Πριν από λίγες ημέρες έλαβε χώρα εντός του χώρου του Κοινοβουλίου, ένα βίαιο επεισόδιο μεταξύ των βουλευτών Κωνσταντίνου Φλώρου (ανεξάρτητος, εκλεγμένος με το κόμμα των ‘Σπαρτιατών’) και του Βασίλη Γραμμένου της Ελληνικής Λύσης του Κυριάκου Βελόπουλου.
Πιο συγκεκριμένα, μετά από μία έντονη λεκτική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο βουλευτών, ο ανεξάρτητος βουλευτής Κωνσταντίνος Φλώρος επιτέθηκε κατά του βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, τραυματίζοντας τον στη μύτη.[1]
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν θα διστάσουμε να κάνουμε λόγο, ορμώμενοι από την προσέγγιση του πρώην προέδρου του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ) Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος είχε μιλήσει για τον ‘εκτσογλανισμό’[2] της πολιτικής ζωής από τον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ), για την ‘κρετινοποίηση’ των κοινοβουλευτικών διαδικασιών από τους δύο βουλευτές. Και τι περιλαμβάνει ο όρος ή αλλιώς, ο νεολογισμός ‘κρετινοποίηση’; Ας το δούμε αναλυτικότερα.
Πρώτον, την πλήρη, την παντελή έλλειψη σεβασμού στη Βουλή των Ελλήνων, έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Δεύτερον, την παντελή έλλειψη σεβασμού προς τους συναδέλφους τους βουλευτές όλων των παρατάξεων.
Τρίτον, την έλλειψη οποιονδήποτε ηθικών φραγμών και αναστολών, κάτι που καλλιεργεί το έδαφος για την προσφυγή στη βία και δη στη σωματική (και όχι μόνο στη λεκτική) βία.[3]
Τέταρτον, την καλλιέργεια συνθηκών μίσους και εχθροπάθειας: ‘Μου έβρισες την οικογένεια; Τότε δεν είσαι παρά εχθρός μου και δεν έχω παρά να σε κάνω ‘μαύρο στο ξύλο.’ Κινούμενοι θεωρητικά, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για την άσκηση μίας σωματικής βίας από πλευράς του Κωνσταντίνου Φλώρου, που να είναι ‘χρωματισμένη’ πολιτικοϊδεολογικά, όπως συνέβαινε την εποχή της Χρυσής Αυγής, βουλευτές της οποίας ουκ ολίγες φορές φλέρταραν με το να ασκήσουν σωματική βία εντός του χώρου της Βουλής των Ελλήνων.[4]
Υπό αυτό το πρίσμα, είναι προτιμότερο να μιλήσουμε για την άσκηση σωματικής βίας που προέκυψε εκείνη την στιγμή, δίχως να έχει προγραμματιστεί κάτι εκ των προτέρων, με την βία αυτή να καθίσταται περιορισμένη εν τη γενέσει της. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο;
Σημαίνει πως ο Κωνσταντίνος Φλώρος, ούτε είχε την πρόθεση να επιτεθεί σε κάποιον άλλο συνάδελφο του (ευτυχώς!!, θα αναφωνήσουμε) ούτε όμως και την δυνατότητα, ακόμη και αν το ήθελε, να το κάνει, εφόσον θα τον σταματούσαν οι αστυνομικοί που ήδη είχαν μεταβεί στο σημείο όπου εκδηλώθηκε το βίαιο συμβάν. Η απαράδεκτη και καταδικαστέα επίθεση αυτή που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω μείωση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους πολιτικούς και στους πολιτικούς θεσμούς, εγγράφεται στην αλυσίδα και άλλων παρόμοιων επιθέσεων που έχουν λάβει χώρα εντός του Κοινοβουλίου.
Και τις επιθέσεις αυτές τις απαριθμεί με τρόπο παραστατικό, ο δημοσιογράφος της εφημερίδας ‘Τα Νέα,’ Δημήτρης Μανιάτης.[5] Εμβαθύνοντας περαιτέρω, θα υπογραμμίσουμε πως η βίαιη επίθεση που δέχθηκε ο Βασίλης Γραμμένος από τον Κωνσταντίνο Φλώρο, οφείλεται και στο κλίμα αμοιβαίας πόλωσης και αμοιβαίας δυσπιστίας που έχει καλλιεργηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα μεταξύ των κομμάτων που βρίσκονται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας.
