Ο διάλογος για την Κεντροαριστερά τις πιο πολλές φορές στο παρελθόν υπήρξε ναρκοθετημένος από καχυποψίες και σκοπιμότητες και γι αυτό αναποτελεσματικός. Ελπίζω η σημερινή μας κουβέντα να είναι αλλιώτικη.
.
Καταρχήν σε τί μέρες ζούμε. Δεν συζητάμε σε συνθήκες εργαστηρίου αλλά στο κέντρο μιας μεγάλης κρίσης, και τα μεγάλα προβλήματα που γεννάει η κρίση προφανώς δεν θα τα ψάξουμε μόνο ως στοχαστές αλλά και ως ενεργοί και μαχόμενοι πολίτες.
.
Είναι γεγονός ότι η οξύτητα και το μέγεθος της κρίσης στη χώρα μας γέννησε σχετικά με όλες τις πολιτικές αυτής της περιόδου, διαφορετικές προσεγγίσεις και διαφορετικές ερμηνείες, προφανώς θεμιτές και οπωσδήποτε με αλήθειες που αποτελούν κοινό τόπο για όλους.
.
Η Ελλάδα βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού, δεν ξέρω αν σήμερα είναι μερικά εκατοστά πιο πίσω, ίσως, αλλά το χάος μπροστά μας υπάρχει και παραμένει.
.
Ο πολιτικός χώρος στον οποίο ανήκω, η ΔΗΜ.ΑΡ., καταψήφισε ως γνωστών τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς τους νόμους, εκτός εξαιρέσεων. Είναι γνωστές οι απόψεις μας.
.
Εμείς δεν κρυφτήκαμε ποτέ πίσω από γενικές «αριστερές» καταγγελίες. Θα μπορούσαμε να μιλάμε χωρίς κόστος συνεχώς για τους ενόχους της σημερινής ελληνικής οικονομικής τραγωδίας και για τις ένοχες πολιτικές τους και να φεύγουμε από την ευθύνη της διατύπωσης θετικών πολιτικών. Δεν το κάναμε. Προσπαθήσαμε και προσπαθούμε να αναζητήσουμε πολιτικές διεξόδου σε μια εξαιρετικά σύνθετη πραγματικότητα. Δεν είναι εύκολο, το ξέρω. Πατάμε στα πόδια μας. Γνωρίζουμε τη δύσκολη θέση της χώρας μας. Δεν παριστάνουμε τους εξυπνοανεύθυνους.
.
Αλλά παράλληλα θεωρούμε και απαράδεκτο να μας κουνάνε το δάχτυλο οι ένοχοι ζητώντας σαφήνεια στις προτάσεις μας, όταν ως σαφήνεια εννοούν μαγικές λύσεις που δεν υπάρχουν.
.
Αρνηθήκαμε τις κυβερνητικές επιλογές των 2 τελευταίων χρόνων και καλά κάναμε. Ήταν βέβαιο ότι θα αποτύγχαναν στο στόχο που έθεταν.
.
Τον θυμίζω: θυσίες του ελληνικού λαού 1-2 χρόνια αλλά ανάκαμψη και έξοδος στις αγορές το 2011-12. Σήμερα οι πάντες αναγνωρίζουν ότι αυτές οι πολιτικές και οι στόχοι τους απέτυχαν.
.
Διαφέρουν βέβαια πολύ οι ερμηνείες της αποτυχίας.
.
Για την άλλη αριστερά δεν χρειάζεται να το ψάξουμε το θέμα. Και για την αριστερά του παρελθόντος και για την αριστερά του αριστερίστικου περιθωρίου πίσω από την αρνητική ρητορεία βρίσκεται απλώς η υπεράσπιση του θανατηφόρου status quo.
.
Η Ν.Δ. από την άλλη του κ. Σαμαρά αρνιόταν τις ευθύνες της και πολιτικές που την υποχρέωναν να δεχτεί οι ομογάλακτοι της του Λαϊκού Κόμματος, αυτοπαγιδευμένη στις εκλογικές του στοχεύσεις και μόνο, και όπως θυμόμαστε οδήγησε την πολιτική ζωή σε ψυχόδραμα μέχρι την συνυπογραφή αυτών των πολιτικών.
.
