Παρακολούθησα όσο στενά μπορούσα τον δημόσιο διάλογο που αναπτύχθηκε το φθινόπωρο και μετά, από την διακύρυξη της “Κίνησης των 58” μέχρι την μετεξέλιξή της πρωτοβουλίας αυτής σε “Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη”(ΔΠΠ). Από την σκοπιά ενός δεδηλωμένου φιλελεύθερου που από καιρό σφόδρα επιθυμούσε να δεί μιά σύγκλιση – στο πρότυπο ίσως μιάς Ελιάς – μεταξύ των όποιων δυνάμεων της ευρύτερης Σοσιαλδημοκρατίας διαμορφώνονταν τελευταία στον τόπο, με αυτών (ομολογουμένως αριθμητικά ισχνών) του σύγχρονου φιλελευθερού κέντρου……αυτού που σύσσωμη η αριστερογενή οικογένεια, ονομάζει Νεοφιλελεύθερο. Και αυτό γιατί αποτελεί πεποίθηση μου πως στην τραγική κατάσταση χρεωκοπίας του τόπου, η ιδιάζουσα αυτή σύγκλιση, είναι ίσως το πιό σίγουρο μονοπάτι που οδηγεί στην αναγκαία – και αναγκαστικά ρηξικέλευθρη – μεταρρύθμιση της πολιτείας, οικονομίας και κοινωνίας της χώρας …..περιλαμβανομένης και αυτής περί την αμυντική και εξωτερική της  πολιτική.

.

Εξ άλλου, ρητά, η προσκληση των “58”, είχε και παραλήπτες “κεντρώους, φιλελεύθερους”, φίλα προσκείμενους σε τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις.

.

Οσο και άν ηχεί παράξενα, ίσως και σοκαριστικά, στα συμβατικά αριστερόχρωμα ώτα, αυτή η δυνητική συγκατοίκηση, πραγματιστικά – τουλάχιστον στην σημερινή συγκυρία –  θα συστέγαζε εκατέρωθεν προσδοκίες εκσυγχρονισμού και βαθιάς μεταρρύθμισης της υπερτροφικής και χωλαίνουσας γραφειοκρατικής μηχανής του τόπου, χειραφέτησης της υπερπροστατευμένης, ersatz-καπιταλιστικής οικονομίας του, και αναδιάρθωσης της σπάταλης και διανεμητικά ασύμμετρης κοινωνικής του δαπάνης. Διαφορές ως προς τις ενδεδειγμένες επιμέρους λύσεις, ασφαλώς θα υπήρχαν μεταξύ των συνεργαζόμενων συνιστωσών ενός τέτοιου εγχειρήματος, θα ήσαν όμως διαφορές βαθμού όχι ουσίας.

.

Ισως να ήμουν αιθεροβάμων, ή τουλάχιστον έτρεφα υπερβολικά υψηλές προσδοκίες τούτο το φθινόπωρο και χειμώνα. Αλλά αυτή η έν Ελλάδι σμίξη σοσιαλδημοκρατίας και φιλελευθερισμού, δεν μου φαίνεται πλέον ότι μπορεί να προχωρήσει. Τουλάχιστον όχι τώρα…….

.

Το ξεκαθάρισε το πράγμα εξ’ άλλου o Γιάννης Βούλγαρης, spiritus rector της όλης “Κίνησης των 58”, στην πρόσφατη ομιλία του στο Περιστέρι. …

.

“….Η Παράταξη μπορεί να γίνει το κοινό σπίτι όλων μας. Όλων όσων λέμε ούτε ΝΔ ούτε ΣΥΡΙΖΑ. Όλων όσων αντιπαρατίθενται στην πολιτική της Δεξιάς , τη συντηρητική κουλτούρα, τον αυταρχισμό και τον νεοφιλελευθερισμό. Όλων όσων αρνούνται τον αριστερό λαϊκισμό, τον ψευδεπίγραφο ριζοσπαστισμό που αναπαράγει το παλιό”

.

Δεν διαφωνώ με την προς ΣΥΡΙΖΑ αποτίμηση. Αλλά με τέτοια φρασεολογία και τέτοιες οριοθετήσεις στον εντεύθεν της ΝΔ χώρο, ο κ Βούλγαρης έδειξε σε μένα και τους ομόφρονες μου, καθαρά την πόρτα της εξόδου.

.

