Η ασφαλής εκλογική κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ

Γιάννηs Κωνσταντινίδηs 01 Ιουν 2015

Η μετεκλογική κυριαρχία κομμάτων που ανέρχονται στην εξουσία με αριθμητικά θεαματικό τρόπο είναι πολύ συνηθισμένη. Οι σημαντικές μετατοπίσεις ψήφου υπέρ του νικητή που συνεπάγεται μια άνετη επικράτηση στην κάλπη, ιδιαίτερα μάλιστα στο περιβάλλον ενός δικομματικού συστήματος όπως το ελληνικό, μαρτυρούν υψηλές προσδοκίες του κοινού. Και οι υψηλές προσδοκίες διευρύνουν τα χρονικά όρια της υπομονής με αποτέλεσμα το εκλογικό σώμα να στηρίζει για μεγάλα διαστήματα τον νικητή αυτής της ανατρεπτικής αναμέτρησης. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 ήταν αριθμητικά θεαματική, τόσο γιατί το κόμμα αύξησε τη δύναμή του κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες και επικράτησε με διαφορά 8,5%, όσο κυρίως επειδή κατάφερε να προσελκύσει περίπου το 12% των ψηφοφόρων του βασικού του αντιπάλου της ΝΔ. Είναι λογικό λοιπόν πως και τα επίπεδα εκλογικής επιρροής του θα παραμένουν, τέσσερις μήνες μετά τις εκλογές, υψηλά. Πράγματι, το σύνολο των μετρήσεων κοινής γνώμης δείχνουν τον ΣΥΡΙΖΑ να κινείται σε ύψη ανώτερα της δύναμης που συγκέντρωσε στην αναμέτρηση του Ιανουαρίου. Η μετεκλογική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ όμως αφήνει ακόμα πιο αισιόδοξες για το κόμμα ενδείξεις από όσες η εμπειρική παρατήρηση άλλων μετεκλογικών στιγμών θα υποδείκνυε.

Η σύγκριση με μια πρόσφατη μετεκλογική στιγμή της μεταπολιτευτικής ιστορίας θα ήταν χρήσιμη. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές του 2009 με διαφορά δέκα ποσοστιαίων μονάδων και, τέσσερις μήνες μετά τις εκλογές, τον Μάρτιο του 2010, διατηρούνταν σε ποσοστά ανώτερα της καταγεγραμμένης στην κάλπη εκλογικής του δύναμης. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Public Issue, η εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ τον Μάρτιο του 2010 έφτανε στο 47,5%, δηλαδή αυξημένη κατά 8% σε σχέση με το αποτέλεσμα της κάλπης. Σήμερα, η εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ φτάνει, σύμφωνα με την Public Issue, στο 48,5%, αυξημένη κατά 30% σε σχέση με το αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ στην κάλπη. Η έκταση της διεύρυνσης της απήχησης του ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με τη διεύρυνση της δύναμης του ΠΑΣΟΚ την αντίστοιχη μετεκλογική περίοδο είναι από μόνη της εντυπωσιακότερη. Όμως οι αντιστοιχίες μεταξύ των δύο κομμάτων στις δύο στιγμές είναι πολλές: ποσοστά δημοτικότητας της ηγεσίας τους που μαρτυρούν μια υπερκομματική αποδοχή (άνω του 65% και στις δύο περιπτώσεις) και ποσοστά ικανοποίησης από τους κυβερνητικούς χειρισμούς που συνιστούν μια καθαρή πλειοψηφία. Οι μηνιαίες μετρήσεις της Public Issue καταγράφουν βέβαια βαθμιαία πτωτική πορεία των ποσοστών αυτών και στις δύο χρονικές στιγμές. Θα έλεγε ωστόσο κανείς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε σαφώς ευνοϊκότερη θέση από το ΠΑΣΟΚ του 2010. Τι είναι αυτό που καθιστά τον ΣΥΡΙΖΑ πιο ασφαλή;

Η απάντηση βρίσκεται στην εξαιρετικά χαμηλή απήχηση της ΝΔ. Η πρόσφατη έρευνα της Public Issue εκτίμησε την εκλογική επιρροή της ΝΔ στο 21%, μειωμένη κατά 25% σε σχέση με το αποτέλεσμα της κάλπης. Η ανίχνευση των μετακινήσεων μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ σήμερα αποκαλύπτει ότι πάνω από το 10% των ψηφοφόρων της ΝΔ του περασμένου Ιανουαρίου μετακινούνται προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Τον Μάρτιο του 2010 ωστόσο, η ΝΔ πετύχαινε μια αρκετά υψηλή συσπείρωση των δυνάμεων της τότε προηγούμενης κάλπης, χάνοντας μόλις δύο ποσοστιαίες μονάδες από την κάλπη του Οκτωβρίου 2009. Η δημοσκοπική κατάρρευση της ΝΔ σε όλη τη διάρκεια της τρέχουσας μετεκλογικής περιόδου είναι η βασική διαφορά της σημερινής εικόνας σε σύγκριση με την εν πολλοίς αντίστοιχη του τότε κυρίαρχου ΠΑΣΟΚ. Η χαμηλή δημοτικότητα του ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε συνδυασμό με τη διχοτόμηση του ακροατηρίου της ΝΔ στο ερώτημα της διαδοχής του σκιαγραφούν τις δυσκολίες αντιπαράθεσης με τον κυρίαρχο ΣΥΡΙΖΑ. Και συνάμα τονίζουν τη διαφορετικότητα της τρέχουσας μετεκλογικής κυριαρχίας του νικητή των εκλογών του Ιανουαρίου.