Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους σε συνδυασμό με την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και λιτότητα, την οποία επιβάλλει με σκληρότητα η γερμανική λογική, παρά τις καταστροφικές επιπτώσεις στις χώρες της Ευρωζώνης με υψηλό χρέος αναδεικνύουν με μεγάλη πιστότητα τις αντιφάσεις τόσο του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος όσο και του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.

.

Αυτές οι αντιφάσεις μάλιστα θέτουν καθοριστικά ερωτήματα για το μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης στο χώρο της Ευρώπης.

.

.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ

.

Από το ένα μέρος ζητείται από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες να κινηθούν προς το μέλλον με αυστηρή λιτότητα, η οποία φθάνει στο σημείο να οδηγεί στην εξαθλίωση όχι μόνο τους χαμηλόμισθους αλλά και την μεσαία κοινωνική τάξη. Από το άλλο μέρος αυξάνονται συνεχώς οι αμοιβές των μάνατζερ σε βαθμό προκλητικό. Αρκεί να δει κάποιος τα έσοδα ορισμένων από αυτούς στη χώρα, η οποία απαιτεί από την ευρωζώνη σκληρή λιτότητα. Σύμφωνα με δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Die Zeit, 16 Μαΐου 2012, ο επικεφαλής της Siemens, Peter Loscher, το 2011 έφτασε τα 8,67 εκατ. ευρώ. Την ίδια χρονιά, ο γνωστός και στην Ελλάδα μέχρι πριν από λίγο πρόεδρος της Deutsche Bank, Josef Ackermann, αποκόμισε 9,4 εκατ. ευρώ, ενώ ο Martin Winterkorn, πρόεδρος της Volkswagen, 16,6 εκατ. Ευρώ.

.

Την ίδια περίοδο η ανεργία ιδιαιτέρως στον ευρωπαϊκό Νότο σημειώνει συνεχή άνοδο, ενώ οι οικονομίες αποκτούν αρνητικό αναπτυξιακό πρόσημο. Το ανησυχητικό είναι, ότι η ευρωπαϊκή νεολαία αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα σε σχέση με την ανεργία. Αυτό το φαινόμενο μάλιστα αποκτά καταστροφικές διαστάσεις και αποτελεί μέγα πολιτικό ζήτημα, εάν συνυπολογίσουμε, ότι στην Ευρώπη έχουμε γηράσκουσες κοινωνίες. Μπορεί μεν στη Γερμανία η νεανική ανεργία να είναι η χαμηλότερη στην Ευρώπη (7,9 %), όμως στην Ελλάδα και στην Ισπανία ο ένας στους δύο νέους είναι άνεργος. Ακόμη και σε άλλες χώρες με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταξύ τους όπως η Σουηδία, η Ρουμανία ή το Λουξεμβούργο, ο δείκτης ανεργίας των νέων είναι τριπλάσιος από αυτόν της γενικής ανεργίας. Στην Ιρλανδία τα τελευταία πέντε χρόνια η νεανική ανεργία ξεπέρασε το 30 %. Είναι δε σχήμα οξύμωρο, όταν σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τον Ιούνιο του 2008 επισημαίνεται, ότι η νεανική ανεργία δεν έχει επιπτώσεις μόνο στους ίδιους τους νέους, αλλά και στις ευρωπαϊκές οικονομίες ως σύνολο. Λιγότεροι νέοι εργαζόμενοι σημαίνει λιγότερη καινοτομία, λιγότερα έσοδα, χαμηλή ανάπτυξη.

.

Η πολιτική της λιτότητας και της δημοσιονομικής εξυγίανσης, χωρίς να συνοδεύεται από ανάπτυξη, στρέφεται κυρίως κατά των νέων, διότι δεν βελτιώνει τις συνθήκες και την ποιότητα της ζωής τους. Αυτό οφείλεται στην αδυναμία χρηματοδότησης του εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης και επενδύσεων σε πανεπιστήμια και σχολεία, ενώ δεν γίνεται επίσης στοχευμένη υποστήριξη μακράς διάρκειας άνεργων νέων.

.

Από την ανεργία δεν πλήττονται μόνο οι νέοι με χαμηλού επιπέδου επαγγελματική ειδίκευση, αλλά και όσοι έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Πολλοί αναγκάζονται να απασχολούνται σε χαμηλότερου επιπέδου από τη εκπαίδευση τους εργασία ή ακόμα και σε τομείς, οι οποίοι δεν έχουν σχέση με αυτήν. Επίσης παρατηρείται, ότι οι νέοι μεταναστεύουν με αυξανόμενους ρυθμούς σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή και άλλες ηπείρους.

