Θεωρούμε ότι σήμερα πια, οι πολιτικές θέσεις της «Κεντροαριστεράς» έχουν ανάγκη από επανασχεδιασμό, ως την αποτελεσματικότητα της πολιτικής μεθοδολογίας τους για την αλλαγή και τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Έτσι και αλλιώς αυτό θα πρέπει πάντα να είναι το ‘’Ευαγγέλιό’’ της, όπως εξ άλλου είναι και η ειδοποιός διαφορά μιας προοδευτικής παράταξης από μια συντηρητική .
Το πολιτικό φάσμα από τη Γαλλική ως την Οκτωβριανή επανάσταση
Έχουν περάσει δύο τουλάχιστον αιώνες από την Γαλλική επανάσταση του 1789 όπου κατοχυρώθηκε η χρήση των όρων «Δεξιά» και «Αριστερά» και έκτοτε οι έννοιες αυτές απόκτησαν και πολιτικό νόημα. Πράγματι, στην Εθνοσυνέλευση που έγινε μετά την Επανάσταση, οι «συντηρητικοί» κάθισαν τυχαία στα δεξιά έδρανα, ενώ οι «προοδευτικοί» εξίσου τυχαία κάθισαν στα αριστερά. Επί δύο αιώνες αυτή η διαίρεση διατηρήθηκε απολύτως. Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων οριστικοποιήθηκε περισσότερο με την επικράτηση της Οκτωβριανής επανάστασης του 1917. Την επόμενη δεκαετία είχαν πια σχηματοποιηθεί τα δύο άκρα, τα οποία κατέλαβαν, το μεν αριστερό η κομμουνιστική θεώρηση το δε δεξιό, η φασιστική θεώρηση.
Οι δύο πόλοι
Ο συγγραφέας Νορμπέρτο Μπόμπιο (1909-2004), Ιταλός καθηγητής φιλοσοφίας και πολιτειολόγος , σφοδρός αντιφασίστας , προσδιορίζει ως μόνιμο χαρακτηριστικό της Δεξιάς το ότι θεωρεί πως ‘’οι ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων όχι μόνο δεν είναι εξαλείψιμες ή είναι εξαλείψιμες εις βάρος όμως της ελευθερίας, αλλά και ότι είναι χρήσιμες, στο μέτρο που προάγουν την αδιάλειπτη πάλη για τη βελτίωση της κοινωνίας’’ Η Δεξιά, με άλλα λόγια, θεωρεί τις ανισότητες «ιερές ή απαραβίαστες, φυσικές ή αναπόφευκτες». Ενώ η Αριστερά ‘’θεωρεί ότι μπορεί και πρέπει να περιοριστούν ή να εξαλειφθούν’’. Η Αριστερά παλεύει για την ισότητα, η Δεξιά για την ανωτερότητα. Και όπως υπογραμμίζει ο Μπόμπιο, η ισότητα, αν υπάρχει ή όχι , είναι «το μοναδικό κριτήριο που αντιστέκεται στη φθορά του χρόνου».
Πως συμπληρώθηκε το φάσμα
Στη πορεία του 20ου αιώνα, με απαρχή τον Ευρωπαϊκό χώρο, το πολιτικό φάσμα ανάμεσα στους δύο πόλους καλύφθηκε με πανσπερμία πολιτικών σχηματισμών που πολλές φορές μάλιστα αλληλοκαλύπτονται μεταξύ τους. Μάλιστα, στις τελευταίες δεκαετίες έχουν αλλάξει ριζικά οι μορφές πολιτικής συμμετοχής και συνένωσης. Σε ολόκληρο τον δυτικό χώρο ο βασικός άξονας διατηρείται ως και σήμερα, εμπλουτισμένος όμως και με τρίτες ή και τέταρτες διαστάσεις όσον αφορά επιλογές όπως η οικολογία, η θρησκευτική προτίμηση ή και η εθνοτική προέλευση. Στην διεθνή σκακιέρα οι διαφοροποιήσεις αυτές είναι πολυποίκιλλες είτε στον Ασιατικό και τον Αφρικανικό γεωγραφικό χώρο, όσο όμως και σε εκείνο της κεντρικής και νοτίου Αμερικής.
Η Ελληνική περίπτωση
Αυτό λοιπόν το Ευρωπαϊκό πολιτικό φάσμα κυριάρχησε και στη χώρα μας καθ΄ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα και ως και σήμερα, με πολλές παρεμβολές και αλληλοκαλύψεις. Εκείνο βέβαια που θεωρήθηκε ως μεγάλη κατάκτηση της Δημοκρατίας μας είναι η κοινή παραδοχή ότι δικαίωμα ελεύθερης πολιτική έκφρασης και λειτουργίας έχουν και μόνο οι πολιτικοί σχηματισμοί οι οποίοι σέβονται με ευλάβεια τις συνταγματικές διατάξεις της χώρας. Είναι οι πολιτικοί σχηματισμοί που συγκαταλέγονται στο λεγόμενο ‘’ Ελληνικό Συνταγματικό τόξο’’.
