Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που μπήκε στα μνημόνια, και συμπληρώνει ήδη 6 χρόνια στο καθεστώς αυτό. Ακολούθησαν η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, και η Ισπανία και η Κύπρος.
Όλες αυτές οι χώρες βρίσκονται πλέον και επισήμως εκτός μνημονίων και πέρασαν από την οικονομική μέγγενη στην κανονικότητα, παρά τα όποια οικονομικά προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν. Μπορούν δηλαδή να δανείζονται – εφόσον το χρειαστούν από τις αγορές και – κυρίως δεν χρειάζονται την οικονομική στήριξη της ΕΕ και του ΔΝΤ για να μπορούν να επιβιώσουν.
Τον κύκλο έκλεισε η Κύπρος, η οποία έπεσε στη μέγγενη των μνημονίων του 2013, με βαρύτατες συνέπειες για την οικονομία της, με κούρεμα ακόμη και των καταθέσεων, με κατάρρευση των τραπεζών, με capital controls, με απότομη αύξηση της ανεργίας και κατακόρυφη αύξηση των «κόκκινων» δανείων. Ωστόσο, η Κύπρος κατόρθωσε να ορθοποδήσει, να ανατρέψει το κλίμα και να μπει στην κανονικότητα μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια.
Προηγήθηκαν η Ιρλανδία (Δεκέμβριο 2013), Ισπανία (2014) και η Πορτογαλία (2015). Μάλιστα η Πορτογαλία, αρνήθηκε την τελευταία δόση του προγράμματος, η οποία ανερχόταν στα 2,6 δισ. ευρώ, και εξήλθε του μνημονίου νωρίτερα από ό,τι είχε προβλεφθεί, ενώ προχώρησε σε διαδικασία πρόωρης αποπληρωμής των οφειλών προς το ΔΝΤ.
Όλα αυτά αφορούν τις άλλες χώρες που έπεσαν στη μέγγενη των μνημονίων, αλλά όχι την Ελλάδα.
Τι συμβαίνει λοιπόν και ενώ οι υπόλοιπες χώρες που υποχρεώθηκαν να μπουν στα μνημόνια, κατόρθωσαν να απαλλαγούν, το αργότερο σε τρία χρόνια, ενώ η χώρα μας εξακολουθεί μετά από έξι χρόνια σκληρής λιτότητας, τόσων θυσιών του λαού της, όχι μόνο να παραμένει στο καθεστώς των μνημονίων, αλλά κανείς να μην μπορεί να προβλέψει πότε θα απαλλαγεί από αυτά;
Στην πατρίδα μας έχουν καλλιεργηθεί από την πρώτη μέρα του πρώτου μνημονίου διάφοροι μύθοι και θεωρίες συνωμοσίας για τις αιτίες που μας οδήγησαν στην οικονομική κρίση και στα μνημόνια. Παράλληλα, γεννήθηκαν και διάφοροι μύθοι για το πώς θα απαλλαγούμε από αυτά. Μύθοι, όπως τα Ζάππεια του Αντ. Σαμαρά, που τον έφεραν στην εξουσία, αλλά η χώρα δεν κατόρθωσε να ορθοποδήσει, αλλά και τον μύθο των αντιμνημονιακών με μπροστάρη τον ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι υπόσχονταν κατάργηση των μνημονίων με ένα νόμο και ένα άρθρο, που ως δια μαγείας θα μας απάλλασσε από τα επαχθή μνημόνια και την οικονομική κρίση. Ο μύθος των αντιμνημονιακών έφερε στην εξουσία τον ΣΥΡΙΖΑ και τον αντιμνημονιακό εταίρο του τους ΑΝΕΛ, που αντί της απαλλαγής από το καθεστώς των μνημονίων πρόσθεσαν στις πλάτες του λαού, άλλο ένα μνημόνιο, το πιο επαχθές, και φόρτωσαν άλλα 80 και πλέον δις στον λογαριασμό.
Κάποιοι υποστηρίζουν πως η ελληνική κρίση είναι διαφορετική από τις υπόλοιπες και για το λόγο αυτό, η χώρα δεν κατόρθωσε να ορθοποδήσει ακόμη. Αυτός είναι άλλος ένας μύθος που απλώς επιχειρεί να δικαιολογήσει την ανικανότητα του πολιτικού συστήματος να βάλει τη χώρα σε τροχιά ανάτασης.
Όλες οι χώρες που έπεσαν στη δίνη των μνημονίων είχαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, καμία περίπτωση δεν ήταν όμοια με την άλλη. Όμως κατόρθωσαν και οι τρείς χώρες που προαναφέραμε να εφαρμόσουν το μνημονιακό πρόγραμμα και να βρουν το δρόμο της εξόδου.
Όλα τα προγράμματα και όχι μόνον το ελληνικό είχαν αδυναμίες και λάθη. Όμως η κεντρική γραμμή ήταν μεταρρυθμίσεις με στόχο την αναδιάρθρωση τόσο της κρατικής μηχανής όσο και της οικονομίας και η συνεπής εφαρμογή του οδικού χάρτη που προέβλεπαν τα μνημόνια.
Ας δούμε το πιο κοντινό μας παράδειγμα, αυτό της Κύπρου.
Η κυβέρνηση Αναστασιάδη, αντί να λαϊκίζει και να κατηγορεί, τη Μέρκελ, τον Σόιμπλε και την Λαγκάρντ, ξεκίνησε με ψυχραιμία και ορθολογισμό την τυφλή εφαρμογή του προγράμματος, πετυχαίνοντας παράλληλα μια μίνιμουμ πολιτική συναίνεση. Και όταν καθόταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, παρουσίαζε σχέδιο και ρεαλιστικές και μετρήσιμες αντιπροτάσεις, πετυχαίνοντας τους καλύτερους δυνατούς όρους. Όμως, εφάρμοζε με συνέπεια και χωρίς κουτοπονηριές ό,τι είχε συμφωνηθεί.
Τέλος, προχώρησε σε εκείνες τις διαρθρωτικές αλλαγές που ήταν απαραίτητες, χωρίς αγκυλώσεις και ιδεοληψίες.
Η Κύπρος- όπως και η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, δεν έλυσαν όλα τα προβλήματα των οικονομιών τους. Κατόρθωσαν, όμως να επιστρέψουν στην κανονικότητα και να είναι πολύ περισσότερο αισιόδοξοι για το μέλλον.
Ίσως το παράδειγμά τους, διδάξει την ελληνική πολιτική ελίτ, αλλά και τον λαό, ότι η οικονομική κρίση δεν αντιμετωπίζεται με κατάρες και αφορισμούς, αλλά με σοβαρή δουλειά και συνέπεια στις μεταρρυθμίσεις. Να σταματήσει η χώρα να παραδέρνει με ανυπολόγιστο κόστος για τους πολίτες της, στους πειραματισμούς της αντιμνημονιακής ρητορικής, των θεωριών συνομωσίας των ιδεοληψιών και των πειραματισμών, τύπου Βαρουφάκη.