Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, 178.809 ψήφισαν με επιστολική ψήφο[1]
Σε αυτό το πλαίσιο, κινούμενοι θεωρητικά, θα επιχειρήσουμε να προβούμε σε έναν δόκιμο διαχωρισμό, λαμβάνοντας υπόψιν την ανάλυση των Παστιάδη, Buttler & Stokes. Έτσι λοιπόν, δεν θα κάνουμε λόγο για τους δύο «βασικούς πυλώνες της εκλογικής κοινωνιολογίας, την κοινωνική τάξη και το θρήσκευμα»,[2] αλλά, για την οιονεί διαμόρφωση δύο βασικών κατηγοριών ψηφοφόρων.
Στην πρώτη κατηγορία συμπεριλαμβάνονται όλοι όσοι θα σπεύσουν την Κυριακή 9 Ιουνίου στα κατά τόπους εκλογικά τμήματα προκειμένου να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, ψηφίζοντας το πολιτικό κόμμα της αρεσκείας τους.
Και στη δεύτερη κατηγορία, εμπίπτουν όλοι όσοι ψήφισαν ήδη μέσω της καινοτομίας (επρόκειτο περί σημαντικής μεταρρύθμισης) που ακούει στο όνομα ‘επιστολική ψήφος’. Και γιατί χρησιμοποιούμε τον όρο ‘καινοτομία’;
Διότι η επιστολική ψήφος εισήχθη για πρώτη φορά στην εγχώρια εκλογική πραγματικότητα, καλύπτοντας έτσι ένα κενό δεκαετιών. Εκτιμούμε πως ένας τέτοιου διαχωρισμός καθίσταται περισσότερο δόκιμος από έναν διαχωρισμό τύπου ‘εκλογείς εσωτερικού/εκλογείς εξωτερικού’. Διαχωρισμός ο οποίος αφορά όλους όσοι ψήφισαν με επιστολική ψήφο το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Και γιατί λέμε κάτι τέτοιο;
Διότι αυτοί οι εκλογείς, παρά την γεωγραφική απόσταση που τους χωρίζει ψήφισαν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, δηλαδή μέσω επιστολικής ψήφου, παραδίδοντας πλέον την σκυτάλη σε όλους όσοι θα ψηφίσουν δια ζώσης στα εκλογικά τμήματα που θα στηθούν ανά την επικράτεια. Εμβαθύνοντας περισσότερο, θα πούμε πως παρά τον διαχωρισμό που εισαγάγαμε, τόσο οι εκλογείς που ψήφισαν μέσω της επιστολικής ψήφου, όσο και όλοι όσοι θα ψηφίσουν δια ζώσης, θα κάνουν χρήση παρόμοιων κριτηρίων ως προς την εκλογική τους συμπεριφορά.
Οπότε εδώ δεν υπάρχει κάποιος διαχωρισμός. Αυτό που θα είχε ενδιαφέρον μετεκλογικά να φανεί, είναι το αν οι εκλογείς εξωτερικού που ψήφισαν με επιστολική ψήφο, προτάξουν περισσότερο ευρωπαϊκά κριτήρια για την ψήφο τους, επιλέγοντας τα πλέον φιλευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα.[3]
Πως αποδεικνύεται πως η εισαγωγή της επιστολικής ψήφου ήσαν μία πολύ ορθή επιλογή; Από το γεγονός πως ο Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος Δημήτρης Κουτσούμπας (αυτή η ‘ενσάρκωση’ της «άκαμπτης σκέψης», σύμφωνα με την διατύπωση του Γάλλου ιστορικού των ιδεών Pierre-Andre Taguieff),[4] που αρχικά υπήρξε εξόχως αρνητικός απέναντι στην επιστολική ψήφο, δεν δίστασε μετά την ψήφιση της να πραγματοποιήσει περιοδεία στο εξωτερικό, προσπαθώντας να πείσει τους εκεί ευρισκόμενους Έλληνες να ψηφίσουν το ΚΚΕ. Και με ποιον τρόπο; Μέσω της επιστολικής ψήφου.
Ο Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος ναι μεν δεν μετατράπηκε αίφνης σε υπέρμαχο της επιστολικής ψήφου, από την άλλη όμως δε, αποδέχθηκε την πολύ μεγάλη αξία ή αλλιώς, την πολύ μεγάλη σημασία της.
