Ωραία είναι η ζωή με την προϋπόθεση να είναι ευχάριστη και δημιουργική. Ο θάνατος είναι ο τελικός αποχαιρετισμός. Αναγκαίος κύκλος τής ζωής και το τέλος κάθε δράσης. Η προσδοκία τής συνέχειας, τής μετά θάνατον ζωής, ανήκει στη σφαίρα τής μεταφυσικής και δεν θα μπω στα χωράφια τής φιλοσοφίας τού επέκεινα γιατί η ακαταλληλότητά μου σε τόσο βαθιά νερά, δεν μου το επιτρέπει. Μπορώ όμως, όπως όλοι οι άνθρωποι της γενιάς μου, να στοχαστώ πάνω στο τέλος τής ζωής και μπροστά στον αναπόφευκτο τρόμο τού ενδεχόμενου «άσχημου τέλους». Με ταπεινωτικές αρρώστιες, πόνους, μαρτύριο και κακή εξέλιξη, αλλοιώσεις τού σώματος και του πνεύματος…
Το θέμα είναι από τη φύση του σοβαρό!

Πονάω στο θέαμα της παραμόρφωσης και της συμφοράς ενός άρρωστου αγαπητού προσώπου, που αλλιώς το γνώρισα και αλλιώς το βλέπω μπροστά μου να εξελίσσεται και να παλεύει με ολοκληρωτικές παραμορφώσεις, εγκαταλειμμένο στους πόνους και στα τέρατα που έχουν φωλιάσει στο σώμα και την ψυχή του. Η απόγνωσή μου είναι τόση που, ήρεμα και δίχως τύψεις, φτάνω στο σημείο να εύχομαι την «αναχώρησή» του, συνειδητά, δίχως ενοχές. Να παρέμβει η επιστήμη για να τον… θεραπεύσει αποτελεσματικά με ένα «τέλος», ώστε να αποφευχθεί η πολύχρονη και επώδυνη κατάληξη του βασανισμένου προσώπου. Τείνω να υποστηρίξω πως η ιατρική επιστήμη, όπως καλείται να θεραπεύει τις αρρώστιες για να απαλλάσσει τον άνθρωπο από τον πόνο και την κατάπτωση, έτσι θα πρέπει να φροντίζει και για ένα… καλό τέλος, βοηθώντας και απαλλάσσοντας τον άρρωστο από την ταλαιπωρία και τον οδυνηρό θάνατο-τέλος…
Τελευταία, απ’ ότι διαβάζω, σημειώθηκαν εκτός από τη χώρα μας και σε διάφορες άλλες χώρες, παρόμοια συμβάντα θανάτων με «βοήθεια» και «συμπαράσταση» επιστημονική, με σκοπό να σταματήσει την γεμάτη πόνους καθημερινότητα που δημιουργεί η ανίατη αρρώστια που κατατρώει την υγεία ενός ανθρώπου. Ονόματα δεν χρειάζονται. Όλοι έχουμε δείγματα τέτοιων τραγικών περιπτώσεων, ακόμα και από το οικείο μας περιβάλλον. Η στιγμή λίγο πριν τον θάνατο είναι σπουδαία και σκοτεινή. Επικρατεί το πλήρες έρεβος! Πώς να αποφασίσεις να βάλεις τέρμα στη ζωή σου, να «φύγεις», όταν έχεις π.χ. άνοια ή πνευματική κατάπτωση και σε έχει εγκαταλείψει κάθε άλλη δύναμη; Αλλά και άνθρωποι με αυτογνωσία, που κουβαλάνε μέσα στο σώμα τη χειρότερη κατάρα, πώς να αποφασίσουν για το τέλος τους εάν δεν παλέψουν πρώτα πνευματικά, απέναντι στη ριζωμένη συνείδηση της θρησκευτικής παράδοσης που απαγορεύει αυστηρά κάθε εξωτερική παρέμβαση στο σώμα, ιδιαίτερα των θρησκευομένων; Το δόγμα: «Ο Θεός αποφασίζει» είναι ακόμα ατσάλι που δεν λιώνει στον ελληνικό κόσμο…
Η απόφαση λοιπόν του ταλαιπωρημένου ασθενή, να αναχωρήσει και να υποβοηθηθεί στο οριστικό τέλος, νιώθω πως μοιραία έχει να κάνει με πνευματικά και πολιτιστικά κριτήρια και σκέψεις. Έχει να κάνει απ’ ευθείας με τον πόνο και τα βασανιστήρια του σώματος, και με την αίσθηση της αξιοπρέπειας και της ατομικής αξιοπρέπειας.
