Εάν προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε τη μεγάλη εικόνα, το ερώτημα είναι: Τελικά τα μέσα ενημέρωσης είναι εχθρός ή φίλος της ακροδεξιάς; Ο Cas Mudde συνοψίζει: «Μια γενική απάντηση θα ήταν ότι τα μέσα, ως μια ετερογενής σφαίρα θεσμών, είναι
και φίλος
και εχθρός τω
ν λαϊκιστικών ριζοσπαστικών δεξιών κομμάτων. Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες σημαντικά μέσα είναι ρητά ή σιωπηρά φίλοι, όπως
η Neue Kronen Zeitung στη δεκαετία του 1990 και άλλες, όταν αυτά είναι ρητά ή σιωπηρά εχθροί, όπως η
DeMorgenστο Βέλγιο. Στις περισσότερες περιόδους, εντούτοις, ισχύουν παράλληλα και τα δύο, προωθώντας την προβολή των κύριων θεμάτων της λαϊκιστικής ριζοσπαστικής δεξιάς, ενώ, ταυτόχρονα, αποδοκιμάζουν τα ίδια τα κόμματα. Το εάν τα κόμματα ωφελούνται ή όχι εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την αλληλεπίδραση ανάμεσα στη λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά και τα άλλα πολιτικά κόμματα στη χώρα»
[2]..
Το δίλημμα της σοβαρής δημοσιογραφίας
.
Είναι σαφές ότι στην Ελλάδα πλειοψηφεί στα μέσα ενημέρωσης η πρώτη προσέγγιση. Ακόμα και όταν δεν υπάρχει σκανδαλώδης προβολή της Χρυσής Αυγής, υπάρχει έμμεση, όπως στις εκπομπές κοινωνικού σχολιασμού. Αρχίζουμε να εθιζόμαστε στο κακό, να το θεωρούμε κοινοτοπία. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Ανδρέας Πετρουλάκης «σαν τις αθλητικές ειδήσεις στο τέλος του δελτίου ειδήσεων έχει γίνει το απαραίτητο καθημερινό δεκάλεπτο της Χρυσής Αυγής στα κανάλια..
Είναι άλλο πράγμα να μην αποκλείεις την Χρυσή Αυγή από τα μέσα, άλλο πράγμα η απαραίτητη ενημέρωση και ανάλυση για τη δράση της και άλλο να στήνεται ένα ατέλειωτο νταβαντούρι, ένα τηλεοπτικό ριάλιτι με κάθε αφορμή που (ανελλιπώς) σου προσφέρει. Η δοσολογία και ο τρόπος κάνουν όλη τη διαφορά. Όταν φτάνεις να βλέπεις συχνότερα τον Καραϊσκάκη από τον Σαμαρά και τον Παναγιώταρο από τον Σόιμπλε, ξέρεις ότι ούτε τα καταρρέοντα κανάλια έχουν διδαχθεί από τα λάθη τους»
[3]..
Από όσα εκτέθηκαν ανωτέρω, η σοβαρή δημοσιογραφία, μειοψηφική αλλά υπαρκτή, έχει να επιλέξει ανάμεσα στο γερμανικό και το αγγλοσαξονικό μοντέλο. Να αντιδράσει ακτιβιστικά απέναντι στη Χρυσή Αυγή ή να την παρουσιάσει αντικειμενικά, με αντίλογο και επιχειρήματα; Η σχετική συζήτηση είναι ιδιαίτερα έντονη, και όχι μόνο στην Ελλάδα..
Ενδεικτικά, ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος υποστηρίζει ότι «θα ήταν χρήσιμο τέτοιοι άνθρωποι να απομονωθούν, να μην τους μιλάει κανείς, να μην μεταδίδει κανείς τις επίτηδες προκλητικές μπαρούφες τους. Να γυρίσουν στις καταπακτές τους, με τα γελοία σύμβολα, τα παραστρατιωτικά τάγματα, τις φαιδρές πυραμίδες, τις ανελλήνιστες ελληνικούρες τους. Για αυτό και το lifo.gr από δω και πέρα θα φιλτράρει πολύ προσεκτικά τι περνάει από τη φαιδρή προπαγάνδα τους. Γι’ αυτό και θεωρώ φάουλ το γεγονός ότι ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο Σρόιτερ και ποιος άλλος αύριο δέχονται να συνομιλούν με ναζιστές στο όνομα της δημοσιογραφίας (και του σουξέ). Απομονώστε τους!»
