Η πορεία της ανθρωπότητας, ιδιαιτέρως μετά την βιομηχανική επανάσταση, την τεχνολογική και επιστημονική εξέλιξη και την παγκοσμιοποίηση, οδήγησε σε ανισορροπίες τόσο σε εθνικό όσο και σε πλανητικό επίπεδο, οι οποίες δεν ελέγχονται ως προς τις επιπτώσεις τους. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η παρακμή και η διαμόρφωση συνθηκών ανασφάλειας στις κοινωνίες, καθώς και οι αναταράξεις στις σχέσεις των κρατικών οντοτήτων και των συμφερόντων, τα οποία έχουν δομικό χαρακτήρα στο εσωτερικό των κοινωνιών.

.

ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

.

Η κρίση στο χώρο της οικονομίας είναι η πιο αισθητή από τους ανθρώπους, διότι έχει άμεσες επιπτώσεις στο βιοτικό τους επίπεδο και την ποιότητα της ζωής τους, ανάλογα βεβαίως με τα κριτήρια κοινωνιών, οι οποίες είναι οργανωμένες σύμφωνα με την κυριαρχούσα οπτική του καπιταλισμού και μάλιστα νεοφιλελεύθερης κοπής. Η συνεχής ανάπτυξη και η κατάργηση των ορίων, σε ό,τι αφορά την διακίνηση κεφαλαίων και την κοινωνική κινητικότητα κυριαρχούν και καθορίζουν τις εξελίξεις. Το επικίνδυνο σε αυτή την πορεία είναι, ότι η δυναμική αυτών των εξελίξεων δεν είναι οριοθετημένη ως προς τις επιπτώσεις της. Τα συστήματα σχεδιασμού αποδεικνύονται ανεπαρκή. Ιδιαιτέρως λόγω της κατάστασης στην Ελλάδα και της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής έχει μεγάλο ενδιαφέρον η προσέγγιση των προβλημάτων, τα οποία οδήγησαν στην γενικευμένη στον πλανήτη οικονομική κρίση, σε κείμενο του Joseph E. Stiglitz στο Cicero online, 20.11.2011. Σύμφωνα με τον νομπελίστα οικονομολόγο:

.

1.»Είμαστε θύματα της επιτυχίας μας. Η παραγωγικότητα αναπτύχθηκε πιο γρήγορα από τη ζήτηση με αποτέλεσμα την πτώση της απασχόλησης στη βιομηχανία και την μετακίνηση του εργατικού δυναμικού στον τομέα της παροχής υπηρεσιών».

.

2.»Η παγκοσμιοποίηση είναι ένας από τους παράγοντες, που οδήγησαν στο δεύτερο καίριο πρόβλημα, την αυξανόμενη ανισότητα. Η μεταφορά κεφαλαίων μακριά από εκείνους που το καταναλώνουν σε εκείνους που δεν το πράττουν, μειώνει τη συνολική ζήτηση. Αυτό δείχνει η μεταφορά της αγοραστικής δύναμης των ΗΠΑ και της Ευρώπης προς τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες λόγω της αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Και αυτές οι χώρες λόγω της διακύμανσης των τιμών στον τομέα της ενέργειας αποταμιεύουν ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους.»

.

3.»το κράτος παίζει σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση του τομέα παροχής υπηρεσιών και ιδιαιτέρως της εκπαίδευσης και υγείας. Η εκπαίδευση και η δια βίου μάθηση είναι μάλιστα βασικές παράμετροι για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Η ολέθρια όμως περιοριστική οικονομική πολιτική και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού δεν συμβάλλει στην γρήγορη προώθηση των απαραίτητων δομικών αλλαγών.»

.

Και αναρωτιέται ο J. Stiglitz, πόσος χρόνος θα χρειασθεί για να αντιληφθεί η πολιτική, ότι πρέπει ταχύτατα να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα. Είναι πλέον αδήριτη ανάγκη για την αναγέννηση της παγκόσμιας οικονομίας, οι κρατικές δαπάνες να στοχεύουν στη διευκόλυνση διαρθρωτικών αλλαγών, στην ενίσχυση της εξοικονόμησης ενέργειας, στη μείωση των ανισοτήτων και στην αναμόρφωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

.