.

.

Εάν συνυπολογίσουμε, ότι αυτή την πνιγηρή κατάσταση έρχεται να συμπληρώσει και η ανεξέλεγκτη λειτουργία των κερδοσκοπικών κεφαλαίων των αγορών, οι οποίες ουσιαστικά υπαγορεύουν την ακολουθητέα πολιτική στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, τότε η αναζήτηση προοπτικής για το ευρωπαϊκό μέλλον φαντάζει όνειρο μακρινό.

.

Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν έχουν σταθερές, ώστε να μπορούν να ακουμπήσουν, διότι το πολιτικό και οικονομικό σύστημα λειτουργούν πέρα από τον αντιληπτικό ορίζοντα και τις δυνατότητες των σύγχρονων τοπικών κοινωνιών. Το μόνο ορατό αποτέλεσμα αυτής της λειτουργίας είναι η εξαθλίωση μεγάλων τμημάτων των ευρωπαϊκών κοινωνιών, τόσο στο Νότο όσο και στο Βορρά. Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κοινωνική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση το πρώτο τρίμηνο του 2012 επισημαίνονται πολύ ανησυχητικές εξελίξεις. Συγκεκριμένα οι θέσεις εργασίας στην Ελλάδα μειώθηκαν την περίοδο αυτή κατά 400.000. Στην Ισπανία χάθηκαν 660.00 θέσεις εργασίας, στην Πορτογαλία 210.000 και στην Ιταλία 180.000.

.

Επίσης την τριετία 2008 έως 2011 η ανεργία στους πολίτες ηλικίας 55 έως 64 ετών διπλασιάστηκε στην Ελλάδα, την Δανία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, τη Λιθουανία και τη Λετονία.

.

Σύμφωνα πάντα με αυτή την έκθεση, το 2011 αυξήθηκαν στην Ελλάδα οι άστεγοι κατά 25 % σε σχέση με το 2009 και ανέρχονται σε 20.000.

.

Στην Ελλάδα δε, επισημαίνεται, ότι το 68 % του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Το εισόδημα του είναι κάτω από το 60 % του μέσου εθνικού εισοδήματος.

.

Η Ευρώπη με αφετηρία το Νότο και σταδιακά με τάσεις επέκτασης και στο Βορρά βιώνει την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους από το ένα μέρος και την μεταφορά πλούτου στους κερδοσκόπους των αγορών και το υπερεθνικά κινούμενο κεφάλαιο. Αυτό που στο παρελθόν αποτελούσε καύχημα για την Ευρώπη, η κοινωνική πολιτική, με τις ευλογίες του πολιτικού συστήματος έδωσε τη θέση του στην απάνθρωπη λογική του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.

.

.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

.

Από το ξέσπασμα της κρίσης το 2009 μέχρι σήμερα οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε συνεχείς συνόδους κορυφής μεταθέτουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων στο μέλλον, ενώ παρατηρούν αδιάφορα την αιμορραγία των κοινωνιών αναφοράς τους. Η ταχύτητα του χρόνου ως προς την εξαθλίωση των κοινωνιών επιταχύνεται, ενώ παρατηρείται το αντίστροφο ως προς την υπέρβαση της κρίσης.

.

Στη σύνοδο κορυφής των ευρωπαίων ηγετών, 28 και 29 Ιουνίου 2012, οι αποφάσεις κινούνται προς την κατεύθυνση της διασφάλισης της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ώστε να μην απειληθεί με κατάρρευση το ισχύουν μοντέλο οικονομικής οργάνωσης.

.

Σε αυτό το πλαίσιο ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα μπορεί να δανείζει απευθείας τις τράπεζες για την ανακεφαλαιοποίηση τους, χωρίς να αυξάνεται το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Θα υπογράφεται μεν ένα μνημόνιο συνεννόησης, δεν θα υπάρχει όμως επιτήρηση κάποιας Τρόικας διεθνών δανειστών.

.

Από το άλλο μέρος θα διατεθεί ένα μικρό σχετικά ποσό, 120 δισεκ. Ευρώ για την αναπτυξιακή προοπτική της Ευρώπης.

.

Καλός μεν ο μερικός περιορισμός του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, δεν δημιουργούνται όμως προς το παρόν οι προϋποθέσεις για την υπέρβαση του και την μετάβαση σε συνθήκες κοινωνικής δικαιοσύνης. Απλά η μείωση της κερδοσκοπίας είναι το αντίτιμο για να αποφευχθεί η διάλυση της Ευρωζώνης, η οποία θα κόστιζε πολλαπλάσια από τη διάσωση της. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας θα πλήρωναν την διάλυση της ευρωζώνης μέχρι και τα δισέγγονα των Ευρωπαίων. Εξάλλου από την έναρξη ύπαρξης της ζώνης του ευρώ μέχρι σήμερα η Γερμανία κέρδισε 575 δισεκ. ευρώ περισσότερα από αυτά που διέθεσε ως συμβολή δική της για την χρηματοδότηση της Ε.Ε.