[4]. Άλλοι, κατά τεκμήριο σοβαροί, δημοσιογράφοι έχουν επιλέξει να προσκαλέσουν στελέχη της Χρυσής Αυγής, με πενιχρά αποτελέσματα. Παρακολουθήσαμε ακροδεξιούς παραληρηματικούς μονολόγους χωρίς στοιχειώδη αντίλογο, με δημοσιογράφους εμφανώς αδιάβαστους και απροετοίμαστους, με απουσία στοιχειώδους θεωρητικού υπόβαθρου για το φαινόμενο της ακροδεξιάς..
.
Προσωπικά υποστηρίζω ότι η ακτιβιστική αντιμετώπιση από τα μέσα ενημέρωσης, όπως στη Γερμανία, είναι ατελέσφορη με τα σημερινά επίπεδα πολιτικής επιρροής που έχει η Χρυσή Αυγή. Θα είχε ίσως νόημα στα πρώτα στάδια εμφάνισης αυτού του κόμματος. Στην παρούσα φάση, ενδεχομένως να είχε και αντίθετα αποτελέσματα, οδηγώντας στη θυματοποίηση και ηρωοποίηση των εξτρεμιστών..
Αντίθετα, θα έπρεπε να γίνει μια σοβαρή προσπάθεια εφαρμογής και στα ελληνικά ΜΜΕ, από πρόθυμους και ικανούς δημοσιογράφους, της αγγλοσαξονικής προσέγγισης. Χρειαζόμαστε, και μέσω των ΜΜΕ, να δώσουμε τη μάχη των ιδεών απέναντι στον πολιτικό εξτρεμισμό της Χρυσής Αυγής. Πρέπει να απονομιμοποιήσουμε, ηθικά και ιδεολογικά, τους κήρυκες του μίσους και της εχθροπάθειας. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για την ποιοτική δημοσιογραφία..
Η ελληνική πολιτική ιδιαιτερότητα
.
Μια τέτοια στάση των ΜΜΕ δεν μπορεί να είναι μια τεχνική επιλογή, απομονωμένη από το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο. Ουσιαστικά το ερώτημα για τη στάση των ΜΜΕ απέναντι στη Χρυσή Αυγή είναι υποκείμενο ερώτημα του ευρύτερου προβλήματος για το πώς αντιδρά το πολιτικό σύστημα απέναντι στη Χρυσή Αυγή..
Πολλοί έχουν υποστηρίξει την άποψη ότι η Χρυσή Αυγή πρέπει να τεθεί εκτός νόμου. Ο Αλέκος Αλαβάνος έχει πει ότι «η Χρυσή Αυγή είναι μια καθαρή απειλή απέναντι στις στοιχειώδεις κοινοβουλευτικές λειτουργίες και ότι θα έπρεπε να τεθεί εκτός νόμου»
[5]. Ο
Δημήτρης Ψαρράς υποστήριξε «ότι πρέπει να ξεκινήσει αμέσως μια καμπάνια με μοναδικό στόχο να απαγορευτεί η δράση αυτής της οργάνωσης»
[6]..
Ακόμα και ο Επίτροπος της Κομισιόν για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Νιλς Μούιζνιεκς υποστηρίζει σε έκθεση του ότι «υπάρχει δυνατότητα για απαγόρευση της Χρυσής Αυγής»
[7]..
Πέραν των νομικών ενστάσεων για το εάν είναι δυνατή η απαγόρευση πολιτικού κόμματος
[8], υποστηρίζω ότι είναι σοβαρό πολιτικό λάθος να τίθεται αυτό το ζήτημα. Η νομική απαγόρευση, αφενός δεν μπορεί να εμποδίσει την ίδρυση παρεμφερούς κόμματος και αφετέρου δεν αντιμετωπίζει τον βιότοπο που εξέθρεψε και θα συνεχίζει να εκτρέφει τον πολιτικό εξτρεμισμό της ακροδεξιάς..
Αντίθετα, θα πρέπει να επιδιωχθεί μια «έξυπνη» στάση απέναντι στη Χρυσή Αυγή, με ποινικό κολασμό σε περίπτωση που στελέχη της διαπράττουν ρατσιστικά αδικήματα, με συνεννόηση των υπόλοιπων κομμάτων
[9] για θεσμοθέτηση αυστηρότερου ποινικού πλαισίου για τον ρατσισμό, με το να μην λαμβάνεται καμιά κοινοβουλευτική πλειοψηφία με προσμέτρηση ψήφων της Χρυσής Αυγής, όπως πρόσφατα πρότεινε το ΠΑΣΟΚ, και με συντονισμό δράσης των κομμάτων του «συνταγματικού τόξου», όπως γίνεται στη Γερμανία
[10]..