Το θέμα είναι όμως, ότι το πολιτικό σύστημα ιδιαιτέρως στην Ευρώπη έχει θέσει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, χωρίς να έχει ενιαία άποψη σε ό,τι αφορά τον τρόπο αλλά και αίσθηση της χρονικής ανεπάρκειας, επειδή το ίδιο κινείται με αργούς ρυθμούς. Στον αντίποδα το οικονομικό σύστημα και κυρίως η χρηματοπιστωτική του συνιστώσα λειτουργεί με πολύ ταχύτερους ρυθμούς.

.

Αν συνυπολογίσουμε δε τα εθνικά χαρακτηριστικά της ασκούμενης πολιτικής, τότε οι προοπτικές γίνονται δυσοίωνες.

.

Οι δε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος, χωρίς να προκαλούν συστημικές ανατροπές, καθυστερούν.

.

.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως με ευθύνη την ηγέτιδων δυνάμεων Γερμανίας και Γαλλίας, προωθείται η αλλαγή των συνθηκών, οι οποίες έχουν τεθεί σε ισχύ μέχρι τώρα. Θα επιβληθεί αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και οι παραβάτες της θα υφίστανται πολύ σκληρές κυρώσεις. Μετά θα ακολουθήσει η φάση της παγίωσης των νέων δεδομένων και των διαρθρωτικών αλλαγών. Κα μετά από όλα αυτά θα τεθεί το θέμα των Ευρωομολόγων ως στοιχείου του νέου ευρωπαϊκού οικοδομήματος στο χώρο της Ευρωζώνης. Πρώτα λοιπόν πειθαρχία και μετά αλληλεγγύη, όπως επιθυμεί κυρίως η Γερμανία.

.

Το πρόβλημα είναι όμως, ότι η Ευρωζώνη δεν έχει τον απαιτούμενο χρόνο για να μετατραπεί σε ένα ιδεατό μόρφωμα. Και κυρίως δεν είναι ανεκτό, η πορεία αυτή να γίνει υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

.

Στην Ελλάδα βεβαίως η κρίση έχει πολυδιάστατες επιπτώσεις και μάλιστα με απειλητικές διαστάσεις, διότι δεν έχει ανταγωνιστική, παραγωγική οικονομία και οι δομές των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων δεν παράγουν δυναμική, η οποία θα ανταποκρίνεται στη μεγάλη ταχύτητα του χρόνου. Η βραδύτητα στην αντιμετώπιση της κρίσης, χαρακτηρίζει όχι μόνο το πολιτικό σύστημα αλλά το σύνολο της κοινωνικής πραγματικότητας και των θεσμών της.

.

Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της τελευταίας, μέσα στο 2011, φθινοπωρινής έκθεσης του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την Ελλάδα, αυτομάτως τίθενται πολλά ερωτήματα για τις προοπτικές υπέρβασης της κρίσης. Σύμφωνα με την έκθεση προβλέπεται, ότι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) θα συρρικνωθεί κατά 6,1 % το 2011, θα υποχωρήσει κατά 3 % το 2012 και θα αρχίσει να ανακάμπτει κατά 0,5 % το 2013. Το δημόσιο χρέος (χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το PSI) αναμένεται να αυξηθεί στο 165,1 % του ΑΕΠ το 2011 από 149,1 % του ΑΕΠ το 2010 και θα ανέλθει στο 181,2 % του ΑΕΠ το 2012 και στο 183,9 % του ΑΕΠ το 2013.

.

Η ανεργία από 12,5 % το 2010 θα αυξηθεί στο 16,6 % το 2011 και θα εκτιναχθεί στο 18,5 % το 2012 και στο 18,7 % το 2013.

.

Το ερώτημα, που τίθεται επιτακτικά, είναι, εάν και σε ποιό βαθμό έχει τη δυνατότητα η ελληνική κοινωνία να αντέξει την κρίση και να κατανοήσει την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών και άλλων μέτρων, τα οποία μειώνουν κατακόρυφα το βιοτικό της επίπεδο. Και αυτό, τη στιγμή που το πολιτικό σύστημα στερείται νομιμοποίησης και αξιοπιστίας στη συνείδηση του ελληνικού λαού.