Οι πολιτικοί προσδιορισμοί : «Δημοκρατική παράταξη», «Προοδευτικός χώρος» , «Κεντροαριστερά»
Στον Ελλαδικό χώρο , μετά τον ορυμαγδό του Εμφυλίου πολέμου και καθόλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ΄50 παρατηρείται το φαινόμενο να συνωστίζονται πολλά κόμματα στο κέντρο της πολιτικής κλίμακας. Η κατάσταση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της το 1961 όπου υπήρχαν 7 τον αριθμό στο χώρο του κέντρου, και τα οποία κατάφερε να συνενώσει στην ‘’Ένωση Κέντρου’’ ο Γεώργιος Παπανδρέου. Όμως, δύο περίπου δεκαετίες αργότερα και πιο συγκεκριμένα μετά τη μεταπολίτευση, ο πολιτικός χώρος που παρουσίαζε μια ίδιου τύπου πολυδιάσπαση ήταν εκείνος αριστερότερα του κέντρου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου κατάφερε να επιτύχει μια ενοποίηση του χώρου σε επίπεδο υποστηρικτών και οπαδών και μάλιστα χωρίς να συνενωθούν αυτοί οι πολιτικοί σχηματισμοί οι οποίοι από μόνοι τους αποδυναμώθηκαν λόγω του ισχυρού πολιτικού ρεύματος που είχε δημιουργηθεί υπέρ του ΠΑΣΟΚ. Έκτοτε έχουν περάσει τουλάχιστον 4 δεκαετίες και ο πολιτικός σχηματισμός του ΠΑΣΟΚ απώλεσε την κυριαρχία του στο χώρο, με αποτέλεσμα να έχουν αναδυθεί ξανά όπως και τις αρχές της μεταπολίτευσης πολλοί μικροί σχηματισμοί αριστερότερα του πολιτικού κέντρου. Είναι ο χώρος που παραδοσιακά ονομάζονταν ΄΄Δημοκρατική παράταξη΄΄ ή ‘’προοδευτικός χώρος’’ και που μετά ονομάστηκε ‘’Κεντροαριστερά’’.
Τα δυο πειράματα προοδευτικής διακυβέρνησης
Μετά την τραγική περίοδο του Εμφυλίου, την εξουσία στη χώρα μας την νέμονταν η συντηρητική παράταξη για 15 τουλάχιστον χρόνια. Από τη 15χρονη αυτή διάρκεια διακυβέρνησης θα πρέπει να αφαιρεθεί το ελάχιστο χρονικό διάστημα του 1,5 χρόνου από τις 15 Δεκεμβρίου του 1963 ως και τον Ιούλιο του 1965 όπου προσπαθούσε να κατοχυρώσει κυβερνητικό σχήμα ο Γεώργιος Παπανδρέου με την Ένωση Κέντρου στην εξουσία, που όμως τελικά τον ανέτρεψαν εκ των έσω με το πολιτικό ατόπημα της Αποστασίας. Μεσολάβησε η δικτατορία όπου τα μέλη και τα στελέχη της Δημοκρατικής παράταξης υπέφεραν ακόμη περισσότερο. Στην μεταπολίτευση και για μια 7ετία ακόμη ξανά στη κυβέρνηση βρέθηκε η συντηρητική παράταξη. Ωστόσο για τα επόμενες τέσσερις 10ετίες που μεσολάβησαν, ο κεντροαριστερός χώρος βρέθηκε για δύο φορές στο κυβερνητικό προσκήνιο. Η πρώτη διήρκεσε παραπάνω από μια 20ετία με το ΠΑΣΟΚ και η δεύτερη μια 4ετία με τον ΣΥΡΙΖΑ . Αυτές τις δύο λοιπόν περιόδους θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως τα δύο πειράματα προοδευτικής διακυβέρνησης . Αντλήθηκαν πολλές εμπειρίες και από τις δύο αυτές περιόδους που σχετίζονταν κυρίως με την δυσκολία εφαρμογής πραγματικών φιλολαϊκών μέτρων που και οι δύο πολιτικοί σχηματισμοί διατείνονταν ότι θα εφήρμοζαν. Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις προαναγγελθείσες συγκρούσεις και από τους δύο σχηματισμούς με τα μονοπώλια και το σκληρό και αντιλαϊκό τραπεζικό σύστημα, τις οποίες βεβαίως και δεν επιχείρησαν. Την ακραιφνή υποστήριξη των μη προνομοιούχων Ελλήνων την οποία το μεν ΠΑΣΟΚ εν μέρει τουλάχιστον επιχείρησε ο δε ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε άγγιξε. Την μεγάλη τομή και την εφαρμογή αξιοκρατίας στη Δημόσια διοίκηση την οποία επίσης και οι δύο πλημμελώς επιχείρησαν και βεβαίως δεν πέτυχαν σπουδαία αποτελέσματα. Την εκβιομηχάνιση της γεωργικής παραγωγής, ή όπως την είχε ονομάσει το ΠΑΣΟΚ σύνδεση της εμπορίας των γεωργικών προϊόντων και της τυποποίησής τους με το χωράφι, την οποία μάλιστα ελάχιστα επέτυχε, ο δε ΣΥΡΙΖΑ ουδόλως επιχείρησε. Εξετάζοντες με προσεκτικότητα τα πεπραγμένα και των δύο περιόδων διακυβέρνησής τους τόσο για τον ένα, όσο και για τον άλλο πολιτικό σχηματισμό , θα διαπιστώσουμε και διάφορες άλλες κυβερνητικές αστοχίες τους , που όμως συγχρόνως πρέπει να τους πιστώσουμε και πολλές επιτυχημένες προσπάθειες.
