Τον τελευταίο καιρό έχει ανοίξει μια συζήτηση για τη σύγκλιση των δυνάμεων της κεντροαριστεράς και της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας, ή και ευρύτερα του μεταρρυθμιστικού χώρου. Στη συζήτηση αυτή, ακούγονται πολλά και αντιφατικά, πολλές φορές δε, εξωπραγματικά. Θα αναφερθώ σε ορισμένες υποβόσκουσες αντιλήψεις.
1.Υπάρχει μία τάση εξοβελισμού, υποβάθμισης και αποδόμησης του ΠΑΣΟΚ. Κατά τη γνώμη μου, αυτό αποτελεί μια τεράστια ιστορική αδικία, που αναπόφευκτα θα έχει και πολιτικές συνέπειες στο σήμερα και το αύριο. Βεβαίως, το ΠΑΣΟΚ ευθύνεται για το πελατειακό κράτος, την ρουσφετολογία, τον άκρατο δανεισμό, τον κρατισμό, την άνθιση των συντεχνιών και την διαφθορά, που μας οδήγησαν στη σημερινή κρίση. Όμως, το ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνο αυτό. Συνέβαλε επίσης στην οικοδόμηση, για πρώτη φορά, μιας πραγματικής δημοκρατίας στη χώρα, στην άρση των κραυγαλέων κοινωνικών ανισοτήτων και των μουχλιασμένων ιδεών του μετεμφυλιοπολεμικού κράτους. Από τους κόλπους του δε, προήλθε η πιο φωτεινή μεταπολιτευτική περίοδος, το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα Σημίτη. Και το ΠΑΣΟΚ σήμερα, δεν πληρώνει τα εγκληματικά του λάθη που οδήγησαν στην κρίση. Πληρώνει το γεγονός ότι προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κρίση. Όσο μπούκωνε τα στόματα με παροχές, τίποτε δεν το επηρέαζε, ούτε το σκάνδαλο Κοσκωτά, ας πούμε. Όταν άρχισε λίγο να σοβαρεύει, άρχισε η συρρίκνωση.
Η μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος από 25δισ. σε 1.8δισ., για την οποία πολλοί πανηγυρίζουν, δεν έγινε με αυτόματο πιλότο, κάποιες κυβερνήσεις την έκαναν και ήταν του ΠΑΣΟΚ. Ούτε, βέβαια, η δόση θα ερχόταν, ούτε οι διαδικασίες για την βιωσιμότητα του χρέους θα άρχιζαν χωρίς τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ, δεδομένου του «παρών» της ΔΗΜΑΡ. Γι’ αυτό, ας είμαστε και λίγο προσεκτικοί. Τα μεγάλα ιστορικά ρεύματα δεν σβήνουν. Το ΠΑΣΟΚ αποτελεί αναγκαίο πόλο, οποιασδήποτε κεντροαριστερής σύγκλισης.
2. Εξ ίσου σημαντικό ιστορικό ρεύμα είναι και η ΔΗΜΑΡ. Είναι διάδοχος του ΚΚΕ εσωτερικού και της ΕΑΡ, των πιο σοβαρών και προφητικών φωνών της Μεταπολίτευσης, που μπόλιασαν την κοινωνία και την πολιτική σκέψη με ό,τι πιο καινοτόμο υπήρχε στον ευρωπαϊκό χώρο. Και παρά το λάθος του «παρών», είναι το κόμμα που έκανε την υπέρβαση να γίνει κυβερνώσα αριστερά και να αναλάβει τις ευθύνες της, ξεφεύγοντας από τον στείρο καταγγελτικό λόγο. Χωρίς τα δύο υπαρκτά ιστορικά κόμματα, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, οι όποιες πρωτοβουλίες συγκλίσεων θα είναι ουτοπικές. Στην Ιστορία, δεν υπάρχει παρθενογένεση.
3. Βεβαίως, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ δεν αρκούν. Δεν εκφράζουν όλο τον χώρο της κεντροαριστεράς, ούτε των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων. Υπάρχει ανάγκη εισόδου νέου αίματος. Νέου και σε ηλικία, αλλά και ανεξαρτήτως ηλικίας, σε νοοτροπία και σε σκέψη. Οι διάφορες κινήσεις της κεντροαριστεράς έχουν να παίξουν σπουδαίο ρόλο. Πρέπει, όμως, να κινούνται από πραγματικές αγωνίες, να απαντούν σε πραγματικά ερωτήματα και αναγκαιότητες, να εισφέρουν καινούριες ιδέες. Κινήσεις που υπακούουν σε προσωπικές στρατηγικές και απαντούν σε υπαρξιακά ερωτήματα ατόμων, κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος. Ανήκουν σε ένα προηγούμενο παράδειγμα που ήδη εκμετρά το ζην. Δεν δείχνουν να έχουν καταλάβει τις σύγχρονες σκληρές πραγματικότητες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν πρέπει να υπάρχουν λογικές αποκλεισμού σε ένα διάλογο για την σύγκλιση των δυνάμεων της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας. Καθένας, ας προσέλθει ισότιμα στον διάλογο και ας εισφέρει ό,τι μπορεί. Και η πολιτική πραγματικότητα θα κρίνει. Από την άποψη των παραπάνω, η πρωτοβουλία των έξι κινήσεων της κεντροαριστεράς στο Γκάζι, ήταν μια σημαντική αρχή. Και πρέπει να συνεχιστεί με ένα φόρουμ διαλόγου.
4. Όμως, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα στην παρούσα συγκυρία, σε πολλά σημεία ξεφεύγουν από το δίπολο κεντροδεξιά-κεντροαριστερά. Υπάρχει μπροστά μας σαν αναγκαιότητα, ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων που απαιτεί μέγιστη σύγκλιση δυνάμεων. Γι’ αυτό πρέπει παράλληλα να ανοίξει διάλογος με ευρύτερες μεταρρυθμιστικές δυνάμεις, πέραν της κεντροαριστεράς και να επιδιωχθούν συγκλίσεις.
Το συνέδριο της ΔΡΑΣΗΣ, με τις ευρύτερες συμμετοχές που είχε, ήταν μια θετική πρωτοβουλία. Αξίζει τον κόπο να βοηθήσουμε όλοι να έχει συνέχεια.