.

Το πρόβλημα δε μεγιστοποιείται, διότι επιπλέον οι διαρθρωτικές αλλαγές συνεπάγονται και αλλαγή τρόπου ζωής, πρόσδωση μεγαλύτερης ταχύτητας στο κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι και ριζική διαφοροποίηση στη μορφή κοινωνικής οργάνωσης.

.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

.

Στις 28.11.2011 στο Durban της Νοτίου Αφρικής άρχισε άλλη μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με στόχο μια παγκόσμια συμφωνία για την προστασία του κλίματος. Έχει γίνει πλέον κοινοτυπία η διοργάνωση συνεδρίων με αντικείμενο την κλιματική αλλαγή και την αναγκαία από τις κοινωνίες και κυρίως τις ανεπτυγμένες, στάση, ώστε να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις. Οι επιστημονικές έρευνες διαδέχονται επίσης η μία την άλλη και στην συντριπτική τους πλειοψηφία προειδοποιούν για τους κινδύνους, όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά και για το φυσικό οικοσύστημα. Οι πάγοι στην ανταρκτική και στην Γροιλανδία λιώνουν με αυξανόμενη ταχύτητα και σύμφωνα με άρθρο στο Nature Geoscience αποκόπτονται όλο μεγαλύτερα κομμάτια από τον όγκο των πάγων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο της θαλάσσιας επιφάνειας, ενώ η ανθρωπότητα δεν είναι προετοιμασμένη. Στο πανεπιστήμιο του Berkeley ερευνητές έκαναν μετρήσεις της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας στην περιοχή και διαπίστωσαν, ότι ο πλανήτης εδώ και μερικές δεκαετίες αποκτά αυξανόμενη θερμοκρασία.

.

Από το άλλο μέρος η επίτροπος για το περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης Connie Hedegaard σε συνέντευξη της στην γερμανική εφημερίδα Zeit online, στις 25.11.2011, δήλωσε με αφορμή το συνέδριο του Durban: «Συμμετέχω για όγδοη φορά σε συνέδριο για το κλίμα και μισώ αυτές τις συνεδριάσεις. Οι διαδικασίες κυλούν αργά. Στην αρχή νευρίαζα, διότι αντίθετα με το χαρακτήρα μου για τη γρήγορη λήψη αποφάσεων όλα καθυστερούν. Όταν όμως θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο, τότε τα βήματα της προόδου θα είναι μικρά. Και αυτό πρέπει να το αποδεχθώ».

.

Το θέμα όμως δεν είναι να γίνονται έστω και μικρά βήματα προόδου, αλλά να συντελούνται αλλαγές εγκαίρως. Πολύ καλύτερα μάλιστα θα ήταν οι ανθρώπινες κοινωνίες να λειτουργούν προληπτικά. Ιδιαιτέρως δε οι υπερδυνάμεις, όπως είναι η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, θα έπρεπε να αναλαμβάνουν και το μερίδιο ευθύνης, που τους αναλογεί σε αυτή την πορεία, την οποία μέχρι τώρα δεν έχουν αποδεχθεί.

.

Οι προοπτικές για την υπογραφή μιας συμφωνίας από όλα τα κράτη είναι από ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Σε ό,τι αφορά δε τους μεμονωμένους πολίτες μέλη των κοινωνιών του κόσμου και ιδιαιτέρως της Ευρώπης, η ευαισθητοποίηση για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος είναι εντελώς ανεπαρκής. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ρυπογόνες εστίες, όπως είναι η βιομηχανία και τα προϊόντα, τα οποία παράγει.

.

Στην Ελλάδα η περιβαλλοντική πολιτική είναι μόνο για ορισμένους αιθεροβάμονες, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο χώρο της κοινωνίας πολιτών, η οποία με τη σειρά της δεν είναι ανεπτυγμένη.

.

Αλλά πώς να περιμένει κάποιος μια πιο θετική εξέλιξη, όταν η επίτροπος περιβάλλοντος στην ίδια συνέντευξη επισημαίνει, ότι «όταν κάποιος ζει στην Ελλάδα ή στην Ιταλία, έχει άλλες έγνοιες.»