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την ελληνική ιδιαιτερότητα, που κάνει πολύ πιο δύσκολη την αντιμετώπιση του φαινομένου. Η ιδιαιτερότητα αυτή συνίσταται σε τρία στοιχεία που δεν πρέπει να ξεχνάμε:.
Πρώτον, η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα στην οποία ένα ακροδεξιό εξτρεμιστικό κόμμα, η Χρυσή Αυγή, έχει κοινοβουλευτική παρουσία, ποσοστό 7% στις τελευταίες εκλογές και ανοδική δυναμική σε όλες τις μετεκλογικές δημοσκοπήσεις
[11]..
Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η ατζέντα της Χρυσής Αυγής προϋπήρχε της εκλογικής της επιτυχίας, διαμέσου και των μέσων ενημέρωσης. Ο διχαστικός λαϊκισμός της μεταπολίτευσης εισχώρησε στο σύνολο των πολιτικών κομμάτων και απέκτησε πολύχρωμα χαρακτηριστικά..
Τρίτο, και ίσως το σημαντικότερο, στην Ελλάδα της κρίσης, ο λαϊκισμός εναγκαλίστηκε τον πολιτικό εξτρεμισμό, δηλαδή την πολιτική βία. Αυτό δεν έχει συμβεί σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Εκεί, ο λαϊκισμός φλερτάρει σε ορισμένες περιπτώσεις με τον πολιτικό εξτρεμισμό, αλλά σπανίως ταυτίζεται. Στην Ελλάδα οι μιντιακοί λαϊκιστές υιοθετούν την εξτρεμιστική ακροδεξιά και οι ριζοσπαστικοί λαϊκιστές της Αριστεράς είναι ο προστατευτικός βιότοπος για την πολιτική βία της Αριστεράς
[12] στο όνομα της φαντασιακής διάκρισης «Μνημόνιο/Αντιμνημόνιο». Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την κοινή συμμετοχή σε διαδήλωση ενστόλων του συνόλου της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χρυσής Αυγής μαζί με βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και των Ανεξάρτητων Ελλήνων..
Ριζοσπαστικός λαϊκισμός και πολιτικός εξτρεμισμός είναι σε θανάσιμο, για τη δημοκρατία, εναγκαλισμό. Αυτό το απόστημα πρέπει να σπάσει..
.
Άρα, η μοναδική ρεαλιστική προοπτική, για την οποία αξίζει να παλέψει κανείς, είναι να ηττηθούν στην κοινωνία οι ιδέες που φούντωσαν την ιδεολογική, πολιτική και εκλογική επιρροή της Χρυσής Αυγής. Να δοθεί νικηφόρα η μάχη της πολιτικής ηγεμονίας από τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις και τους σοβαρούς διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Να κοπεί ο γόρδιος δεσμός ανάμεσα στον φαιοκόκκινο λαϊκισμό (που υπό όρους και προϋποθέσεις μπορεί να είναι διορθωτικός για τη φιλελεύθερη δημοκρατία) και τον πολιτικό εξτρεμισμό, αριστερό και δεξιό. Μόνο εάν κατανοήσουμε ότι το κοινό μας σπίτι είναι το δημοκρατικό πολίτευμα, δηλαδή η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, και πάψουμε καθημερινά να το απαξιώνουμε και να το εξευτελίζουμε, μιλώντας για «χούντα που δεν τελείωσε το 1973», μόνο τότε έχουμε την ελπίδα να στείλουμε τον πολιτικό εξτρεμισμό εκεί που του αξίζει, δηλαδή στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Τότε και ο πολιτικός αλλά και ο μιντιακός λαϊκισμός θα πάψει να είναι μια ομαλή παθολογία και θα γίνει μια παθολογική ομαλότητα
[13].
.
.
.
.
.
.
.
.
[1]Peter Horrocks , διάλεξη στο St . Anne ? s College και το Reuters Institute του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, 28 Νοεμβρίου 2006. Από http:// reutersinstitute. politics.ox.ac.uk/about/discussion/finding_tv_news_lost_audience.Ht lm ( ανάκτηση 21 Απριλίου 2013). Αναφέρεται στο Έλληνας, όπ. παρ., σελ. 296..
.
[2] Cas Mudde,
Λαϊκιστικά Ριζοσπαστικά δεξιά Κόμματα στην Ευρώπη, Επίκεντρο 2011, σελ. 340..
