Η οικονομική κρίση συντηρητικοποιεί την κοινωνία μας με πολλούς τρόπους. Οι πιό επώδυνοι είναι αυτοί που θα έχουν αφήσει έντονα τα ίχνη τους ακόμα και όταν η κρίση αυτή θα αποτελεί μακρινό παρελθόν. Δεν έχει συζητηθεί πολύ γιατί δεν είναι της άμεσης επικαιρότητας, αλλά είναι σίγουρο ότι τα παιδιά που βιώνουν τώρα τις επιπτώσεις του φόβου και της ανέχειας θα τις κουβαλήσουν ασυνείδητα στο μέλλον και υπάρχει κίνδυνος να παίξουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των όρων της αυριανής κοινωνίας.
Τα αποτελέσματα των εισαγωγικών εξετάσεων μόνο πικρές σκέψεις γεννούν. Πολλά παιδιά διάλεξαν με κριτήριο τον τόπο διαμονής των γονεων τους. Προφανώς δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά. Σκέφτεται κανείς όμως ότι σε αυτήν την ηλικία συχνά είναι σωτήρια η απομάκρυνση από την οικογενειακή εστία και ο υποχρεωτικός απογαλακτισμός που φέρνει η διαμονή σε μιά άλλη πόλη. Είναι στην ουσία η πρώτη ενηλικίωση, η πρώτη κοινωνικοποίηση, η πρώτη πραγματική αυτονόμηση των νέων που σε μεγάλο βαθμό παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους και συστήνονται για πρώτη φορά με έννοιες όπως αυτοεξυπηρέτηση, αυτοοργάνωση και ανεξαρτησία. ΄Εννοιες κατά το μάλλον ή ήττον εχθρικές στην ελληνίδα μαμά που συνήθως τις υπονομεύει. Για πολλά παιδιά η παράταση της διαμονής στην οικογενειακή στέγη σημαίνει παράταση της εφηβείας.
Αλλά και πόσα όνειρα διαψεύδονται στην αφετηρία τους; Πόσοι από τους υποψήφιους που είχαν, άθελά τους, ως κριτήριο επιλογής τον τόπο διαμονής δεν θα περνούσαν σε μια σχολή πιο κοντινή στις κλίσεις και τα σχέδιά τους αν είχαν την οικονομική δυνατότητα να φοιτήσουν σε άλλη πόλη; Και έκαναν τον αναγκαστικό συμβιβασμό που όμως μπορεί να τους ακολουθεί για πάντα. Ακόμα και ανεξάρτητα από τον τόπο σπουδών, όλοι αυτοί οι νέοι που διάλεξαν σχολές με κριτήρια επαγγελματικής αποκατάστασης, τι αβαρίες έκαναν στα όνειρά τους και στα πραγματικά ταλέντα τους; Και με ποιά επαγγελματική ιδιότητα θα συναντήσουν την αυριανή κοινωνία, όταν το πρόβλημα της ανεργίας θα έχει περιοριστεί και θα μπορούσαν να σταδιοδρομήσουν στον τομέα για τον οποίον στην πραγματικότητα προόριζαν τον εαυτό τους; Ξέρω, οι επιλογές είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αναπόδραστες, δεν παύει όμως να είναι πολύ θλιβερό. Και φοβάμαι όχι χωρίς συνέπειες για το συλλογικό μας μέλλον.
Θα σταθώ λίγο περισσότερο στους υποψήφιους που με τα ίδια κριτήρια διάλεξαν σχολές ειδικού μισθολογίου. Εδώ βλέπουμε όλες αυτές τις κακοδαιμονίες μαζεμένες. Τα παιδιά, ακόμα και να φύγουν από το σπίτι τους, εισέρχονται από πολύ νωρίς σε μιά ακραία πειθαρχημένη στρατιωτικού τύπου ζωή, με περιορισμένες ελευθερίες και ελεγχόμενο χώρο και χρόνο. Αυτήν τη ζωή θα την κουβαλούν για πάντα. Δεν αμφιβάλλω ότι υπάρχουν παιδιά που μεγαλώνουν με μιλιταριστικά, ακόμα και βίαια πρότυπα και οι σχολές που υπόσχονται στολή αποτελούν την πρώτη τους επιλογή. Δεν πιστεύω ότι αποτελούν την πλειοψηφία. Αρκετά από τα υπόλοιπα, αυτά που μέχρι τώρα τα όνειρά τους δεν χωρούσαν σε πηλήκιο αλλά υποχρεώθηκαν να το βάλουν λόγω σίγουρης επαγγελματικής αποκατάστασης, θα έχουν πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες προσαρμογής και διορθωτικών κινήσεων σε σχέση με άλλα που απλώς δεν φοίτησαν στην σχολή της πρώτης τους επιθυμίας.
Τίποτα το καλό δεν εγκυμονούν για το μέλλον μιας κοινωνίας τα ακυρωμένα όνειρα, τα χαμένα ταλέντα, τα καταπιεσμένα έμφυτα των παιδιών της. Και αυτό που συνέβη στις Πανελλαδικές στην ουσία αποτελεί τη μεγαλύτερη ήττα της.