.

Φαίνεται, ότι η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων για την «κατάσταση των παγκόσμιων φυσικών πόρων, υδάτινων και καλλιεργήσιμων εδαφών, για τη σίτιση και την αγροτική οικονομία», στην οποία επισημαίνεται ο κίνδυνος να μην επαρκεί η καλλιεργήσιμη επιφάνεια και το νερό για την σίτιση του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού της γης στο μέλλον, δεν αποτελεί πρόβλημα με ύψιστη προτεραιότητα. Εάν η πείνα θερίζει το ανθρώπινο δυναμικό στις φτωχές κυρίως χώρες του Νότου και διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών προς τον ανεπτυγμένο Βορρά, δεν αποτελεί αντικείμενο της ευρωπαϊκής πολιτικής.

.

Είναι πλέον περισσότερο από εμφανές, ότι η Ευρώπη, είτε ως ενιαίο μόρφωμα είτε ως εθνικές κυβερνήσεις χωρών μελών της Ε.Ε., πρέπει άμεσα να επαναπροσδιορίσουν την πολιτική που ακολουθούν. Ο χρόνος έχει εξαντληθεί. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό την τελευταία δεκαετία αυξανόταν σε ετήσια βάση το διοξείδιο του άνθρακα κατά 2ppm, ενώ τη δεκαετία του 1990 κατά 1,15 ppm. Και το μεθάνιο μετά το 2006 παρουσιάζει αυξανόμενη συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα.

.

Το καπιταλιστικό σύστημα, όπως το γνωρίζουμε μέχρι τώρα, οδεύει προς την εξάντληση των ορίων του, παρά τη δυναμική και την ευελιξία που το χαρακτηρίζουν. Το σύστημα αυτό βασίζεται στην ολοκληρωτική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, οι οποίοι όμως τελειώνουν. Καταστρέφει δε το περιβάλλον σε βαθμό επικίνδυνο. Η κρίση σε αυτό τον τομέα, όταν επέλθει, θα είναι πολύ πιο επικίνδυνη από την χρηματοπιστωτική κρίση και την οικονομική ύφεση. Θα απειληθεί η ίδια η ζωή.

.

ΕΙΚΟΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

.

Το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας με κύριο μοχλό τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ακολουθεί και η πολιτισμική δυναμική, η οποία αναπτύχθηκε με πρωτοπόρο πάλι τις ΗΠΑ. Ο συνδυασμός μάλιστα της κουλτούρας με την πληροφορική λειτουργεί ως προωθητικός μηχανισμός της αμερικανικής ηγεμονίας.

.

Η αμερικανική κυριαρχία στις παγκόσμιες επικοινωνίες, στην ψυχαγωγία και στη μαζική κουλτούρα οδήγησε στη διάβρωση πολιτισμικών οντοτήτων σε πλανητικό επίπεδο. Οι πιο ευάλωτες μάλιστα ήταν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, οι οποίες πήγαιναν χέρι-χέρι με την αμερικανική. Αυτή δεν σημαίνει, ότι ο υπόλοιπος πλανήτης έμεινε ανέγγιχτος.

.

Η μαζική κουλτούρα της Αμερικής ελκύει καθοριστικά τη νεολαία σε παγκόσμιο επίπεδο. Βασίζεται δε στο θέαμα και σε μια «ηδονιστική» ποιότητα του τρόπου ζωής που προωθεί.

.

Τα αμερικανικά τηλεοπτικά προγράμματα και οι αμερικανικές ταινίες κατακλύζουν τον κόσμο και επέβαλαν συνήθειες διατροφής και ένδυσης. Αρκεί να παρατηρήσει κάποιος τα Mac Donalds και τα τζήν. Η μουσική ήλθε και συμπλήρωσε το μωσαϊκό. Από το άλλο μέρος η γλώσσα του διαδικτύου είναι η αγγλική. Δεν είναι τυχαίο, ότι η γλώσσα, την οποία επικοινωνούν οι νέοι, έχει διαβρωθεί και περιλαμβάνει πλέον πληθώρα λέξεων και εκφράσεων στην αγγλική.

.

