Η επιστημονική-πολιτική εκδήλωση του ΙΣΤΑΜΕ για τα 39 χρόνια του ΠΑΣΟΚ ήταν ένα πολιτικό επίτευγμα αν κανείς σκεφθεί τη σημερινή πολιτική συγκυρία. Ταυτόχρονα, ήταν μία θλιβερή υπόμνηση για την ιστορία του αριστερού χώρου στην Ελλάδα. Στο μυαλό πολλών υπήρχε μία ανάμνηση που προκαλούσε μεικτά αισθήματα χαρμολύπης, νοσταλγίας, ίσως κάποιας ενοχής.
Δεν νομίζω ότι υπήρξε η αίσθηση κάποιου «ξεκινήματος», όπως το 1974. Απολογιστική Συνέλευση θύμιζε, αλλά κοινή ήταν η εντύπωση ότι ο απολογισμός θα μπορούσε να είναι καλύτερος. Για πολλούς, ακόμη και αυτό είναι μία μάλλον «κολακευτική» αποτίμηση. Ευτυχώς, απεφεύχθη το «μαλλιοτράβηγμα» που, συνήθως στην Ελλάδα, συνοδεύει έναν εκλογικό και πολιτικό καταποντισμό.
Στον απόηχο της εκδήλωσης, ξεκίνησε μία συζήτηση για τον ρόλο της Κεντροαριστεράς, προφανώς με το ΠΑΣΟΚ σε ρόλο αν όχι ηγετικό, πάντως κεντρικό. Η συζήτηση ήταν, όμως, «κουρασμένη». Εμφανίσθηκαν οι «συνήθεις παίκτες», που αντιπροσωπεύουν μία ολοένα συρρικνούμενη ομάδα και οπτική. Προβλήθηκε το «τι θέλουμε» με προαποφασισμένη απάντηση, αλλά όχι το «γιατί η Κεντροαριστερά». Η συζήτηση ήταν γεμάτη «non sequitur». Κατάλαβα ότι συνοψίσθηκε στο «θέλουμε Κεντροαριστερά, επειδή εμείς είμαστε κεντροαριστεροί». Το τι χρειάζεται η χώρα αναλύθηκε και τονίσθηκε με επιστημονική επάρκεια, αλλά από πουθενά και κανέναν δεν προέκυψε πως η Κεντροαριστερά είναι ο δρόμος προς τον παράδεισο. Ισως αυτό να εξηγεί γιατί η καλύτερη εισήγηση ήταν του Αρ. Δοξιάδη. Περιέγραψε με σαφήνεια το οικονομικό και πολιτικό ζήτημα της Ελλάδας και τον έναν και μοναδικό δρόμο προς την ανάπτυξη και την επιτυχία της κοινωνίας. Δεν υπήρχε τίποτε το κεντροαριστερό στην εισήγηση. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Ο ίδιος ποτέ του δεν «είδε» έτσι τον εαυτό του.
Για όσους εξακολουθούν να συζητούν για «Κεντροαριστερά», επιμένω ότι ο όρος ενοχλεί δημιουργικούς και προοδευτικούς ανθρώπους που βαρέθηκαν να ακούν για «ελληνική» Αριστερά. Για παράδειγμα, σε έναν πραγματικό ευρωπαϊκό προοδευτικό χώρο θα ανήκε και η ΔΡΑΣΗ, αλλά Κεντροαριστερά δεν θα ήθελε να γίνει. Ούτε και εγώ ύστερα από 60 χρόνια ελληνικής Αριστεράς. Αφελώς, πιστεύω, ακόμη, ότι η διανομή ακολουθεί, δεν προηγείται της παραγωγής. Στην «Αυλή των Θαυμάτων» που λέγεται Ελλάδα, η άποψη αυτή είναι μειοψηφική. Ή μήπως, όχι;