.

Η δε κα. Merkel επί της ουσίας δεν υποχώρησε λόγω της πίεσης και της αποφασιστικότητας των πρωθυπουργών της Ιταλίας και της Ισπανίας κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής, 28 και 29 Ιουνίου 2012, στις Βρυξέλλες. Αναγκάσθηκε να το κάνει, διότι ο συστημικός χαρακτήρας της κρίσης έχει ήδη κάνει την εμφάνιση του στην ίδια τη Γερμανία. Η αυτοκινητοβιομηχανία της Ford στην Κολωνία και η Johnson’s Controlls στο Ανόβερο άρχισαν ήδη να έχουν μειωμένο ωράριο εργασίας λόγω έλλειψης ζήτησης. Ταυτοχρόνως οι αναδυόμενες οικονομίες και κυρίως η Κίνα αποτελούν επιπλέον ανταγωνιστές. Ακόμα και στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, όπου η Γερμανία έχει αναπτύξει αξιόλογες τεχνολογίες, η Κίνα πλέον αποτελεί μεγάλο κίνδυνο, διότι και τεχνολογία αναπτύσσει και φθηνότερη είναι. Ήδη άρχισαν να κλείνουν γερμανικές εταιρίες, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε αυτό τον τομέα. Είναι προς το συμφέρον όλων να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή συνοχή και να προχωρήσουν όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μαζί προς το μέλλον, ώστε να υπάρχει προοπτική επιβίωσης τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι στην Ευρώπη έχουμε γηράσκουσες κοινωνίες και το δεύτερο μισό του 21^ου αιώνα θα φθάσουμε να αποτελούμε μόνο το 5 % του συνολικού πληθυσμού της Γής.

.

Αυτά τα δεδομένα όμως θέτουν τους πολίτες και το πολιτικό σύστημα στην Ευρώπη μπροστά σε θεμελιώδους σημασίας για το μέλλον ερωτήματα, τα οποία πρέπει να απαντηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα:

.

.

.
• Σε ποιό βάθος χρόνου θα ολοκληρωθεί η διαδικασία ενοποίησης σε όλους τους τομείς μετά την νομισματική ένωση.

.

.

.

.
• Ποιό μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης θα αποτελέσει το πλαίσιο για την πορεία προς το μέλλον.

.

.

.

.
• Η κοινωνική δικαιοσύνη θα αποτελεί παράμετρο της πολιτικής λειτουργίας σε εθνικό επίπεδο ή θα παίξει καθοριστικό ρόλο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το δεύτερο σημαίνει διασφάλιση των κοινωνιών, οι οποίες είναι συγκριτικά μικρότερες ως πληθυσμιακό μέγεθος. Δεν νοείται να συνεχισθεί η ανισορροπία μεταξύ του ευρωπαϊκού Βορρά και του Νότου ως προς την ανάπτυξη.

.

.

.

.
• Ποιές είναι οι προϋποθέσεις και οι διασφαλίσεις για την διεύρυνση της δημοκρατίας από το εθνικό επίπεδο στο υπερεθνικό, ευρωπαϊκό.

.

• Ποιά μορφή οργάνωσης και ποιό πολιτικό περιεχόμενο και μέσο επικοινωνίας θα προσδώσουν δυναμική τόσο στους ευρωπαϊκούς πολιτικούς σχηματισμούς όσο και στις ευρωπαϊκές δομές της Κοινωνίας Πολιτών, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στην πολύπλοκη υπερεθνική πραγματικότητα σε ένα παγκοσμιοποιημένο κόσμο και στην μεγάλη ταχύτητα του χρόνου.

.

.

.

ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΑΣΦΥΞΙΑ

.

