Οι οριακές στιγμές βγάζουν στην επιφάνεια τη μεγαλοσύνη ή τη μικρότητα –ανθρώπων και λαών. Η τραγωδία του Charlie Hebdo έβγαλε στην επιφάνεια την κρυμμένη για πολλά χρόνια μεγαλοσύνη των Γάλλων.

Όλα τα έκαναν διαφορετικά και όλα ήταν κοντά στο πνεύμα της πραγματικής Δημοκρατίας -το ίδιο πνεύμα που εμείς, που καυχόμαστε ότι το εφηύραμε, καταπατούμε κάθε μέρα.

Η προβολή και υπεράσπιση, με έργα και πράξεις, της ελευθερίας του λόγου –ελευθερίας που σημαίνει, πριν απ’ όλα, έλλειψη φόβου.

Η επιμονή, από ηγεσία και κοινωνία, της συμβίωσης μέσα στην ανοχή και τη διαφορετικότητα, χωρίς εκπτώσεις ούτε στα δικαιώματα (η σάτιρα θα συνεχίσει να είναι το ίδιο αμείλικτη, μόνο που τώρα θα αγγίζει εκατομμύρια αντί για κάποιες χιλιάδες) ούτε στις ελευθερίες (η άρνηση της κυβέρνησης να καταφύγει σε «τρομονόμους» αποτελεί, ιδίως συγκρινόμενη με την αντίστοιχη αντίδραση των ΗΠΑ, ένα μεγάλο μάθημα του «ευρωπαϊκού μοντέλου»).

Το αυθόρμητο κατέβασμα στο δρόμο, αυτή η τόσο γαλλική –γαλατική σχεδόν- ιδιαιτερότητα, που τόσο δυσκολεύει αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε «ομαλές» εποχές, αλλά τόση δύναμη δίνει στη φωνή και στη συμμετοχή της κοινωνίας σε στιγμές δοκιμασίας.

Η επίσης αβίαστη σύνδεση της ηγεσίας –ακόμη και αυτής της κατά τα άλλα τόσο λίγο δημοφιλούς και δυναμικής ηγεσίας- με το λαϊκό αίσθημα και η εύρεση του σωστού τόνου για την έκφραση και της αποστροφής και της ανάγκης συσπείρωσης.

Η διεθνοποίηση της «γαλλικότητας» -και πάλι αντίστροφά από την τάση των «ομαλών καιρών», κατά τους οποίους διαρκώς αλλά ανεπιτυχώς «γαλλοποιείται» ο διεθνισμός-, η υγιής εκμετάλλευση της παγκόσμιας και οικουμενικής –δεν είναι το ίδιο: ο ένας είναι γεωγραφικός όρος, ο άλλος πολιτισμικός- αύρας της Γαλλίας, της ταύτισής της στη συνείδηση της ανθρωπότητας με αξίες, ανάμεσα στις οποίες πρώτη είναι η ελευθερία και το παιδί της, η ελευθεριότητα.

Η συγκέντρωση του όλου με απομόνωση των ακραίων –το πολιτικό αποτέλεσμα αυτής τραγωδίας πιθανότατα να είναι ο αποκλεισμός της Λεπέν από την εξουσία, αφού δεν μπορεί η αντισυγκέντρωση των πέντε χιλιάδων σε ένα χωριό με ακροδεξιό δήμαρχο να τα βάλει –ούτε στη ζωή ούτε στις κάλπες- με τη φωνή των εκατομμυρίων σε όλη τη Γαλλία.

Χώρα με ατέλειες, με υπεροψία, με αγκυλώσεις, με εμμονές, η Γαλλία δεν παύει να είναι μια χώρα-φάρος για όσους πιστεύουμε στη δημοκρατία και αγωνιζόμαστε για την ελευθερία. Από αυτή την άποψη, δεν είναι είμαστε όλοι Γάλλοι –παρά μόνο όταν το αποδεικνύουμε όπως οι Γάλλοι.