Οι φίλοι του ΠΑΣΟΚ όμως τι εξηγήσεις έδωσαν και τι εξηγήσεις δίνουν για την αποτυχία των μνημονιακών πολιτικών;
.
Η εξήγηση τους απλή, εύκολη και γρήγορη.
.
Γιατί είχαν, μας λένε, μόνο εισπρακτικό χαρακτήρα και έλειπαν οι μεταρρυθμίσεις, τις οποίες μεταρρυθμίσεις, μας λένε, εμπόδιζε το βαθύ κράτος, δηλ. λέω εγώ και το βαθύ ΠΑΣΟΚ, και πιστεύω ότι δεν έχω άδικο, με το οποίο όμως συνέπλευσαν , λέω πάλι εγώ, όλοι ή οι πλείστοι εν αγαστή συμπνοία μέχρι και την τελευταία μέρα.
.
Και ο δικός σας χώρος της ΔΗΜ.ΑΡ., είναι άμοιρη ευθυνών και υποχρεώσεων; Ρωτούν πολλοί, συντροφικά οι περισσότεροι, επικριτικά αρκετοί ή και πυροβολώντας μας κάποιοι. Τι προτείνετε; Είπα λίγο πριν ότι προσπαθούμε σε εξαιρετικά σύνθετες καταστάσεις να βρούμε πολιτικές που αντιρροπούν, που αντισταθμίζουν.
.
Η σημερινή κατάσταση της οικονομίας επιβάλλει μεγάλες και επώδυνες μεταρρυθμίσεις: για την δημοσιονομική εξυγίανση, την αναδιαμόρφωση του δημόσιου τομέα και τη δρομολόγηση μιας νέας αναπτυξιακής πορείας. Επ’ αυτού η δική μας αριστερά δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει.
.
Όμως άλλο πράγμα είναι η ανάγκη βαθιών μεταρρυθμίσεων κι άλλο οι μνημονιακές πολιτικές. Τα μνημόνια στηρίχτηκαν σε μια αντίληψη με πολύ σαφές πολιτικό περιεχόμενο που δε θα μπορούσε παρά να μας βρει απέναντι. Βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή και επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας με συμπίεση κυρίως του εργατικού κόστους.
.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παρθούν μέτρα που πίεσαν αφόρητα την ελληνική κοινωνία με περικοπές των μισθών και των συντάξεων και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα με εκτίναξη της ανεργίας, με ανατροπή των εργασιακών σχέσεων και με κατάληξη μια πρωτοφανή οικονομική ύφεση.
.
Ήσαν άραγε όλα τα παραπάνω αναγκαία και αναπόφευκτα; Οι πολιτικές των Μέρκελ και Σόιμπλε είναι οι πολιτικές του ρεαλισμού; Στην Ευρώπη και στην Αμερική, οι αριστεροί μεταρρυθμιστές και πολλοί άλλοι δεν το πιστεύουν. Ούτε κι εγώ. Και νομίζω πως θα ήταν παράλογο για ένα αριστερό κόμμα να ψηφίσει υπέρ προγραμμάτων που εμπνέονται από τέτοια φιλοσοφία και περιλαμβάνουν τέτοια μέτρα.
.
Δεν θα είχαμε να φοβηθούμε τίποτα αν πιστεύαμε πως δίπλα και στηρίζοντας τα μνημόνια θα ανοίγαμε ένα δρόμο. Ούτε τις λεγόμενες «πολιτικές αυτοκτονίες» φοβόμαστε. Πολλοί από μας «αυτοκτονούσαμε» αν το δούμε έτσι, χρόνια στην μοναξιά του 1,5% γιατί πιστεύαμε πως κρατούσαμε τη φλόγα ζωντανή. Αλλά δεν θα αυτοκτονήσουμε πολιτικά για να κουβαλήσουμε και εμείς στις πλάτες μας, όχι την Ελλάδα βεβαίως όπως μας καλούσαν κάποιοι, αλλά τις τραγικές πολιτικές όλων των προηγούμενων ετών και τους πρωταγωνιστές αυτών των πολιτικών;
.