Το τελευταίο ερώτημα είναι ιδιαιτέρως σημαντικό και για την ευρωπαϊκή πολιτισμική προοπτική. Η πραγματικότητα, όπως έχει διαμορφωθεί στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού και των αγορών, κατευθύνεται στην αυτοαναίρεση της πολυπολιτισμικής της διάστασης. Εκτός εάν η τεχνητή και με έντονα χαρακτηριστικά θεάματος συγκόλληση των ευρωπαϊκών κοινωνιών εκτιμάται, ότι διασφαλίζει την πολυπολιτισμικότητα. Αυτό όμως δεν ισχύει. Ήδη έχει αρχίσει η ισοπέδωση της πολιτισμικής διαφορετικότητας. Ο συνδυασμός της υπερκατανάλωσης με την λογική της κοινωνίας του θεάματος και την ανισόρροπη ανάπτυξη στον ευρωπαϊκό χώρο έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις. Οι περιφερειακές ευρωπαϊκές κοινωνίες, χάνουν με μεγάλη ταχύτητα τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία πλέον παραμένουν ως θέαμα, το οποίο είναι αξιοποιήσιμο εμπορικά. Η εμπορευματοποίηση δηλαδή λειτουργεί ως οδοστρωτήρας. Οι δε άνθρωποι-μέλη μιας κοινωνίας μετατρέπονται σε μέσο για την αναπαραγωγή ενός συστήματος, το οποίο δεν λειτουργεί για την κάλυψη των πραγματικών τους αναγκών. Σε ατομικό επίπεδο το ίδιο ισχύει και για τις κοινωνίες, οι οποίες κινούνται στον πυρήνα της Ευρώπης.

.

Οι άνθρωποι υπηρετούν συστημικούς ρόλους, οι οποίοι εγγυώνται μεν την λειτουργικότητα των κοινωνικών ισορροπιών, όχι όμως και την ποιοτική αναβάθμιση της δικής τους πορείας προς την ολοκλήρωση. Αυτή εξαρτάται από τη δυνατότητα τους να έχουν πρόσβαση στη γνώση και την διαχείριση οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Και αυτό είναι ανέφικτο στον σημερινό πολύπλοκο κόσμο, ο οποίο εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται στους πολίτες η αίσθηση της συστημικής ασφυξίας.

.

Αυτά τα δεδομένα έχουν οδηγήσει τις τοπικές κοινωνίες σε αδυναμία παραγωγής κοινωνικών αξιών. Αυτή η λειτουργία έχει μεταφερθεί στο επίπεδο της τεχνητής διαμόρφωσης πλασματικών αναγκών, οι οποίες όμως είναι ζωτικής σημασίας για την κερδοφορία του οικονομικού συστήματος και κατ’επέκταση των κοινωνικών ισορροπιών. Οι πραγματικές ανάγκες του ατόμου, όπως είναι η ψυχική και σωματική υγεία, ή η ύπαρξη δημιουργικού ελεύθερου χρόνου μεταξύ πολλών άλλων, μπορούν να ικανοποιούνται μόνο, εάν δεν θέτουν σε κίνδυνο τα όρια του συστήματος. Όταν για παράδειγμα το σύστημα αντιμετωπίζει μια κρίση, όπως τώρα στην ευρωζώνη, οι άνθρωποι μπορούν να οδηγηθούν ακόμη και στην οικονομική εξαθλίωση, τα παιδιά να αναζητούν τροφή στα σκουπίδια, να αυξάνουν με γεωμετρική πρόοδο όσοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ή είναι άστεγοι. Εκεί παύουν να ισχύουν αξίες και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια γίνεται αντικείμενο άσκησης φιλανθρωπίας είτε από συλλογικά κοινωνικά μορφώματα είτε από κυρίες της ολιγάριθμης κοινωνικής ομάδας, η οποία διαχειρίζεται οικονομική και εμμέσως πολιτική εξουσία.

.

Οπότε ευλόγως γεννάται το ερώτημα για την πολυπολιτισμική Ευρώπη, η οποία θα αποτελέσει το επιστέγασμα της πορείας προς την ολοκλήρωση, εάν δεν αναλάβουν οι δομές της ευρωπαϊκής Κοινωνίας Πολιτών το μεγάλο φορτίο της αλλαγής των ποιοτικών χαρακτηριστικών της κοινωνικής πραγματικότητας. Εάν αυτό δεν γίνει, τότε η Ευρώπη του ανθρωπισμού και της Αναγέννησης, της κοινωνικής διάτασης της πολιτικής καθώς και της άνθισης της διανόησης και της τέχνης θα μετατραπεί σε ευρωπαϊκή μαζική κοινωνία, χωρίς προοπτική. Ακόμα καλύτερα θα αποτελέσει ένα σύνολο καταναλωτικών κοινωνιών, το οποίο θα συνθλίβει το μέλλον του στο πρόσωπο των νέων και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο. Δυστυχώς το κοινωνικό σύστημα, το οποίο έχει το μεγάλο φορτίο της λήψης αποφάσεων για την πορεία της Ευρώπης προς το μέλλον και δεν είναι άλλο από το πολιτικό, δεν είναι πλέον λειτουργικό και χρειάζεται βαθιές τομές και επαναπροσδιορισμό. Ο διαθέσιμος όμως χρόνος είναι οριακός.