Δεν θα σχολιάσω εγώ εδώ, τις ιδεοληψίες και τις εσωτερικές κομματικές έριδες ή πιέσεις του ΠΑΣΟΚ, της ΔΗΜΑΡ και των ενδιάμεσα αυτών ομάδων που σπρώχνουν τους κύριους συντελεστές της “Κίνησης” και νύν ΔΠΠ, προς αυτές τις στενές ενδο-σοσιαλ-αριστερές περιχαρακώσεις, εξωβελίζοντας το φιλελευθερoγενές “κέντρο”. Δεν μου πέφτει λόγος μιάς και ούτε ΠΑΣΟΚος είμαι (ή ήμουν ποτέ), ditto και γιά ΔΗΜΑΡ. Εξ άλλου τέτοια υπηρεσία προς τη “Κίνηση”/ΔΠΠ, προσφέρει η καυστικα διαυγέστατη παρέμβαση του Περικλή Βαλλιάνου σε πρόσφατο δημοσίευμα.[1]

.

Αυτό όμως που γενικότερα αντιλαμβάνομαι και δικαιούμαι να ισχυρισθώ είναι ότι η περί του πρακτέου νοοτροπία και αντίληψη των άρτι σοσιαδημοκρατικών δυνάμεων όπως την διατυπώνει ο κ. Βούλγαρης, περιβάλλεται από θωλούρα. Μιά θωλούρα που προκαλείται απο τρία ξεχωριστά πέπλα που την περιτυλίγουν……, το πέπλο μιάς, σχεδόν απόλυτης, δημοκρατικής “αδιαλλαξίας”, το πέπλό μιάς παρατεταμένα χρονικά, ιδεολογικής “υπεροψίας”  και το πέπλο μιάς ομφαλοσκοπικής “αβλεψίας ”.

.

Αδιαλλαξία, υπεροψία και άβλεψία είναι βαρίες κουβέντες – έστω κ’αν η εμβέλεια του νοήματος των προσδιορίζεται και περιορίζεται  προηγουμένως – να εκτοξεύονται έναντι πολιτικών επιλογών αξιόλογων ανθρώπων που εντάσσονται (γιά ορισμένους από παλιά) στο γνήσιο μεταρρυθμιστό τόξο της χώρας.  Χρήζουν διευκρινήσεις, έστω και σε τηλεγραφική μορφή.

.

1) Το πέπλο μιάς σχεδόν απόλυτης δημοκρατικής “αδιαλλαξίας”

.

Αντιπαρέρχοντας τα στερεότυπα που το εντάσσουν ως χαρακτηριστικό της “Δεξιάς”,  εκείνο το περί “αυταρχισμού” είναι που προβλήματίζει.

.

Γιατί ξεχνά πως μεταρρύθμισεις, ιδιαίτερα εκείνες οι ρηξικέλευθρες μεταρρύθμισεις που στοχεύουν σε διαρθρωτικές αλλαγές, δεν μπορεί να πραγματοποιηθούν εύκολα σε δημοκρατικά καθεστώτα. Προκειμένου να προχωρήσουν, αναγκαστικά τηρούνται, περιστασιακά, ίσως και αυταρχικά, μόνο προσχηματικά οι τύποι και οι διαδικασίες της  κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, (όπως πρόσφατα γνωρίσαμε πχ. ροές Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου, “ξαφνικοί θάνατοι NΠΔΔ, κα). Γιατί αλλιώς, όποια εμπεδωμένα συμφέροντα θίγονται, προβαλλούν λυσσαλέες αντιστάσεις που τις οδηγούν ή σε υπαναχώρηση ή σε αποδυνάμωση.

.

Τέτοιο πρόβλημα δέν αντιμετωπίζουν βέβαια οι δικατορίες…… με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Χιλής. Σήμερα χώρα ευημερούσα και ακμαία από κάθε άποψη, χάριν όμως τέτοιων ριζοσπαστικών τομών (ελέω εν πολλοίς των “Chicago boys”) επί ημερών Πινοσέτ.

.

Καμμιά φορά λοιπόν, απαιτείται συνειδητοποίηση πως γιά να προστατευθεί μια   δημοκρατία ΚΑΙ να προχωρήσει η όποια βαθεία μεταρρυθμιστική τομή, η αδιάλλακτη τήρηση της ουσίας μιάς κοινβουλευτικής διαβούλευσης, μπορεί ενίοτε να μη είναι απόλυτα αυτοσκοπός.

.