Ουδείς άλλος εκ των πολιτικών αρχηγών, πραγματοποίησε μία εκστρατεία ή μία περιοδεία σε χώρες του εξωτερικού, προκειμένου να πείσει πολίτες να ψηφίσουν το κόμμα τους δια της επιστολικής, στο εγκάρσιο σημείο όπου ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, ακόμη και άθελα του, διαφήμισε την επιστολική ψήφο.
Το επόμενο βήμα πλέον, είναι η καθιέρωση της και σε επίπεδο εθνικών εκλογών, πράγμα που θα γίνει άμεσα, από την στιγμή όπου δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα ούτε ως προς την διαδικασία της ψήφου[5], ούτε ως προς την διαδικασία αποστολής στο κέντρο διαλογής του Περιστερίου.
Και η εισαγωγή της δεν υπήρξε ανώδυνη διαδικασία για την υπουργό Εσωτερικών και το επιτελείο της, καθότι συνάντησε ισχυρή πολιτική και κοινοβουλευτική ‘αντίσταση’, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης να καταψηφίζουν το νομοσχέδιο, πλην των βουλευτών της Πλεύσης Ελευθερίας που δήλωσαν ‘παρών’. Η δράση και η μεταρρυθμιστική επιμονή, υπερνίκησαν όμως την αδράνεια και τις παλαιωμένες αντιλήψεις.
[1] Βλέπε σχετικά, ‘Ευρωεκλογές: Παραλήφθηκαν μέχρι το μεσημέρι πάνω από 155.000 επιστολικές ψήφοι,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 04/06/2024, Ευρωεκλογές: Παραλήφθηκαν μέχρι το μεσημέρι πάνω από 155.000 επιστολικές ψήφοι (protothema.gr) Τι αποδεικνύει αυτή η εξέλιξη; Ό,τι οι περισσότεροι εξ όσων επέλεξαν να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο κινήθηκαν έγκαιρα φροντίζοντας να στείλουν τον φάκελο που περιέχει την ψήφο τους, νωρίς ώστε να φθάσει στην ώρα του στο κέντρο διαλογής του Περιστερίου. Θεωρητικώ τω τρόπω, θα επισημάνουμε πως η πλειοψηφία εξ όσων επέλεξαν να ψηφίσουν με αυτόν τον τρόπο, επέδειξαν ευθύνη και σεβασμό απέναντι στο κράτος, στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία καθώς και σε μία κορυφαία διαδικασία για την Δημοκρατία, όπως είναι μία εκλογική αναμέτρηση. Οπότε, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών έχει κάθε δικαίωμα να είναι ικανοποιημένο από αυτή την εξέλιξη. Όπως και ο ίδιος ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης, που εν προκειμένω ήσαν εξ αρχής υπέρμαχος τόσο της υιοθέτησης της επιστολικής ψήφου όσο και της διεύρυνσης της προκειμένου αυτή να χρησιμοποιηθεί και στις βουλευτικές εκλογές.