Όσοι φίλοι μας εγκαλούν για ασάφεια ή για διπλή γλώσσα επειδή θέλουμε την Ελλάδα στην Ευρώπη αλλά και την κοινωνία όχι νεκρή αλλά όρθια, διαπράττουν ένα αντίστροφο λάθος από αυτό του ΚΚΕ-ΣΥΡΙΖΑ. Όπως η Αριστερά του περιθωρίου φλυαρεί αγνοώντας πιστωτικές αγορές, εταίρους κλπ, έτσι και πολλοί «μεταρρυθμιστές» βλέπουν μόνο μέσα στην κρίση, από τη μια αδικημένους δανειστές και από την άλλη μια Ελλάδα της τεμπελιάς. Θεωρούν δε και τους πολιτικούς συσχετισμούς στην Ευρώπη αμετακίνητους.
.
Δεν συμφωνώ. Όταν ο Κον Μπεντίτ καταγγέλλει τους Ταλιμπάν του νεοφιλελευθερισμού, όταν ο Σβόμποντα ηγέτης των Σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο τους ονομάζει ακρίδες, όταν ο Όλαντ καταγγέλλει Μέρκελ και Σαρκοζί ότι γονατίζουν και ρημάζουν τη χώρα μας, και δηλώνει σε κοινή συνέντευξη με τον Γκάμπριελ (πρόεδρο SPD) «αν τις ζωές των ανθρώπων θα καθορίζουν η Wallstreet και το City, ή οι πολίτες με την ψήφο τους» είναι λάθος στο όνομα ενός υποτιθέμενου ρεαλισμού εμείς να βλέπουμε μόνο τις παθογένειες του πολιτικού μας συστήματος.
.
Ας αφήσουμε λοιπόν στο πλάι τις κατηγόριες για αντιφάσεις, της δικής μας αριστεράς και ας ψάξουμε να βρούμε αλλού τις αντιφάσεις. Εξηγούμαι.
.
Όταν η ΔΗΜΑΡ, έγκυρα και έγκαιρα, πρότεινε τη θετική αναδιάρθρωση του χρέους, την κατηγορούσαν για ηττοπάθεια. Ο τότε υπουργός Οικονομικών είχε ήδη δηλώσει πως θα «βγαίναμε στις αγορές το 2011» και οι λοιπές «μνημονιακές» δυνάμεις θεωρούσαν πως το «κούρεμα» πλήττει την αξιοπιστία της χώρας. Σήμερα όμως, αυτό (το «κούρεμα») που τότε αποτελούσε αντιμνημονιακή πολιτική έχει γίνει η μεγάλη απόδειξης της «μνημονιακής» σωτηρίας της χώρας. Όταν η ΔΗΜΑΡ υποστήριζε ότι η στάση της Ευρώπης απέναντί μας δεν μπορεί να αρχίζει και να τελειώνει σε ένα πρόγραμμα λιτότητας και ύφεσης, αλλά πρέπει να συνοδεύεται από ένα ξεχωριστό αναπτυξιακό σχέδιο, οι «πούροι» υποστηρικτές των μνημονίων έλεγαν πως η ανάπτυξη θα έρθει μέσα από τον προσφιλή σε αυτούς «ανταγωνιστικό κύκλο» (μείωση μισθών, μείωση κόστους παραγωγής). Η ανάπτυξη, ωστόσο, δεν ήρθε. Όταν η ΔΗΜΑΡ ζητούσε να σταλεί προς την Ευρώπη, μέσα από μια διακομματική συμφωνία, ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει άλλες αντοχές, τα δύο μεγάλα κυβερνητικά κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) αναλώνονταν σε μικροκομματικές πιρουέτες: μπλόφες με την Τρόικα, τυχοδιωκτικά δημοψηφίσματα κλπ. Ο κ. Βενιζέλος… έδιωξε υπερηφάνως την Τρόικα για να την παρακαλέσει λίγα 24ωρα μετά να επανέρθει. Ας μην ξεχνιόμαστε.
.
Θεώρησα υποχρέωσή μου να τα πω όλα αυτά γιατί αν δεν κάνουμε κάποιες παραδοχές θα δυσκολευτούμε ιδιαίτερα στην αναζήτηση των συμπτώσεων ανάμεσά μας που τις επιθυμούμε και είναι αναγκαίες για την διαμόρφωση προϋποθέσεων κοινής πορείας των δυνάμεων της σοσιαλδημοκρατίας, της Δημοκρατικής Αριστεράς και της πολιτικής οικολογίας. Για την συγκρότηση δηλαδή του μεγάλου ρεύματος της κεντροαριστεράς στην χώρα ικανού να ανοίξει άλλους δρόμους.