Ακόμα και μετά τη σταδιακή ανάπτυξη ενός πολυεστιακού συστήματος, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την άμβλυνση της επιρροής των ΗΠΑ, με παράλληλη άνοδο της Κίνας και των υπολοίπων δυναμικά αναδυόμενων κρατών, συνεχίζει να κυριαρχεί ο πολιτισμός του θεάματος. Η λογική αυτή αναπαράγεται πλέον σε κάθε κοινωνία, διότι, εκτός από την οικονομική διάσταση που εμπεριέχει, λειτουργεί και ως μηχανισμός ελέγχου και καθοδήγησης της κοινωνικής δυναμικής. Ο σύγχρονος άνθρωπος αυτοπροσδιορίζεται από την εικόνα, που δημιουργεί για τον εαυτό του, τόσο με την εξωτερική του εμφάνιση και τον τρόπο ζωής του, όσο και με τα προϊόντα που είναι σε θέση να καταναλώνει για να κάνει ορατή αυτή την εικόνα. Το μοναδικό κέρδος για την ανθρωπότητα από αυτή την εξέλιξη, της αξιοποίησης της κουλτούρας για γεωστρατηγικούς στόχους θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος, έστω αστειευόμενος είναι, ότι αντισταθμίσθηκαν στις διεθνείς σχέσεις τα πυρηνικά όπλα ως εργαλεία πολιτικής. Αυτό βεβαίως μένει να επαληθευθεί στο μέλλον.

.

Η κουλτούρα του θεάματος όμως έχει επιφέρει τεράστια δεινά στην ανθρώπινη ποιότητα και τη δυνατότητα των κοινωνιών, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, να εξελίσσονται μέσα από διεργασίες συμμετοχικές στη λήψη αποφάσεων αλλά και με γνώση της πραγματικότητας, την οποία βιώνουν καθημερινά.

.

Στο επίπεδο της νόησης η κοινωνία του θεάματος με εργαλείο την εικόνα και την χρησιμοποίηση της σε συνδυασμό με το λόγο, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αποτύπωση της πραγματικότητας μέσα από φίλτρα σκοπιμοτήτων και οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων. Και αυτό συντελείται έχοντας τοποθετήσει το σύγχρονο άνθρωπο και ιδιαιτέρως τους νέους σε μια «online» κατάσταση. Η ψηφιακή τεχνολογία και τα ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αποτελούν τα εργαλεία. Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την διαμόρφωση μιας πλασματικής εικόνας της πραγματικότητας στη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου, ενώ τον καθιστούν ευάλωτο σε ό,τι αφορά την διατήρηση της πολιτισμικής του ταυτότητας και του αξιακού συστήματος, το οποίο λειτουργεί συνεκτικά στην κοινωνία. Τίθενται όμως και μερικά θεμελιώδους σημασίας ερωτήματα. Τι επιπτώσεις έχει στην πραγματική μας ζωή η συνεχώς ταχύτερη επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο; Πως αλλάζει τις σύγχρονες κοινωνίες ο αδιάκοπος ψηφιακός καταναλωτισμός;

.

Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας και η χρήση τους αλλάζουν λόγω της ταχύτητας της ροής των πληροφοριών. Αυτό συμβαίνει, διότι τα ίδια από τη φύση τους επιταχύνουν τη ροή από το ένα μέρος και από το άλλο η πραγματικότητα εξελίσσεται πιο γρήγορα από ό,τι στο παρελθόν με την αξιοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας.

.

Ανάλογα όμως επηρεάζεται και η διαμόρφωση της δημοκρατικής δημοσιότητας. Οι πολιτικές διεργασίες για την μορφοποίηση γνώμης και επιλογών έχουν αλλάξει σε βάθος. Σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα αλλάζουν οι απόψεις, οι τάσεις και οι πολιτικές συνθήκες.

.

Η τηλεοπτική επικοινωνία βασίζεται κυρίως στην αποσπασματική παρουσίαση της πραγματικότητας, συχνά δε στην παράθεση κενών περιεχομένου εικόνων σε σχέση με το θέμα τους και στην φαντασίωση χωρίς νόημα που προκαλούν.

.