[2] Βλέπε σχετικά, Buttler, D., Stokes, D., ‘Political Changes in Britain. The evolution of electoral choice,’ Macmillan, London, 1974. Χρήζει θεωρητικής επισήμανσης το γεγονός πως ενώ στο παρελθόν υπήρξαν μεταρρυθμιστικές κυβερνήσεις όπως αυτή του Κώστα Σημίτη (1996-2004), δεν σκέφθηκαν να προωθήσουν μία τέτοια μεταρρύθμιση, η οποία πρωτίστως θα διευκόλυνε όλους όσοι ζουν στο εξωτερικό και θα ήθελαν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Το θετικό ήσαν πως η υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως, παρά το πρόβλημα που παρουσιάστηκε με την διαρροή προσωπικών δεδομένων εκλογέων του εξωτερικού στην ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου, δεν υποχώρησε καθόλου, εξακολουθώντας να υποστηρίζει την μεταρρύθμιση και να διατυπώνει θετικό λόγο. Βλέπε και, Παστιάδης, Γιώργος., ‘Προσδιοριστικοί παράγοντες της πολιτικής συμπεριφοράς: η περίπτωση του επιπέδου εκπαίδευσης,’ Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2008, Διαθέσιμη στο: Προσδιοριστικοί παράγοντες της πολιτικής συμπεριφοράς: η περίπτωση του επιπέδου εκπαίδευσης (didaktorika.gr)
[3] Εν είδει υποθέσεως εργασίας, θα υποστηρίξουμε πως ουκ ολίγοι εξ όσων έσπευσαν να αμφισβητήσουν έως ‘ακυρώσουν’ αυτή την πολύ σημαντική μεταρρύθμιση, αναφερόμενοι σε ‘ενδεχόμενη νοθεία υπέρ της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας,’ επηρεάστηκαν από την πολύ επικίνδυνη Τραμπική (Ντόναλντ Τραμπ) ρητορική περί πραγματοποίησης ‘εκτεταμένης νοθείας στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2020, προκειμένου να ωφεληθούν ο Τζο Μπάιντεν και το Δημοκρατικό κόμμα.’ Ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έσπευσε να καταγγείλει δίχως να προσκομίσει κανένα αποδεικτικό στοιχείο την επιστολική ψήφο, αναπαράγοντας διαρκώς την ακόλουθη ψευδή αφήγηση: ‘Οι Δημοκρατικοί χειραγώγησαν την εκλογική διαδικασία, μετατρέποντας τις επιστολικές ψήφους που ήσαν υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ σε ψήφους υπέρ του Τζο Μπάιντεν’. Πάνω ακριβώς στο πλαίσιο της αμφισβήτησης της επιστολικής ψήφου, συναντήθηκαν ‘δύο κανάλια’: Το πρώτο ‘κανάλι’ συμπεριλαμβάνει τους καθ’ έξιν συνωμοσιολόγους (αυτούς που αρέσκονται να ερμηνεύουν τα πάντα πλάθοντας ή αλλιώς, επινοώντας ‘συνωμοσίες’), οι οποίου έχουν επηρεαστεί από την Τραμπική ρητορική, και το δεύτερο τους ‘υποστηρικτές Κασσελάκη,’ ο οποίος ήσαν εκ των πρώτων που αμφισβήτησε ανοιχτά την συγκεκριμένη διαδικασία, μιλώντας για ‘πιθανή νοθεία και για εξαπάτηση εκλογέων’.
[4] Βλέπε σχετικά, Taguieff, Andre-Pierre., ‘Συνωμοσιολογική σκέψη και «θεωρίες της συνωμοσίας»,’ Πρόλογος: Πανταζόπουλος, Ανδρέας, Μετάφραση-Επιμέλεια: Ηλιαδέλη, Χριστίνα, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2015. Εκτιμούμε πως ένας βασικός λόγος για τους οποίους δεν ήσαν περισσότεροι αυτοί που έσπευσαν να κάνουν χρήση του ‘εργαλείου’ της επιστολικής ψήφου, ήσαν ο φόβος τους πως ‘κάποιοι, κάπου’ θα ‘χειραγωγήσουν την ψήφο τους για δικό τους όφελος’. Είναι ακριβώς αυτό που ο Pierre-Andre Taguieff, ονομάζει «σκέψη της υποψίας»; ‘Βρε λες να συμβεί αυτό; Να χειραγωγήσουν την ψήφο μου; Μακριά κι αγαπημένοι, κουφάλες…’ Αν η υποψία ‘ριζώσει’ μέσα στη σκέψη ενός ατόμου, τότε όχι μόνο αυτό το άτομο ‘δεν ακούει και δεν δέχεται τίποτε,’ αλλά, είναι διατεθειμένο να εμπλακεί και σε μία προσπάθεια να πείσει τους άλλους για την ‘ορθότητα της σκέψης του’: ‘Μην τους ακούτε. Θέλουν να μας χειραγωγήσουν για να μην πληγούν η Νέα Δημοκρατία και ο Μητσοτάκης’.
[5] Επιλέγοντας την επιστολική ψήφο, κάποιος ψηφοφόρος μπορεί να ψηφίσει απερίσπαστος, χωρίς να επηρεαστεί από τις γνώμες τρίτων έξω από κάποιο εκλογικό κέντρο. Γνώμες είτε θετικές είτε αρνητικές.