνθετη πραγματικότητα στην πορεία προς το μέλλον, χωρίς να γίνονται θύματα των κάθε λογής φαντασιώσεων ανάλογα με την ιδεοληπτική τους αφετηρία. Ειδάλλως εμφανίζεται το φαινόμενο της εσωστρεφούς κοινωνικής λειτουργίας, το οποίο οδηγεί από το ένα μέρος στον εθνικισμό και τον ευρωσκεπτικισμό και από το άλλο στην αγνόηση της παγκοσμιοποιημένης πλέον πραγματικότητας και των συνθηκών αλληλεξάρτησης των κοινωνιών.

Με βάση αυτά τα δεδομένα και τις οδυνηρές επιπτώσεις της κρίσης στο μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού από το ένα μέρος και τις αναγκαίες δύσκολες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες πρέπει να γίνουν από ένα πολιτικό σύστημα, που είναι εθισμένο στην καλλιέργεια φαντασιακών καταστάσεων σε ψηφοφόρους και όχι σε πολίτες με κριτική σκέψη από το άλλο, όχι μόνο δεν διαφαίνεται προοπτική πολιτικής λειτουργίας χωρίς στεγανά, αλλά πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες μεγιστοποίησης της αθέατης πλευράς της πολιτικής. Με άλλα λόγια η ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος θα διευρύνει τα όρια της. Εξάλλου υπάρχουν και δικλείδες ασφαλείας για αυτή την καταστροφική πορεία της χώρας, οι οποίες παίρνουν σάρκα και οστά στην ύπαρξη των «κακών δανειστών και εταίρων», που αποσκοπούν στην υποδούλωση της Ελλάδας. Οι δικές μας ευθύνες για την καταστροφική πορεία της χώρας για 10ετίες έχουν μπει στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας» και στην αθέατη πλευρά της πολιτικής. Μόνο που το μέλλον αποτελεί μετεξέλιξη ή όπως στην περίπτωση της Ελλάδας αναπαραγωγή κατεστημένων δομών και συνθηκών, οπότε η πορεία θα έχει πολλούς κινδύνους. Αν δεν αναπτυχθεί μεταρρυθμιστική δυναμική άμεσα στην ελληνική κοινωνία με στόχο την υπέρβαση της λογικής της αναπαραγωγής του παρελθόντος και την ουσιαστική είσοδο στο χώρο των ανεπτυγμένων με παραγωγικά χαρακτηριστικά χωρών, οι κίνδυνοι θα αποκτήσουν συγκεκριμένο περιεχόμενο στο πλαίσιο μιας κοινωνίας, η οποία σταδιακά ολοκληρώνει τον ιστορικό της κύκλο ως πολιτισμική οντότητα.