Ακριβώς στην ίδια λογική εδράζεται και η πολιτική διαφήμιση, αλλά και η παρουσίαση πολιτικών προσώπων σε τηλεοπτικές εκπομπές.

.

Οπότε είναι πολύ φυσικό οι τηλεοπτικές ειδήσεις να μην ανταποκρίνονται σε αρχές, όπως είναι η ολοκληρωμένη και σε βάθος παρουσίαση του συνόλου των απόψεων του κοινωνικού φάσματος, η προσήλωση στην αλήθεια και στην αντικειμενική παρουσίαση των ειδήσεων. Στην Ελλάδα μάλιστα τα ? του χρόνου των ειδήσεων είναι αφιερωμένα σε σχολιασμό. Μερικές φορές δε υπάρχουν σχόλια χωρίς ειδησεογραφική αναφορά.

.

Συμπερασματικά η ειδησεογραφική κουλτούρα στοχεύει περισσότερο στο θυμικό του ανθρώπου και όχι στον ορθολογισμό, στην αίσθηση που δημιουργείται και όχι στην αντικειμενική και πολυδιάστατη ενημέρωση. Αποτέλεσμα της μιντιακής κοινωνίας και της δημοκρατίας που βασίζεται στην αίσθηση που προκαλείται από τα ΜΜΕ, είναι η αποδόμηση της κριτικής ικανότητας του πολίτη.

.

Με αυτά τα δεδομένα η δημιουργία των προϋποθέσεων από τα ΜΜΕ για την διαμόρφωση ευρωπαϊκής συνείδησης και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης είναι όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας. Σε αυτό τον τομέα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συμβαδίζουν με το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα. Αυτοαναγορεύονται σε συνιστώσες προάσπισης των εθνικών συμφερόντων. Ιδιαιτέρως σε περιόδους κρίσης ακμάζει αυτό το φαινόμενο. Σε περιφερειακές μάλιστα χώρες, όπως η Ελλάδα, η ένταση του είναι μεγαλύτερη και ιδεολογικοποιημένη.

.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

.

Το πολιτικό σύστημα στην Ευρώπη ακόμη δεν έχει συνειδητοποιήσει, ότι αυτοαναιρείται, στο βαθμό που κινείται ευρωπαϊκά κάνοντας εθνική πολιτική. Αυτό ισχύει σε όλα τα κράτη-μέλη, ανεξαρτήτως μεγέθους και επιπέδου ανάπτυξης. Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι η αναπαραγωγή των ανισοτήτων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και η απουσία σύγκλισης. Όλοι ομιλούν για ενιαίο πολιτισμικό χώρο, μόνο που στην πράξη φροντίζουν για την ανάδειξη των διαφορετικών χαρακτηριστικών, τα οποία οφείλονται στις διαφορετικές ιστορικές διαδρομές των κοινωνιών, οι οποίες υποτίθεται, ότι αποφάσισαν να συμπορευθούν στο μέλλον.

.

Σε αυτό το παράδοξο έρχεται να προστεθεί και η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να λαμβάνει αποφάσεις στο χρόνο, που επιβάλλει η δυναμική της εξέλιξης τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επιτάχυνση, η οποία παρατηρείται από τις επιπτώσεις της συνεχούς παραγωγής και αναίρεσης γνώσεων από την επιστήμη και της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας καθώς και της πολυπλοκότητας που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη πραγματικότητα, δεν έχει βρει ανταπόκριση και στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος.

.

Σε μεγάλο βαθμό αυτό το φαινόμενο καταδεικνύει τα αδύνατα σημεία του σύγχρονου αντιπροσωπευτικού δημοκρατικού πολιτεύματος, τα οποία έχουν σχέση με τις διαδικασίες επιλογής των πολιτικών προσώπων. Στο πλαίσιο της κοινωνίας του θεάματος τα κριτήρια έχουν να κάνουν περισσότερο με την αναγνωρισιμότητα και λιγότερο με τις ανάγκες ενός σύγχρονου πολιτικού συστήματος και δημοκρατικού πολιτεύματος.

.