Συμβολικά και μη, ο Φλώρος θεώρησε πως ήρθε η στιγμή να ‘λύσει τις διαφορές’ του, όχι μόνο με τον Βασίλη Γραμμένο αλλά και με το κόμμα της Ελληνικής Λύσης και τον ίδιο τον επικεφαλής του που ‘προσβάλλουν’ και υβρίζουν τον πατέρα του. Ένα τέτοιο συμβάν που πλήττει την Ελληνική Φιλελεύθερη-Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία αποδεικνύει την χαμηλή ποιοτική στάθμη αρκετών εκ των νεο-εκλεγέντων βουλευτών. Την αδυναμία τους να δουν πέρα του ό,τι έχουν μάθει.
Σε μία εποχή όπου τα περιστατικά βίας (βλέπε και την επίθεση στη βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Αγγελική Δεληκάρη) είναι ουκ ολίγα, η βίαιη επίθεση Φλώρου εισαγάγει την βία στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής και εξοικειώνει τους πολίτες ακόμη (η βία ως ‘κοινοβουλευτικό θέαμα’) ακόμη περισσότερο μαζί της.
[1] Θεωρητικώ τω τρόπω, θα στραφούμε στη μελέτη περί κοινοβουλευτικού λόγου της Βίλυ Τσάκωνα, η οποία ήσαν ουσιαστικά η πρώτη που έκανε λόγο για την υποκατάσταση της επιχειρηματολογίας πάνω στην οποία παραδοσιακά στηρίζεται ο κοινοβουλευτικός λόγος από την λεγόμενη «γλωσσική δημιουργικότητα». Δίνουμε τον λόγο στην Ειρήνη Τσαγκαράκη: «Mάλιστα, η Tsakona παρότι αναγνωρίζει ότι ο κοινοβουλευτικός λόγος είναι πρωτίστως επιχειρηματολογικός, υποστηρίζει ότι σε ένα βαθμό η γλωσσική δημιουργικότητα φαίνεται να αντικαθιστά την επιχειρηματολογία, με την έννοια ότι μέσω της δημιουργικής χρήσης των γλωσσικών μέσων επιχειρείται να πειστεί το εκλογικό ακροατήριο για την αξιοπιστία και την ακεραιότητα των πολιτικών ή να αποκρυβεί η απουσία επιχειρημάτων και πολιτικών προτάσεων». Λαμβάνοντας υπόψιν αυτή την παρατήρηση, θα επισημάνουμε πως οι δύο άνδρες (Φλώρος & Γραμμένος) επιδόθηκαν σε μία λεκτική αντιπαράθεση η οποία περιελάμβανε ύβρεις και μόνο ύβρεις, ακριβώς διότι δεν διαθέτουν συγκεκριμένα επιχειρήματα και ‘πολιτικές προτάσεις’. Οι ύβρεις που αντάλλαξαν (ο Κωνσταντίνος Φλώρος που χτύπησε τον Βασίλη Γραμμένο, τον κατηγορεί για την εξύβριση της μητέρας του και της οικογένειας του), οι δυο τους, υποκατέστησαν, και μάλιστα πλήρως, τα πολιτικά επιχειρήματα και τον διάλογο που στηρίζεται σε συγκεκριμένους κανόνες ευγένειας, στο εγκάρσιο σημείο όπου όσο πιο έντονη η αντιπαράθεση και όσο πιο πολλές οι ύβρεις, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να προκύψει ένα βίαιο επεισόδιο. Όπως και τελικά συνέβη. Εν είδει υποθέσεως εργασίας, θα υποστηρίξουμε πως η βία που άσκησε ο Κωνσταντίνος Φλώρος κατά του Βασίλη Γραμμένου δεν διαφοροποιείται καθόλου από ό,τι μπορεί να συμβαίνει σε καθημερινή βάση στο δρόμο: Όπως ένας οδηγός μπορεί να αιφνιδιάσει έναν άλλο γρονθοκοπώντας τον με δύναμη μετά από μία έντονη λεκτική αντιπαράθεση, έτσι και ο Κωνσταντίνος Φλώρος γρονθοκόπησε τον συνάδελφο του, αιφνιδιάζοντας τον πλήρως και ρίχνοντας τον κάτω, μετά από την λεκτική αντιπαράθεση που είχαν. Και τι μένει από αυτή την επίθεση; Αφενός μεν τα ‘ίχνη’ της βίας πάνω στο σώμα του βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, και, αφετέρου δε, τα ‘ίχνη’ της βίας εντός του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Βλέπε σχετικά, Tsakona, V., ‘Linguistic creativity and institutional design: The case of Greek parliamentary discource,’ Byzantine and Modern Greek Studies, 2012, 36, 1, σελ. 91-109. Βλέπε και, Τσαγκαράκη, Ειρήνη., ‘Ελληνικός κοινοβουλευτικός λόγος,’ Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 2022, Διαθέσιμη στο: Ελληνικός κοινοβουλευτικός λόγος (didaktorika.gr)