Η ανάγκη πολιτικών συναινέσεων
Τα δύο αυτά πειράματα διακυβέρνησης από προοδευτικές παρατάξεις ανέδειξαν πολύ χρήσιμες εμπειρίες για τις δυσκολίες του κοινωνικού μετασχηματισμού τον οποίο και οι δύο παρατάξεις έχουν ως όραμά τους. Ωστόσο το όφελος που προέκυψε είναι η γνώση και η παραδοχή το ότι για να μετασχηματιστεί ο ελληνικός κοινωνικός χώρος θα πρέπει να υπάρξουν πολύ ισχυρές και αξιόπιστες διαδικασίες στις οποίες πολύ ενεργό ρόλο θα έχουν οι ίδιοι οι Έλληνες πολίτες. Το πρώτιστο μέλημα θα πρέπει να είναι η δημιουργία αξιόπιστων θεσμών που όμως θα πρέπει να υποστηριχτεί η διατήρησή τους και η λειτουργία τους . Οι θεσμοί αυτοί για να λειτουργήσουν θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα συμμετοχικοί, πράγμα το οποίο θα μπορέσει να εγγυηθεί και μόνον το ενδιαφέρον και η έγνοια των πολιτών. Όμως για να υπάρξει το ενδιαφέρον αυτό, θα πρέπει να εξασφαλιστούν ευρείες κοινωνικές συναινέσεις .
Η λειτουργικότητα
Εκτιμούμε πως η επιτυχία σε μια προσπάθεια για κοινωνικό μετασχηματισμό βρίσκεται στη ‘’λειτουργικότητα’’ της μεθόδευσης του εγχειρήματος. Το πόσο δηλαδή θα μπορέσουν να είναι εφαρμόσιμες οι διακηρύξεις στο κοινωνικό , το οικονομικό, το πολιτιστικό πεδίο. Θεωρούμε λοιπόν , πως υπάρχει η αδήριτη ανάγκη να επανασχεδιαστούν οι πολιτικές θέσεις της προοδευτικής παράταξης σε όλους τους τομείς πολιτικής εφαρμογής, με προεξάρχοντα πεδία , της υγείας, της παιδείας, της αγροτικής οικονομίας, του μετασχηματισμού του τραπεζικού συστήματος, της βιομηχανικής παραγωγής, της μεταποίησης και της εμπορικής διακίνησης, της τουριστικής ανάπτυξης, της προστασίας του περιβάλλοντος . Όλες αυτές οι πολιτικές που θα διέπουν τα παραπάνω πεδία, θα πρέπει να υπακούουν στην αρχή της επικουρικότητας, δηλαδή οι αποφάσεις που θα τις ρυθμίζουν θα παίρνονται σε επίπεδα όσον κοντύτερα γίνεται προς αυτούς που τους αφορούν.
Η ‘’λειτουργική κεντροαριστερά’’ και η κυβερνησιμότητα
Θεωρούμε λοιπόν , ότι οι πολιτικές θέσεις της ‘’Κεντροαριστεράς’’ σήμερα πια, έχουν ανάγκη από ένα επανασχεδιασμό , ως την αποτελεσματικότητα της μεθοδολογίας τους για την αλλαγή και τον κοινωνικό μετασχηματισμό που έτσι και αλλιώς θα πρέπει πάντα να είναι το ‘’ευαγγέλιό’’ της . Η θέση αυτή για τον κοινωνικό μετασχηματισμό είναι εξ άλλου και η μεγάλη, ή αλλιώς η ειδοποιός διαφορά μιας προοδευτικής από μια συντηρητική παράταξη. Ο άλλος σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να εγγυηθεί και την κυβερνησιμότητα της παράταξης , δηλαδή τη δυνατότητά της να καταστεί πολιτική πλειοψηφία και να κατακτήσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, είναι η προσπάθεια ενοποίησης του χώρου. Να καταφέρει δηλαδή να ξεφύγει από τις ‘’μίζερες λογικές’’ της διαφοροποίησης και μόνον για λόγους ’’ πολιτικού εγωϊσμού’’ ή και μονοπώλησης της προοδευτικότητας και της ‘’αριστερότητας’’ στη σκέψη .