Διάβασα το βιβλίο του παλιού φίλου Παρασκευά Αυγερινού και ετοιμάζομαι να πάω σε λίγο στην παρουσίασή του, στο Βυζαντινό Μουσείο. Ομολογώ ότι το βιβλίο αυτό με έχει αναστατώσει κι ας είναι μετρημένα και προσεγμένα τα λόγια του. Όχι τόσο γιατί περιγράφει τα ψυχικά τραύματα του Ανδρέα Παπανδρέου, αυτά, λίγο-πολύ τα γνωρίζαμε ή τα υποψιαζόμαστε- αλλά γιατί περιγράφει χωρίς περικοκλάδες το πώς και το γιατί το ΠαΣοΚ που υποσχέθηκε «αλλαγή», πρόσφερε τελικά συντήρηση.
Τρία είναι τα κεφάλαια του βιβλίου «Η αλλαγή τελείωσε νωρίς» (εκδόσεις Εστία). Το πρώτο είναι αφιερωμένο στην ιστορία του προκυβερνητικού ΠαΣοΚ, το δεύτερο περιγράφει «ποιος δεν ήθελε το ΕΣΥ» (την πιο σημαντική μεταρρύθμιση), αλλά και τις αντιστάσεις σε όλες τις μεταρρυθμίσεις, το τρίτο είναι αφιερωμένο στη γιουγκοσλαβική τραγωδία. Ο Παρασκευάς Αυγερινός είναι ένας από τους ανθρώπους που πήραν μέρος στην τόσο γρήγορη ανάπτυξη του «κινήματος», είναι ο άνθρωπος του ΕΣΥ και ως ευρωβουλευτής ήταν πρόεδρος της επιτροπής της Ευρωβουλής, που προσπάθησε να αντιμετωπίσει τον σερβικό κυρίως εθνικισμό (Μιλόσεβιτς), που, παράλληλα με τους άλλους εθνικισμούς, οδήγησε σε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, με την Ευρώπη να θέλει μεν, αλλά να μην μπορεί. Τα τρία αυτά κεφάλαια τα προλογίζουν, ο Νίκος Αλιβιζάτος, ο Τάσος Γιαννίτσης και ο Σωτήρης Βαλντέν.
Ο Π.Α. μιλάει για τον Αντρέα με έκδηλη αγάπη και θαυμασμό αλλά χωρίς παρωπίδες, όπως και για το ΠαΣοΚ, ξεχωρίζοντας όμως εκείνους που ήθελαν το καινούργιο, το δημοκρατικό και το σοσιαλιστικό, από τους άλλους που ήθελαν γκουβέρνο και βόλεμα. Και είναι αποκαλυπτικός. Ιδιαίτερα στις περιγραφές του για το ποιοι έκαναν το αδύνατο, δυνατό, για να μην υπάρξει ΕΣΥ και μετά, για να αποτύχει. Δεν κέρδισαν στην πρώτη φάση, αλλά κατάφεραν τα χειρότερα στη δεύτερη. Σαφώς, σε σύνδεση με τον ιδιωτικό τομέα της Υγείας και τους παραγωγούς και εμπόρους φαρμάκων. Όχι γενικά και αόριστα, αλλά με συγκεκριμένες αναφορές σε πρόσωπα, όπως ο Κουτσόγιωργας και ο Τρεπεκλής και σε πολύπλοκους μηχανισμούς καμαρίλας.
Όσοι θέλουν μια νέα κεντροαριστερά, ευρωπαϊκή, δημοκρατική ΚΑΙ σοσιαλιστική, πρέπει να μελετήσουν τη μαρτυρία του Π.Α. Υπενθυμίζει πού οδηγεί η προσωπολατρεία, σε συνάρτηση μάλιστα με τον τυχοδιωκτισμό εκείνων που πολέμησαν, όχι για μια ιδέα, αλλά για την προσωπική τους άνοδο και περιουσία. Και να γιατί το ΠαΣοΚ είχε τόσο κόσμο όσο ήταν κόμμα εξουσίας και έχει τόσο λίγο κόσμο σήμερα, πράγμα που θα έπρεπε να προβληματίσει σοβαρά τον ΣΥΡΙΖΑ, που μάζεψε τόσους και τόσους πρώην «πρασινοφρουρούς».
Αλλά με το κεφάλαιο για τη Γιουγκοσλαβία, υπενθυμίζει και κάτι άλλο: Πώς η «ορθοδοξία», ο εθνικισμός και η τύφλα μας, μάς οδήγησαν στη συμμαχία, όχι με όσες δυνάμεις ειρήνης υπήρχαν ακόμα στη χώρα του Τίτο, αλλά με τους υπεύθυνους μιας τεράστιας τραγωδίας. Θα έπρεπε, κυρίως αυτό, να το διαβάσουν πολλοί σερβόπληκτοι συμπατριώτες μας. Για να κρίνουν πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, αλλά και τόσους διάσημους συναδέλφους μου…