Η μητέρα μου ήταν μια λεβέντισσα με αξιοπρέπεια, εργατική και κουράστηκε πολύ στη ζωή της. Δεν τη θυμάμαι ποτέ να κοιμάται! Πάντα σκυμμένη με τις βελόνες, τις καρφίτσες και τα ψαλίδια να κόβει, να ράβει να προβάρει. Νύχτα-Μέρα, δεν σήκωνε κεφάλι από τη δουλειά της. Κλεισμένη στο σπίτι συνεχώς. Να μαγειρέψει, να σκουπίσει, να μεγαλώσει τα τέσσερα παιδιά της. Θαρρείς και δεν κοιμόταν ποτέ… Τουλάχιστον εγώ δεν τη θυμάμαι ξαπλωμένη. Ήταν μια γυναίκα που έλιωνε την πέτρα. Από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την προσφυγιά πέρασε φτώχια, στερήσεις και κακουχίες, όπως πολλοί συνοδοιπόροι της εποχής της. Στη διάρκεια τής κανονικής ζωής της δούλεψε, αγωνίστηκε, κουράστηκε, αλλά σκόρπισε την αγάπη και την ευθύνη της αλληλεγγύης σε όλους. Σε προχωρημένη ηλικία πέρασε αρρώστιες που την τσάκισαν, την καθήλωσαν και επί πλέον έχασε το φως της, με αποτέλεσμα τα μυαλά να απονεκρωθούν. Δεν μπορούσαμε να συνεννοηθούμε πια, δεν γνώριζε καν τα παιδιά της! Αυτό το συρρικνωμένο υπόλειμμα σώματος που βλέπαμε δεν μπορούσαμε να αποδεχτούμε πως ήταν εκείνη η Μάνα… Όλοι παρακαλούσαμε «να την πάρει ο Θεός» αλλά εκείνος δεν την έπαιρνε. Έφτασε τα 95 της χρόνια μέσα στο απόλυτο σκοτάδι ψυχής και ζωής…
Ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα πως θα πρέπει η ανθρωπότητα να φτάσει στο σημείο να διευκολύνει τέτοιες περιπτώσεις που ιατρικά δεν οδεύουν, προς άλλη κατεύθυνση, παρά μόνο στον βασανιστικό θάνατο. Εάν η θεραπεία τού πόνου και η απελευθέρωση από την αλλοίωση είναι ο θάνατος, τότε η δικαιοσύνη και η επιστήμη θα πρέπει να επιτρέπουν την επιβοηθούμενη ευθανασία και να σταθούν αρωγοί στον ασθενή σε αυτή την κορυφαία απόφασή του…
Το γνωρίζω πως το θέμα δεν είναι απλό. Ούτε μπορεί να… τακτοποιηθεί με μια υπουργική απόφαση. Έχει να κάνει με πολλές παραμέτρους και κυρίως, με το συντονισμό μιας ολόκληρης κοινωνίας η οποία θα πρέπει πρωτίστως να κατανοήσει την ιδιαιτερότητα μιας τέτοιας «τελευταίας ανθρώπινης στιγμής» που διαφέρει παρασάγγας από την… δολοφονία! Ένας ωκεανός προβλημάτων ορθώνονται που αναζητούν λύσεις ηθικής, θρησκευτικής, νομικής, πολιτειακής υπόστασης.
Ήδη μαθαίνουμε πως τέτοια βοηθητικά Ιατρικά Κέντρα λειτουργούν (με ειδική νομοθεσία) στην Ολλανδία, την Ελβετία, καθώς και στο Όρεγκον των ΗΠΑ. Ίσως ψάχνοντας προς τα εκεί, μάθουμε περισσότερα πράγματα και ελευθερώσουμε τις τόσες αγκυλώσεις περί του θέματος.
Η σκέψη πως ένα σοβαρό κράτος θα πρέπει να παίρνει ανάλογες πρωτοβουλίες που θεωρούνται (για την εποχή μας) πρωτοποριακές, είναι σκέψη ισχυρή και αδιαπραγμάτευτη. Τη σαθρή θρησκευτική ρήση πως «Ο Θεός χαρίζει τη ζωή και μόνο ο Θεός είναι ο αρμόδιος να την πάρει», μου ακούγεται αναχρονιστικό και ανατριχιαστικό! Έχει ποδάρια πήλινα αυτή η ρήση κι εδώ, εν προκειμένω, είναι το ζητούμενο. Μια αριστερή (?) εξουσία (?) οφείλει να έχει σχέσεις με ένα μέλλον που θα αγκαλιάζει τον σύγχρονο ουμανισμό σε όλες του τις μορφές, έστω και αν κάποιες πρωτοβουλίες χρειάζονται πολύ, μα πάρα πολύ, τσαγανό για να τις προτείνει στην κοινωνία…