.
Πιστεύω ότι μπορούν να συμπορευτούν οι ευρύτερες αυτές αριστερές δημοκρατικές προοδευτικές δυνάμεις αρκεί να αποφύγουν ότι τις εμπόδισε για αυτή την συνάντηση στο παρελθόν.
.
Βέβαια θα ρωτήσει κάποιος : καλά όλα τα προσδοκώμενα, αλλά μετά από ένα μήνα στήνονται οι κάλπες και την άλλη μέρα η χώρα θέλει κυβέρνηση. Τι θα κάνετε;
.
Η Δημοκρατική Αριστερά θα αξιοποιήσει τη δύναμη που θα της δώσει ο λαός για παρέμβαση στις μετεκλογικές διαδικασίες είτε από θέσεις προγραμματικής αντιπολίτευσης είτε από θέσεις συμμετοχής σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Είναι ανοικτή σε συνεργασίες με την προϋπόθεση ότι θα υπηρετούν την αλλαγή των πολιτικών και όχι ευκαιριακές συμπράξεις για τη συνέχιση με άλλο κυβερνητικό σχήμα των ίδιων πολιτικών.
.
Με βάση όλα τα πιο πάνω δεν θα συμφωνούσαμε:
.
Σε κυβέρνηση αριστεράς όπως αφελώς την περιγράφουν διάφοροι αρνούμενοι να δουν όχι μόνο το ανέφικτο του πράγματος αλλά ενίοτε και το γραφικό.
.
Σε συμμετοχή σε κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, η οποί ετοιμάζεται παρά τις επικοινωνιακού χαρακτήρα εκκλήσεις για αυτοδύναμα κόμματα ή για αυτοδύναμη… Ελλάδα, αφού ένα τέτοιο σχήμα θα εφαρμόσει πιστά την ίδια αδιέξοδη πολιτική κατά τη γνώμη μας και θα οδηγήσει στην κοινωνική αποδόμηση.
.
Πιστεύουμε ότι αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι μια προοδευτική κυβέρνηση, ικανή :
.
.
- Να φέρει σε πέρας μια αξιόπιστη, τεκμηριωμένη και μαχητική αναδιαμόρφωση όρων και ρυθμίσεων της δανειακής σύμβασης.
.
- Να προωθήσει ένα κοινό πρόγραμμα ανασυγκρότησης της χώρας με κοινωνική προστασία, δίκαιη κατανομή των βαρών και αναπτυξιακή κατεύθυνση.
.
- Να εφαρμόσει φερέγγυες πρακτικές και να συγκροτηθεί από αξιόπιστα πρόσωπα.
.
.
Δεν μας προκύπτει σήμερα; Ας βοηθήσουμε να μας προκύψει αύριο. Ο καλός σκακιστής δεν βλέπει μόνο την πρώτη κίνηση αλλά σκέφτεται ταυτόχρονα και την τρίτη ή και τέταρτη.
.
Η χώρα έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη από ένα ισχυρό και αποφασισμένο ρεύμα των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού.
.
Η δική μας Αριστερά το πιστεύει και το θέλει.
.
Ελπίζω και εύχομαι να το θέλουν και άλλοι και να μην το σκέφτεται κανείς ελπίζω με την γνωστή από το παρελθόν και παταγωδώς αποτυχημένη λογική του «ΠΑΣΟΚ και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις». Θα πέσει έξω. Αριστεροί δημοκράτες υπάρχουν και πολλοί, λοιποί δημοκράτες όχι.
.
Ο Σπύρος Λυκούδης είναι Γραμματέας Κ.Ε. της ΔΗΜΑΡ
.
.
Το κείμενο αυτό περίληψη της ομιλίας του Σπύρου Λυκούδη στην εκδήλωση για την Κεντροαριστερά που οργάνωσε η «Πολιτεία 2012» την Πέμπτη, 29 Μαρτίου 2012
.