.
[3] Ανδρέας Πετρουλάκης, Η Χρυσή Αυγή γράφει στο γυαλί, Protagon, 23 Οκτωβρίου 2012, http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=19239 (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[4] Στάθης Τσαγκαρουσιάνος, Ναζιστικό πορνό, Lifo, 10 Μαΐου 2012, http://www.lifo.gr/team/gnomes/30517 (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[5] Εφημερίδα
ΤΟ ΒΗΜΑ, 26 Νοεμβρίου 2012, http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=485756 (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[6]Συνέντευξη του Δημήτρη Ψαρρά στον Στρατή Μπουρνάζο και τον Κώστα Τερζή, εφημερίδα
Αυγή, Ενθέματα, 27 Οκτωβρίου 2012, http://enthemata.wordpress.com/2012/10/27/psarras-4/ (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[7] Επίτροπος Μούιζνιεκς: Ίσως χρειάζεται απαγόρευση της Χρυσής Αυγής, εφημερίδα
Ελευθεροτυπία, 15 Απριλίου 2013, http://www.enet.gr/?i=news-room.el&id=357901 (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[8] Σε έρευνα της εφημερίδας
ΤΑ ΝΕΑ με ερώτημα «Να τεθεί εκτός νόμου η Χρυσή Αυγή;», 10 Μαΐου 2013, η συνταγματολόγος
Πηνελόπη Φουντεδάκη υποστηρίζει ότι «ο νομοθέτης δεν προβλέπει καμία δυνατότητα απαγόρευσης ενός ναζιστικού κόμματος, όπως η Χρυσή Αυγή» http://www.tanea.gr/news/greece/article/4719374/?iid=2 (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[9] Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η πρωτοβουλία του ΙΣΤΑΜΕ να διοργανώσει εκδήλωση με θέμα την αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής, στην οποία συμμετείχαν η Νέα Δημοκρατία, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ. Δες ΙΣΤΑΜΕ: Ανάγκη να συνεργαστούν τα κόμματα του «συνταγματικού τόξου», εφημερίδα
ΕΞΠΡΕΣ, 21 Απριλίου 2013, http://www.express.gr/news/politics/704618oz_20130421704618.php3 (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[10] Δες ενδεικτικά,
Μιχάλης Τσιντσίνης, Το μάθημα της Δρέσδης, εφημερίδα
ΤΑ ΝΕΑ, 8 Απριλίου 2013, όπου χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι τα γερμανικά πολιτικά κόμματα «συμφώνησαν σε τρεις αφόρητα πεζές, πλην καίριες, ενέργειες: πρώτον, κάθε φορά που θα υποβάλλει ερώτηση ένας νεοναζί, δεν θα του απαντά μόνο η κυβέρνηση, αλλά και εκπρόσωπος της αντιπολίτευσης. Δεύτερον, όλες οι προτάσεις νόμου που θα καταθέτει το NPD, θα καταψηφίζονται ομόφωνα. Τρίτον, κανείς δεν θα παίρνει μέρος σε εκδηλώσεις εκτός Κοινοβουλίου, στις οποίες θα συμμετέχουν βουλευτές του NPD». http://www.tanea.gr/opinions/all-opinions/article/5010640/to-mathhma-ths-dresdhs/ (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[11] Ομοιότητες με τη Χρυσή Αυγή έχει το κόμμα JOBBIK στην Ουγγαρία, που έχει στενή σχέση με μια παραστρατιωτική ομάδα που ονομάζεται «Ουγγρική Φρουρά». Στις εκλογές του 2010 το JOBBIK έλαβε 16,7% και 47 έδρες στο ουγγρικό κοινοβούλιο, έναντι 2,2% στις εκλογές του 2006 χωρίς να εκλέξει βουλευτές. Αναλυτικότερα, http://www.parties-and-elections.eu/hungary.html (ανάκτηση 21 Απριλίου 2013)..
.
[12] Δες Πέτρος Παπασαραντόπουλος, Η βία ως μαμή της Ιστορίας, Συγκλίσεις και αποκλίσεις Χρυσής Αυγής και ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα της βίας,
the books’ journal, τεύχος 26, Δεκέμβριος 2012, σελ. 52-56..
.
[13] Για τη διάκριση ανάμεσα στην ομαλή παθολογία και την παθολογική ομαλότητα δες Cas Mudde, “The populist radical Right: A pathological normalcy”, στο Eurozine, 31 Αυγούστου 2010, http://www.eurozine.com/articles/2010-08-31-mudde-en.html
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.