.

.

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

.

Πρέπει να ενεργοποιηθεί άμεσα η Κοινωνία Πολιτών, με τις δομές που διαθέτει στον ευρωπαϊκό χώρο, με στόχο την οικοδόμηση μιας λειτουργικής δημοκρατίας. Και αυτό ισχύει τόσο για τις επιμέρους ευρωπαϊκές κοινωνίες, όσο και για τη θεσμική έκφραση του ευρωπαϊκού μορφώματος, όπως είναι σήμερα αλλά και στην προβολή του στο μέλλον.

.

Είναι πραγματικά σχήμα οξύμωρο να επιδιώκεται η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και οι λαοί της Ευρώπης να μην έχουν ουσιαστική συμμετοχή σε αυτή την πορεία. Θα απέδιδε μάλιστα πολύ πιο πιστά την πραγματικότητα η διαπίστωση, ότι έχει σχεδόν πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα σε αυτό το επίπεδο. Το πολιτικό σύστημα συνεχίζει την λειτουργία του ως ελίτ. Δεν αντιλαμβάνεται, ότι με αυτό τον τρόπο αποστερεί την απαραίτητη νομιμοποίηση από την ευρωπαϊκή του λειτουργία, ενώ παραλλήλως συμβάλλει στην ανάπτυξη του ευρωσκεπτικισμού και τη διόγκωση των εθνικών παραμορφωτικών φακών στην οπτική των κοινωνιών της Ευρώπης. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει, ότι το πολιτικό σύστημα δεν λειτουργεί με εθνική λογική. Απεναντίας και αυτό είναι κομμάτι της ευρωπαϊκής τραγωδίας. Αρκεί να ληφθεί υπόψη η μέχρι την εκλογή του γάλλου προέδρου Hollande λειτουργία της γερμανικής και τις γαλλικής κυβέρνησης ως διευθυντηρίου, το οποίο καθοδηγούσε την ευρωπαϊκή πολιτική. Όλο το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα αποδεχόταν αυτή την πρακτική. Οπότε με ποια εμπιστοσύνη να ακουμπήσουν οι λαοί της Ευρώπης στην προοπτική της πλήρους ή ακόμη και μερικής ενοποίησης. Είναι δε τραγικό αυτό το διευθυντήριο να ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις στα κράτη-μέλη με το αιτιολογικό της διακινδύνευσης της ευρωπαϊκής προοπτικής, εάν κάποιος λαός κληθεί να εκφρασθεί για αποφάσεις του πολιτικού συστήματος. Το παράδειγμα της Ελλάδας με κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου είναι χαρακτηριστικό.

.

Αυτή η κατάσταση πρέπει να αλλάξει άμεσα, εάν επιθυμούμε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Εξάλλου δεν υπάρχει και άλλος δρόμος. Οι εθνικές κορώνες οδηγούν στην καταστροφή στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και οι δομές της Κοινωνίας Πολιτών πρέπει να συμμετέχουν σε έναν συστηματικό και εντατικό διάλογο για την επιτάχυνση των διαδικασιών της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

.

Οι ευρωπαϊκοί λαοί δεν γνωρίζονται μεταξύ τους. Γι’αυτό κυριαρχούν στερεότυπα, τα οποία υπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες και οικονομικά συμφέροντα. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το αρνητικό κλίμα για τους Έλληνες, το οποίο έχει διαμορφωθεί στις κοινωνίες του ευρωπαϊκού Βορρά.

.

Έχει φτάσει η ώρα για βαθιές τομές, ώστε να αποκτήσει μια νέα δυναμική η ευρωπαϊκή προοπτική. Η αρχή πρέπει να γίνει με την αναδιοργάνωση και την απογραφειοκρατικοποίηση των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την ενίσχυση του πολιτικού ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επίσης πρέπει να στηριχθεί ο σημαντικός ρόλος της Κοινωνίας Πολιτών με θεσμική κατοχύρωση της λειτουργίας των δομών της. Οι πολιτικοί πρέπει να λογοδοτούν καθημερινά στους ευρωπαίους πολίτες.

.

Αυτές οι παράμετροι της λειτουργίας των ευρωπαϊκών θεσμών θα συμβάλουν αποφασιστικά και στην προώθηση της συνοχής στην Ευρώπη, διότι εντάσσουν τους πολίτες στις διαδικασίες του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.

.