Κάτι ξέρουν απ’αυτά οι Αγγλοσάξονες, με τις μεστές τους δημοκρατίες,  όταν λέν πως “Democracy is a “messy” business.” Aπαιτεί βέβαια άεναη εγήγορση τήρησης της νομιμότητας, αλλά καμμιά φορά απαιτεί και την ωριμότητα να κάνεις και τα στραβά μάτια όταν αυτή παραβιάζεται (στην ουσία, αλλά ποτέ στους τύπους). Δεν σπάζονται αυγά βλέπετε, χωρίς μιά δόση αυταρχικότητας….. Αλλιώς οδηγούμεθα σε μαξιμαλισμούς και αδιαλλαξίες που δεν χωρούν στην ζώσα καθημερινότητα της δημοκρατίας. Ιδίως άν θέλεις να αλλάξεις συθέμελα κάποια πράγματα…..

.

2) Το πέπλό μιάς χρονικά παρατεταμένης ιδεολογικής “υπεροψίας”

.

Η προ του Millennial generation γενιά – που πιστεύω πως απαρτίζει την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των συντελεστών της “Κίνησης των 58/ΔΠΠ”- ανδρώθηκε επηρεαζόμενη πολιτικά, όπως και οι ομόλογοι της σε Ευρώπη και Αμερική, από τα μεγάλα αριστερόστροφα (φοιτητικά κυρίως) κινήματα διαμαρτυρίας του Μάη 68 και του πολέμου στο Βιετνάμ….και του καθ ήμας αντιδικατορικού αγώνα/Πολυτεχνείο.

.

Αυτή η αριστερόστροφή, αντικαθεστωτική, ιδεολογική μήτρα υπήρξε η πηγή που τροφοδότησε την αντιπαλότητα στις δεξιές,  πλήν νεωτερίστικες (οικονομικές κυρίως) διαθρωτικές μεταβολές που επέβαλλαν οι Ρέηγκαν και Θάτσερ στις χώρες τους. Αυτό όμως δεν εμπόδισε στην συνέχεια, πολιτικούς του εκεί αντίπαλου χώρου, όπως ο Κλίντον ή ο Μπλέρ,(και εν μέρει ο Σρέντερ στην Γερμανία) να κάνουν την υπέρβαση και να αφήσουν σχεδόν άθικτες τις περισσότερες.

.

Τέτοια υπέρβαση δεν είδε φώς στην Ελλάδα της (ύστερης) Μεταπολίτευσης. Προσκολλημενες σε μύριους “δημοκρατικούς” βερμπαλισμούς έναντια του Θατσερισμού  και της Δεξιάς, οι “προοδευτικές”, δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου – από κοινού σε συνέχεια με έναν ιδεολογικά ρακένδυτο και παρωχημένο “Καραμαλισμό” της άλλης πλευράς – δεν τόλμησαν να αφουγκρασθούν το απαιτητό μεταρρθυμιστικό καινούργιο και προφανές, πάρα τις κάποιες – ελάχιστες – επι μέρους μεταρρυθμιστικές εισηγήσεις (Σπράου, Μάνου, Γιαννίτση).

.

Συνέχισαν όμως να αυτοπροσδιορίζονται, έμμονα και υπεροπτικά ως οι γνήσια προοδευτικοί φορείς του τόπου, κάτοχοι της μόνης αλήθειας.  Και  όποιοι ευαγγελίζοντο, εδώ και τουλάχιστον 15/20 χρόνια, την αναγκαιότητα ριζικών διαρθρωτικών αλλαγών, αυτών δηλαδή που είχαν ενσωματωσεί σε μεγάλο βαθμό ως δεδομένα ενός σοσιαλιστικού “Τρίτου Δρόμου”, οι Βρετανοι Εργατικοί ή – τηρουμένων των διαφορών – οι Αμερικανοί Δημοκράτες, απεπέμποντο στο πύρ το εξώτερον ως κατάπτυστα, κοινωνικά αναίσθητα “νεοφιλελευθερα” δαιμόνια.

.

……Επρεπε να φαλυρήσει ο τόπος να έλθει η Τρόικα και ο ΟΟΣΑ να μας πουν ότι αυτές ακριβώς τις τομές είχε ανάγκη ο τόπος προκειμένου να δεί προκοπή, ώστε μέσα στη δυστυχία μας, να ενθαρρυνθούν κάποιες “προοδευτικές”  δυνάμεις να τολήσουν – επιτέλους – την εγχώρια υπέρβαση και επανεξέταση.

.