[2] Ο νυν καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης Ευάγγελος Βενιζέλος δεν έχει σπεύσει τώρα που βρίσκεται εκτός ενεργού πολιτικής, να αναλύσει ακόμη περισσότερο την συγκεκριμένη έννοια η οποία προκάλεσε έντονες πολιτικές αντιδράσεις. Και όμως, ο όρος ‘εκτσογλανισμός’ περιγράφει με ακρίβεια την συμπεριφορά στελεχών του εθνικολαϊκιστικού ΣΥΡΙΖΑ εν καιρώ βαθιάς κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής κρίσης, δηλαδή την λεκτική επιθετικότητα, την συστηματική απαξίωση πολιτικών προσώπων που ανήκαν κυρίως στη Νέα Δημοκρατία και στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, τις ‘δολοφονίες’ χαρακτήρα, τους ενίοτε χυδαίους υπαινιγμούς, την προτροπή στην άσκηση βίας κατά συγκεκριμένων πολιτικών προσώπων. Δεύτερον, ο όρος, αν και ξενίζει, παραπέμποντας στο λεξιλόγιο ενός καθημερινού ανθρώπου και όχι ενός πολύ μορφωμένου πολιτικού και καθηγητή πανεπιστημίου, διαθέτει επιστημονικό πρόσημο: Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, όντας ένας πολύ καλός ανατόμος ή αλλιώς, αναλυτής της πολιτικής σκηνής και του λεξιλογίου που χρησιμοποιούν πολιτικά πρόσωπα, επινόησε έναν όρο που συνιστά ‘σύμπτωμα’ της κρίσης, της ακραίας πόλωσης που επικράτησε, του λαϊκισμού και της όξυνσης των παθών και του πολιτικού λόγου. Και το ερώτημα προκύπτει εύλογα: Μπορούμε και σήμερα να κάνουμε χρήση του συγκεκριμένου όρου; Σαφώς και μπορούμε, είναι η απάντηση μας. Η ρητορική βουλευτών των εθνικολαϊκιστικών, δεξιών κομμάτων Ελληνική Λύση και ‘ΝΙΚΗ’ κινείται προς την κατεύθυνση του ‘εκτσογλανισμού.’ Δεν φλερτάρει μαζί του όσο τον αγγίζει. Αυτός που επενδύει στον ‘εκτσογλανισμό’, πρωτίστως απαξιώνει τους θεσμούς της Τρίτης Ελληνικής, Μεταπολιτευτικής και Φιλελεύθερης Δημοκρατίας. Για τον νεολογισμό ‘εκτσογλανισμός’, βλέπε και, Αλεξιάδης, Παύλος., ‘Τον Δεκέμβριο του 2013 σε ομιλία του ο Ευ. Βενιζέλος είχε πει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καλλιεργεί το αίσθημα του εκτσογλανισμού της κοινωνίας,’ Ιστοσελίδα ‘Market News,’ 2019, Διαθέσιμη στο: Ο Εκτσογλανισμός - marketnews.gr
[3] Την στιγμή της λεκτικής αντιπαράθεσης, τέθηκαν οι βάσεις ώστε ο ανεξάρτητος βουλευτής Κωνσταντίνος Φλώρος να επιχειρήσει να μετατρέψει τον χώρο της Βουλής των Ελλήνων σε ‘ρινγκ’ εντός του οποίου όλα επιτρέπονται. Ακόμη και ο ξυλοδαρμός ενός συναδέλφου του βουλευτή. Δεν μπορούμε επ’ ουδενί να δικαιολογήσουμε την συμπεριφορά των δύο βουλευτών. Και πρώτα και κύρια, αυτή του Κωνσταντίνου Φλώρου. Συν τοις άλλοις, το συγκεκριμένο περιστατικό αποδεικνύει το πόσο πολύ οι δύο νεο-εκλεγέντες βουλευτές δυσκολεύονται να αποκτήσουν την κατάλληλη θεσμική-κοινοβουλευτική κουλτούρα, συμπεριφερόμενοι με τρόπο που δεν συνάδει με το αξίωμα τους. Θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε μία υπόθεση τύπου ‘όσο χαμηλότερος ο βαθμός της θεσμικής-κοινοβουλευτικής τους παιδείας, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες ώστε οι δύο βουλευτές και να ανταλλάξουν ύβρεις και να επενδύσουν στη χρήση βίας’. Η ίδια υπόθεση θα μπορούσε να αναδιατυπωθεί ελαφριά ώστε να εστιάζει στην περίπτωση Φλώρου: ‘Όσο χαμηλότερος ο βαθμός της θεσμικής-κοινοβουλευτικής του παιδείας, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να προσφύγει στη βία κατά συναδέλφου του.’ Όπως και συνέβη.
