Ενός τυραννισμένου, πτωχοτάτου ναυτικού / (από νησί του Aιγαίου Πελάγους) ήταν υιός. / Εργάζονταν σε σιδερά. Παληόρουχα φορούσε. / Σχισμένα τα ποδήματά του της δουλειάς κ? ελεεινά. / Τα χέρια του ήσαν λερωμένα από σκουριές και λάδια. // Το βραδυνό, σαν έκλειε το μαγαζί, / αν ήταν τίποτε να επιθυμεί πολύ, / καμιά κραβάτα κάπως ακριβή, / καμιά κραβάτα για την Κυριακή, / ή σε βιτρίνα αν είχε δει και λαχταρούσε / κανένα ωραίο πουκάμισο μαβί […]
Κ.Π. Καβάφης, «Μέρες του 1909, ?10, και ?11»
«Για λόγους επικοινωνίας, και όχι ουσίας, θα ήταν δύσκολο να φορέσω γραβάτα». Με αυτή τη δήλωση τελείωσε την προχθεσινή συνέντευξή του στην Ελλη Στάη, στο κρατικό κανάλι, ο Αλέξης Τσίπρας.
Η δήλωση αυτή κρύβει ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη κι αν δεν το διατυμπανίζει, δεν περιφρονεί την πολιτική επικοινωνία – και καλά κάνει, διότι η πολιτική στις ημέρες μας είναι και επικοινωνία. Κρύβει, όμως, και την πεποίθηση ότι το να μη φοράει γραβάτα αποδεικνύει λαϊκότητα, αντισυμβατικότητα, νεωτερικότητα και επαναστατημένο πνεύμα, πεποίθηση απολύτως λανθασμένη. Ο σημειολόγος που συμβουλεύει ενδυματολογικά τον κ. Τσίπρα είναι μονοδιάστατος – και μεταφέρει και στον πρόεδρο τις μονολιθικές, αβασάνιστες βεβαιότητές του (εκτός αν υπάρχουν περιοδικά αριστερού lifestyle). Η γραβάτα είναι τεκμήριο μπουρζουάδικης ταυτότητας όσο ήταν τεκμήριο πένθους η κλασική μουσική (που έως και μερικά χρόνια πριν έπαιζαν αδιακρίτως τα κρατικά ραδιόφωνα τη Μεγάλη Εβδομάδα).
Στην πραγματικότητα η γραβάτα είναι, απλώς, επί δεκαετίες, αξεσουάρ της καλής φορεσιάς των ανδρών – όπως φαίνεται και στο ποίημα του Καβάφη που παραθέτω. Αν δει κανείς φωτογραφίες από διαδηλώσεις στις αρχές της δεκαετίας του 1960 θα διαπιστώσει ότι τη φορούν οι φοιτητές στους δρόμους. Στις ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού, ακόμα και οι πιο φτωχοί άνδρες φροντίζουν να έχουν ένα σακάκι και μια γραβάτα για μια ξεχωριστή στιγμή.
Θα πει κανείς: μα τα ενδυματολογικά πρότυπα του 1960 μπορούν να καθορίζουν το σημερινό στυλ; Προφανώς όχι. Κατά συνέπεια, είναι δικαίωμα όλων να ντύνονται όπως θέλουν – εκτός αν βρεθούν σε χώρο όπου την εμφάνιση καθορίζει ενδυματολογικός κώδικας. Η ελληνική Βουλή ήταν ένας από τους τόπους όπου τέτοιος κώδικας υπήρχε και εφαρμοζόταν – αλλά ατύπως υπονομεύθηκε τα τελευταία χρόνια και αποσαθρώθηκε μετά τις τελευταίες εκλογές, όταν στα βουλευτικά έδρανα κάθησαν παιδιά στο μυαλό των οποίων τα σιδερωμένα πουκάμισα θυμίζουν τα λευκά κολάρα των τεχνοκρατών του πλούτου.
Παραπλανημένη ανάγνωση. Οπως και η ανάγνωση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το καλαίσθητο και ασφαλώς συντηρητικό ντύσιμο του οποίου είναι εμφανώς φροντισμένο, και για λόγους επικοινωνίας αλλά και για λόγους ουσίας. Ο κύριος Τσίπρας δεν ψωνίζει από καλάθι στη λαϊκή. Και κανείς δεν θα τον κρίνει γι? αυτό.