Η Ελλάδα θα χρειαστεί νέα οικονομική ένεση από τους δανειστές; Είναι ένα καλό ερώτημα, το οποίο ωστόσο έχει πολλές απαντήσεις, όχι πάντα προς την ίδια κατεύθυνση. Υπάρχει ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών και επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος έδωσε την τελευταία εκδοχή δύο ημέρες πριν: «Η Ελλάδα μπορεί τελικά να μη χρειαστεί ένα νέο πρόγραμμα» είπε, προκαλώντας ένα πλατύ χαμόγελο στον πρωθυπουργό και στον Γιάννη Στουρνάρα. Ο ίδιος ωστόσο (ο Ντάισελμπλουμ), μερικούς μήνες πριν (όχι πολλούς, τον περασμένο Σεπτέμβριο) είχε πει το ακριβώς αντίθετο: «Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί περαιτέρω βοήθεια, ενδεχομένως με τη μορφή ενός τρίτου προγράμματος διάσωσης». Αν μεσολαβούσε κάτι θεαματικό τους τελευταίους πέντε μήνες στην ελληνική οικονομία, ικανό μάλιστα ν’ αλλάξει την εκτίμηση του Ολλανδού, νομίζω θα το είχαμε μάθει. Δεν συνέβη, να είστε σίγουροι.

Τη δεύτερη άποψη Ντάισελμπλουμ την ασπάζονται πολλοί ακόμα. Ο Κλάους Ρέγκλινγκ, για παράδειγμα, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ-ESM), ο ίδιος ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, το υπουργείο του (όπως αποκάλυψε δημοσίευμα του «Spiegel»), το ΔΝΤ, ο Γ. Ασμουσεν και ένα σωρό άλλοι τα ονόματα των οποίων δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να παραθέσουμε. Είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο πως όλοι οι εκπρόσωποι των δανειστών μας, είτε προέρχονται από την Ευρώπη είτε από την Ουάσινγκτον, συμφωνούν πως το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, πως η χώρα μας θα χρειαστεί επιπλέον βοήθεια και τα προγράμματα πρέπει να συνεχιστούν.

Εξίσου σίγουρο, όμως, είναι και κάτι άλλο. Το τελευταίο διάστημα (η δήλωση Ντάισελμπλουμ είναι ενδεικτική) οι εκπρόσωποι αυτοί έχουν σταματήσει να μας δείχνουν τα δόντια τους. Εχουν ηρεμήσει, έχουν σταματήσει τις απειλές, έχουν περιορίσει τις πιέσεις, δεν μιλάνε για το μαύρο πρόβατο της ευρωζώνης, δεν προειδοποιούν ότι αν δεν προχωρήσουμε σε αλλαγές θα σταματήσουν τη χρηματοδότηση.

Και δεν είναι μόνον αυτό. Ανάλογη ήπια στάση παρατηρείται και σ’ ένα άλλο επίπεδο. Η ίδια η τρόικα εδώ και αρκετό χρόνο αναβάλλει την επίσκεψή της, συμφωνίες δεν προχωρούν, η κυβέρνηση κατά ένα μέρος νομοθετεί χωρίς τη δική της έγκριση και όλα αυτά συμβαίνουν σαν να μην τρέχει τίποτα. Καμία δραματοποίηση, όπως συνέβαινε πολύ πρόσφατα, τότε που η κυβέρνηση διοχέτευε σενάρια πιέσεων και εκφοβισμών από τους δανειστές. Οι άλλοτε σκληροί και αμετακίνητοι Τόμσεν, Μαζούτ και Μορς έχουν πάψει ν’ ασχολούνται μαζί μας. Κάτι συμβαίνει;

Προφανώς κάτι συμβαίνει. Εξίσου προφανές ωστόσο είναι πως όλοι αυτοί δεν περιόρισαν τις απειλές τους και δεν άλλαξαν τη στάση τους επειδή συμμερίζονται τις αισιόδοξες προβλέψεις Στουρνάρα, ότι το πλεόνασμα είναι θεαματικά μεγαλύτερο απ’ ό,τι είχαν υπολογίσει. Ποιος πιστεύει κάτι τέτοιο; Η απάντηση νομίζω βρίσκεται στις δημοσκοπήσεις για τις επικείμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Εκείνες που δείχνουν πως και στη χώρα μας και σε σχεδόν όλες τις χώρες της Ευρώπης παρατηρούνται στις διαθέσεις του εκλογικού σώματος συμπεριφορές που οδηγούν σε δύο κατευθύνσεις. Η μία είναι της Αριστεράς, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ελλάδα, όπου όλες οι παραστάσεις νίκης δείχνουν άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Η δεύτερη αφορά τον ευρωσκεπτικισμό, ο οποίος έχει αυξηθεί με μεγάλο βαθμό σε πολλές χώρες.

Και στις δυο περιπτώσεις καθοριστικό ρόλο έχουν παίξει οι πολιτικές λιτότητας που δεν γνωρίζουν σύνορα. Είναι ιδιαίτερα σκληρές για τις χώρες του Νότου, αλλά επηρεάζουν και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Σε μια ανάλυση που κατέγραψε δημοσκοπικές τάσεις στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι τάσεις αυτές είναι φανερές. Οσοι επιλέγουν Αριστερά και «μη ενταγμένες» ομάδες, έχουν αυξηθεί θεαματικά. Η δεύτερη κατηγορία, αφορά ιδιαίτερα ακροδεξιές εκφράσεις που στην κεντρική κυρίως Ευρώπη δείχνουν μεγάλα ποσοστά επιρροής.

Να επανέλθουμε στη χώρα μας. Η δημοσκοπική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι πολύ πιθανό να επιβεβαιωθεί και στις κάλπες, μάλλον φοβίζει τους δανειστές μας. Για πολλούς και διάφορους λόγους, θα προτιμούσαν μια πιο «ελέγξιμη» επιλογή που δεν θα βάλει τους ίδιους σε περιπέτειες. Είναι προφανές, δηλαδή, πως οι δανειστές θα προτιμούσαν να στηρίξουν τους σημερινούς κυβερνητικούς εταίρους, οι οποίοι άλλωστε δεν τους προκαλούν ιδιαίτερα προβλήματα. Και στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η χαλαρή από την πλευρά των εταίρων αντιμετώπιση στην κυβέρνηση και οι δηλώσεις σαν κι αυτήν του Ντάισελμπλουμ, οι οποίες το επόμενο διάστημα σίγουρα θα πολλαπλασιαστούν και μάλλον θα είναι και πιο θετικές…