Φορολογία της κρίσης

Κώστας Καρακώτιας 13 Ιουν 2014

Η αποχώρηση του κ. Στουρνάρα από την κυβέρνηση και ο εξαναγκασμός του κ. Θεοχάρη σε παραίτηση προκάλεσαν ποικίλα σχόλια και πολλές ερμηνείες. Το ζήτημα όμως είναι ότι, παρά το θάρρος που επέδειξε ο κ. Στουρνάρας, αναλαμβάνοντας το υπουργείο του σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία και τις αναμφισβήτητα καλές προθέσεις του κ. Θεοχάρη, στα δύο αυτά χρόνια της ευθύνης τους, δεν έγινε δυνατή μια στέρεη και λογική φορολογική μεταρρύθμιση.

Το κράτος φαίνεται να ενδιαφέρεται μόνον για την είσπραξη των ολοένα και περισσότερων φόρων και να αδιαφορεί παντελώς για τις κοινωνικές επιπτώσεις της πολιτικής του. Η κατάσταση εξαίρεσης της εγχώριας οικονομίας και κοινωνίας είναι γνωστή και συνυπολογίζεται στην ερμηνεία και την κριτική της ακολουθούμενης πολιτικής. Δεν είναι όμως δικαιολογία για την αναπαραγωγή και την επιβίωση του πιο εκκωφαντικού ανορθολογισμού. Ενα παράδειγμα ανορθολογικής φορολογικής πολιτικής είναι το καθεστώς που διέπει ακόμα τις αγοραπωλησίες ακινήτων. Η αμοιβαία υποκρισία των συμβαλλόμενων μιας αγοραπωλησίας και της Εφορίας, που χαρακτήριζε την προ της κρίσης περίοδο, τώρα αντικαταστάθηκε από την παράλογη, αλλά εν γνώσει του κράτους, φορολόγηση, στα όρια της κλοπής, των πολιτών. Πριν από την κρίση, η αγοραία αξία ενός ακινήτου υπερέβαινε κατά πολύ την καθορισμένη υποτιθέμενη αντικειμενική του αξία. Ετσι ενώ στο συμβόλαιο της αγοραπωλησίας αναγραφόταν και φορολογούνταν η λεγόμενη αντικειμενική του αξία, το πραγματικά καταβαλλόμενο τίμημα ήταν υπερδιπλάσιο. Εν γνώσει όλων, δε, το πραγματικό τίμημα δεν φαινόταν πουθενά και η διαφορά του, φυσικά, δεν φορολογούνταν. Τώρα, την περίοδο της κρίσης, η χαρακτηριστική αυτή παθογένεια της αγοράς ακινήτων, που παραπέμπει στη συνολική κοινωνικοοικονομική παθογένεια, αντιστράφηκε εις βάρος των πολιτών. Η πραγματική αγοραία αξία των ακινήτων έχει πέσει κατά πολύ της αντικειμενικής τους.

Ομως στα συμβόλαια των ελάχιστων αγοραπωλησιών ακινήτων που γίνονται, ως τιμή αγοράς, άσχετα από την πολύ μικρότερη πραγματική, αναγράφεται και φυσικά φορολογείται η παλιά αντικειμενική τους αξία. Κι όχι μόνον αυτό. Ο αγοραστής πρέπει να δικαιολογήσει το «πόθεν έσχες» του πολλαπλάσιου ποσού της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και όχι εκείνου που πραγματικά κατέβαλε. Η διατήρηση αυτού του παρανοϊκού φορολογικού πλαισίου συμβάλλει σημαντικά στην απονέκρωση της αγοράς ακινήτων. Αναδεικνύει όμως και την αδυναμία των μηχανισμών του κράτους να αναγνώσουν τις αλλαγές που επιφέρει η κρίση και να δράσουν ανάλογα. Η συνεχιζόμενη άδικη φορολογική επέλαση υπονομεύει και απονομιμοποιεί οποιαδήποτε προσπάθεια για έξοδο από την κρίση.