Φεύ όμως, είναι ακόμη στην αφετηρία. Και απ΄ότι φαίνεται δεν θα ξεκολλήσουν εύκολα, κωβαλόντας ακόμη τις παλιές εκείνες μητρικές καταβολές με έπαρση και υπεροψία. Αυτές που εμποδίζουν να δουν εμάς τους (νεο)φίλελεύθερους – γιατί αυτοί είναι οι “κεντρώποι φιλελευθεροι” – ως ισότιμα προοδευτικούς συνεργάτες στη διατύπωση εθνικής προτάσης ριζικής μεταρρύθμισης και διαρθρωτικής μεταβολής.

.

3) Το πέπλό μιάς ομφαλοσκοπικής “αβλεψίας”

.

Τούτο είναι το βασικό και κύριο.

.

Λίγα μέρη του κόσμου έχουν να επιδείξουν ένα τόσο πλουσιοπάροχο, cradle-to-grave, κράτος κοινωνικής πρόνοιας όσο αυτό της Ευρώπης. Και ακόμη λιγότερα να το θωρακίσουν με κοινωνικό συμβόλαιο αποδεκτό εδώ και δεκαετίες απο σύσσωμες τις πολιτικές δυνάμεις, σοσιαλδημοκράτες, φιλελεύθερους και συντηρητικούς, με εξαίρεση κάποιους περιθωριακούς φιλελευθεριστές, σταλινικούς, και μερίδα νεο-κομμουνιστών.

.

Αυτό το μοντέλο, όπου ο πλούτος μιάς καπιταλιστικής παραγωγής διατίθεται – μέσω φορολογίας και εισφορών – στην υποστήριξη δημόσιων δικτύων παροχής παιδείας, περίθαλψης, σύνταξης και θωράκισης έναντι της ανεργίας, γιά πρώτη φορά μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, απειλείται σήμερα με κατάρρευση.  Εν μέρει εξ αιτίας της παρατεταμένης ύφεσης στις περισσότερες Ευρωπαικές χώρες, εν μέρει όμως και λόγω της παγκοσμιοποιήσης με την εφόρμηση νέων Ασιατικών παικτών – χωρίς αντίστοιχες δουλίες κοινωνικού συμβολαίου – στην διεθνή αγορά, με την εξ’αυτής απώλεια ανταγωνιστικότητας σωρείας Ευρωπαικών προιόντων και υπηρεσιών.

.

Το ζήτημα το περιγράφει, όπως πάντα άμεσα και ωμά, η κα Μέρκελ…..

.

“Εμείς οι Ευρωπαίοι απαρτίζουμε μόνο το 8% του παγκόσμιου πλυθυσμού, παράγουμε το 25% του παγκόσμιου πλούτου, και όμως ξοδεύουμε περισσότερο από  50% της παγκόσμιας κοινωνικής δαπάνης. Αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να συνεχισθεί.”

.

Βέβαια δεν είναι μόνο η κα Μέρκελ που τα λέει αυτά, παρέα με άλλους Συντηρητικούς (πχ Κάμερον). Την ίδια αντίληψη έχουν και πολλοί Φιλελεύθεροι με κορυφαίο παράδειγμα τον Πρωθυπουργό Μάρκ Ρούττε (και όλης της Ολλανδικής κυβέρνησης συνασπισμού), αλλά και πρωτοκλασάτοι Σοσιαδημοκράτες όπως πχ ο Μισέλ Ροκάρ. Και έτσι, εκεί που οι κοινωνικές παροχές, όπως τις γνώρισαν δύο γενιές Ευρωπαίοι, θεωρούντο σχεδόν ως αυτονόητο δικαίωμα, βλέπει κανείς τώρα πολιτικές ηγεσίες να παραδέχονται πως άν δεν αντιμετωπισθεί το υπέρογκο κόστος λειτουργίας του υφιστάμενου κράτους πρόνοιας, δεν μπορεί να συντηρηθεί πλέον.

.

Ουδείς επιζητεί βέβαια την κατάργηση του. Ζητούμενο όμως είναι η  ανάπλαση σ’ένα καθεστώς όπου οι πολίτες πρέπει να στραφούν στην δημιουργία ίδιων δίκτυων κοινωνικής προστασίας, δίκτυα όμως λιγότερο εξαρτώμενα από την κρατική χρηματοδότηση και τις εισφορές τρίτων.

.