[4] Αν και φλέρταραν με την χρήση της βίας (βλέπε τις απειλές Κασιδιάρη κατά του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Νίκου Δένδια), οι βουλευτές της Χρυσής Αυγής τελικά δεν άσκησαν σωματική βία κατά πολιτικών αντιπάλων τους. Και αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ αυτών και του εκλεγμένου με τους ‘Σπαρτιάτες’ Κωνσταντίνου Φλώρου. Η Χρυσαυγίτικη βία ασκήθηκε επί του δρόμου και επί των τηλεοπτικών στούντιο (βλέπε την βίαιη επίθεση που δέχθηκε η βουλευτής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος Λιάνα Κανέλλη από τον Ηλία Κασιδιάρη).
[5] Βέβαια, αξίζει να σημειώσουμε πως ο δημοσιογράφος συγχέει ανόμοια μεταξύ τους βίαια περιστατικά (την σχέση μπορεί να έχει η βίαιη επίθεση που πραγματοποίησε ο άλλοτε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Βασίλης Κεδίκογλου κατά του βουλευτή του ΚΚΕ Στρατή Κόρακα, με την επίθεση που δέχθηκε η χήρα του Ανδρέα Παπανδρέου Δήμητρα Λιάνη από την Νατάσα Αθήνα-Τσούνη), πράγμα που δεν διευκολύνει τον αναγνώστη να αντιληφθεί ποιος ήσαν ο κάθε φορά αντίκτυπος των περιστατικών βίας που λάμβαναν χώρα εντός της Βουλής των Ελλήνων. Βλέπε σχετικά, Μανιάτης, Δημήτρης, ‘Τα χαστούκια που έμειναν στην Ιστορία,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 26/04/2024, σελ. 11. Την πρώτη καταγεγραμμένη επίθεση εντός Βουλής, μεταπολιτευτικά, την πραγματοποίησε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Τσακλίδης, ο οποίος επιτέθηκε εναντίον του συναδέλφου του της Νέας Δημοκρατίας, Ηλία Βουγιουκλάκη. Πόσοι γνωρίζουν για αυτή την επίθεση; Ελάχιστοι. Εκτιμούμε πως η επίθεση αυτή αντιμετωπίστηκε με συγκατάβαση και συμπάθεια από ψηφοφόρους του Ανδρεοπαπανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι θεώρησαν πως ‘ο δεξιός προκάλεσε την τύχη του με αυτά που έλεγε και που έκανε, με αποτέλεσμα να πάρει στο τέλος ό,τι του άξιζε: Ένα ξεγυρισμένο χαστούκι’. Το κλίμα πόλωσης εκείνης της περιόδου διαμόρφωνε ένα πρόσφορο έδαφος για την άσκηση βίας. Βίας σωματικής. Βλέπε και την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του ‘υπερασπιστή’ του κύρους του Κοινοβουλίου, των βουλευτών και κατ’ επέκταση και της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα. ‘Κώστας Τασούλας,’ ‘ «Τέρμα σε ‘’παλαβούς’’ και τραμπούκους,’ Συνέντευξη στον δημοσιογράφο Λάμπρο Σταυρόπουλο, Εφημερίδα ‘Τα Νέα Σαββατοκύριακο,’ 14/04/2024, σελ. 14.