H επέτειος των 50 χρόνων από την αιματηρή εισβολή 250.000 σοβιετικών στρατιωτών στην Πράγα μας κρούει, με τον πιο ηχηρό τρόπο, τον κώδωνα του κινδύνου για το τι μπορεί να μας συμβεί, από την μία στιγμή στην άλλη, όταν ένα ολόκληρο σύστημα καταρρέει.
Και αυτό συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τόσο διχασμένη όσο δεν υπήρξε ποτέ από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Θεσμοί που αποτελούσαν στήριγμα στη μεταπολεμική εποχή, όπως το ΝΑΤΟ, δέχονται επίθεση σήμερα ακόμα και από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κυβέρνηση του Τραμπ άλλωστε υποψιάζεται και απεχθάνεται κάθε είδους συμμαχίες.
Το πολύτιμο μάθημα που πήρε ο κόσμος λοιπόν το 1968 για την ελευθερία, τη δημοκρατία, την άνθηση των φιλελεύθερων κοινωνιών φαίνεται πως ξεχάστηκε.
Τότε οι Τσεχοσλοβάκοι αγωνίστηκαν για να αποδείξουν πως «ο σοσιαλισμός είχε και ανθρώπινο πρόσωπο» και πως μπορούσε να υπάρξει ξανά στη χώρα πολιτική και πολιτισμική ελευθερία.
Η ελπίδα και η αισιοδοξία που γέννησε αυτό το κίνημα τότε, που πήγε κόντρα στο σύστημα της Μόσχας, μάθαμε να το λέμε η Άνοιξη της Πράγας.
Ήταν, όπως γράφουν οι Νιου Γιόρκ Τάιμς, μία διαφορετική επανάσταση από αυτές που έλαβαν χώρα στην Ανατολική Γερμανία το 1953 και στην Ουγγαρία το 1956 που και αυτές τις έπνιξαν στο αίμα οι Σοβιετικοί.
Οι Τσεχοσλοβάκοι δεν ήθελαν να ανατρέψουν το κομουνιστικό καθεστώς αλλά να το μεταρρυθμίσουν.
Αυτό ήταν αδύνατον όμως γιατί η Μόσχα θεωρούσε πως ο «ιός της Άνοιξης» θα εξαπλωνόταν και θα επηρέαζε και τις άλλες χώρες του Σοβιετικού Μπλοκ και έτσι μοιραία θα έχαναν τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκούσαν. Έτσι εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία, ενώ οι μνήμες ήταν νωπές από την εισβολή των Ναζί του Χίτλερ, και αιματοκύλισε την Πράγα δίνοντας τέλος σε κάθε προσπάθεια να αναπτυχθεί μια φιλελεύθερη κοινωνία κάτω από ένα αριστερό – κομουνιστικό καθεστώς.
Και έτσι ο σταλινικός χειμώνας κράτησε 20 χρόνια.
Και οι πιο παλιές και διάσημες πόλεις της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, η Βαρσοβία, το Βερολίνο, η Πράγα, η Βουδαπέστη, το Βελιγράδι, το Βουκουρέστι και η Σόφια παρέμειναν όλα αυτά τα χρόνια υποδουλωμένες και κάτω από τον απόλυτο έλεγχο της Μόσχας.
Όλα αυτά που έγιναν πριν από 50 χρόνια είναι σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ γιατί ξανά η Ευρώπη είναι βαθιά διχασμένη.
Οι θεσμοί, που χτίστηκαν με πολύ κόπο στα συντρίμμια που άφησαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, για να την προστατεύσουν από νέους πολέμους και τυραννικά καθεστώτα, που μιλούν πάντα εξ ονόματος των λαών, καταρρέουν και οι πολίτες μένουμε σιγά- σιγά απροστάτευτοι.