Τέτοια ζητήματα συσχετισμού βάρους κοινωνικής δαπάνης, χρηματοδοτικής ικανότητος και απώλειας ανταγωνιστικότητος, δύσκολα τίθονται στον δημόσιο διάλογο σήμερα στην Ελλάδα. Πως θα μπορούσαν άλλωστε σε συνθήκες κρίσης και Μνημονίων, όπου αποπειράται αναπροσαρμογή της προηγούμενης πελατειακής κατανομής των πόρων κοινωνικής αρωγής; Πόροι  εξ άλλου που προερχόντο, ως επί το πλείστον από δανεικά κι’ αγύριστα…..

.

Αναπροσαρμογή όμως που αφαιρεί μεν εισόδημα, σχεδόν αδιάκριτα, απο τους πιό αδύνατους (πχ συνταξιούχους) και συνάμα βαραίνει το σύνολο με ροή φορολογίκων απαιτήσεων, ενώ συνοδεύεται δε (με εξαίρεση την  μερική χειραφετηση μιας άκαμπτης αγοράς εργασίας), μόνο απο ελάχιστες προσπάθειες διαρθρωτικής αλλαγής – όπως αυτή της εμβληματικά ορθολογικής επιβολής τέλους νοσοκομειακού εξιτηρίου €25 – οι οποίες στην συνέχεια εξ αιτίας των πολλαπλών αντιδράσεων, είτε ατροφούν είτε  εγκαταλείπονται.

.

Και εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα.

.

Γιατί ενώ οι υποψήφιοι φιλελεύθεροι συνομιλητές της “Κίνησης των 58” έχουν ταχθεί δημόσια υπέρ σορείας διαθρωτικών παρεμβάσεων που αφορούν άμεσα τό ύψος, το εύρως και την ποιότητα της κοινωνικής παροχής (πχ υιοθέτηση συστήματος vouchers, κατάργησης των υπερ τρίτων φόρων, υιοθέτησης μίας και μόνο ενιαίας εθνικής σύνταξης, κ.α.), οι σοσιαλδημοκράτες φίλοι, με εξαίρεση κάποιων εισηγήσεων ακαδημαικής μάλλον υφής (πχ Τήνιου, Παγουλάτου, Ματσαγγάνη), ελάχιστες πολιτικές προτάσεις με περιεκτικό περιεχόμενο έχουν να επιδείξουν…

.

Αντίθετα μάλιστα, τα κόμματα που η “Κίνηση/ΔΠΠ” επιδιώκει να αγκαλιάσει μέσα της, πρωτοστατούν στην Βουλή (μαζί με σύσσωμη την λαική δεξιά) στην αποκαθήλωση ακριβώς αυτών των προσπαθειών διαρθρωτικής αναπροσαρμογής – όπως αυτού του €25^ου νοσοκομειακού τέλους  –  με τις περίφημες απειλές περί κόκκινης γραμμής στην κυβέρνηση.  Και έπονται άλλα παρόμοια, υποδηλώνοντας έτσι -στην πράξη- ότι στην καλύτερη περίπτωση, επιμένουν στην εμπέδωση στην Ελλάδα ενός παροχυμένου πια οράματος Ευρωπαικού κοινωνικού κράτους, παραβλέποντας είτε απο αδιαφορία ή από εσωστρεφούς αβλεψία, ωσάν να φορούν παροπίδες, ότι το όραμα αυτό σχεδόν παντού στην Ευρώπη εχεί παρέλθει ανεπιστρεπτί.

.

Συμπερασματικά λοιπόν, με όλες αυτές τις διάφορες νοοτροπίες και αντιλήψεις, δεν κάνουμε χωριό, (νεο)φιλελεύθεροι και σοσιαλημοκράτες εκσυχρονιστές. Η πολιτική συνεννόηση απαιτέι ασφαλώς τον αμοιβαίο σεβασμό. Αλλά απαιτεί ταυτόχρονα οι εξ “αριστερών” μας φίλοι να αντικρύσουν το φώς του ρεαλισμού αντί της αδιαλλαξίας σε ζητήτματα δημοκρατίας, να υιοθετήσουν μια στάλα μετριοφρωσύνης αντί της υπεροψίας στην νόηση της προοδευτικότητας, και επιτέλους να επιδείξουν στέρεα επίγνωση αντί αβλεψία,  στην θεώρηση του κόσμου γύρω μας…..

.

Να χειραφετηθούν δηλαδή από όλα εκείνα τα πέπλα γύρω τους, που ακόμη μας χωρίζουν.

.

.