Το πολιτικό σύστημα σε μεγάλο βαθμό λειτουργεί με επικοινωνιακή-διαφημιστική λογική. Το σημαντικό είναι να περάσουν μαζικά τα πολιτικά μηνύματα στους καταναλωτές της πολιτικής, στο εκλογικό σώμα. Η έννοια του πολίτη έχει μόνο θεωρητική αξία. Στη σύγχρονη πολύπλοκη πραγματικότητα βέβαια δεν είναι εύκολο να είναι κάποιος πολίτης, διότι η κατανόηση της προϋποθέτει την ύπαρξη και μεθοδολογικού εργαλείου και επαρκούς χρόνου. Και τα δύο δεν είναι πάντα διαθέσιμα σε ατομικό επίπεδο.

.

Στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα συνδυάζει και μερικά χαρακτηριστικά, τα οποία καταδεικνύουν τον προσανατολισμό του στο παρελθόν και την αδυναμία του να εκσυγχρονίσει τον εαυτό του.

.

Ιδιαιτέρως στην περίοδο κρίσης, που διανύει η χώρα, αυτά τα χαρακτηριστικά αναδύονται έντονα και δείχνουν την επικινδυνότητα της τακτικής που ακολουθεί.

.

Ενώ η χώρα βρίσκεται σε πολύ δυσχερή θέση τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά και αντιμετωπίζει πρόβλημα κοινωνικής συνοχής, η κρίση για τα κόμματα και κυρίως όσα διεκδικούν την εντολή διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας, γίνεται αφετηρία για αντιπαράθεση ως προς το ποιο είναι καλύτερο από το άλλο. Το περιεχόμενο της πολιτικής πρότασης είτε έχει ιδεολογηματικά χαρακτηριστικά είτε είναι χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση και πολιτικό ρεαλισμό είτε αγνοεί την πραγματικότητα της εξάρτησης, της όποιας πολιτικής και από τους ευρωπαίους εταίρους της Ελλάδας.

.

Αποκτά μάλιστα αντιφατικά χαρακτηριστικά η πολιτική συζήτηση στα ΜΜΕ αμέσως μετά την ορκωμοσία της έστω μεταβατικής κυβέρνησης Παπαδήμου, την οποία στηρίζουν τρία κόμματα, εκ των οποίων τα δύο εξουσίας, διότι γίνεται με θέμα το ποιος θα διαχειρισθεί καλύτερα την διακυβέρνηση της χώρας μετά την κυβέρνηση Παπαδήμου. Η αναξιοπιστία των κομμάτων στο απόγειο της.

.

Ο λόγος που αρθρώνεται από τα κόμματα είναι γενικόλογος και σε πολλές περιπτώσεις αφοριστικός. Από την αριστερά συχνά εκφέρεται πολιτικός λόγος με ιδεολογηματικά χαρακτηριστικά, ενώ λείπει από όλους η επιστημονική τεκμηρίωση για τις επιπτώσεις των προτάσεων τους σε βάθος χρόνου.

.

Το πολιτικό σύστημα στο σύνολο του στερείται ευρωπαϊκής πολιτικής. Ως ένα βαθμό αυτό είναι φυσικό, διότι απουσιάζει το ευρωπαϊκό όραμα. Ένα όραμα σύγχρονο, το οποίο εντάσσει την Ελλάδα με εξειδικευμένες πολιτικές στην Ευρώπη του μέλλοντος και προωθεί την σύγκλιση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, χωρίς να παρακάμπτει τις αντικειμενικές δυνατότητες της ελληνικής κοινωνίας γι’αυτό το ιστορικό ταξίδι. Όπως είναι και σκέπτεται ο ελληνικός λαός σήμερα, αυτό είναι δύσκολο. Την ευθύνη έχει το πολιτικό σύστημα, διότι δεν έχει γίνει διάλογος στην κοινωνική βάση ούτε και παρέχεται παιδεία με ευρωπαϊκούς στόχους, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την διαμόρφωση ευρωπαϊκής συνείδησης και ευρωπαίων πολιτών.

.

Αυτά βεβαίως προϋποθέτουν την ύπαρξη λειτουργικών θεσμών, κάτι που δεν επαληθεύεται στην πράξη. Το προπύργιο του πελατειακού συστήματος, ο δημόσιος τομέας, νοσεί βαθύτατα, η Δικαιοσύνη δεν λειτουργεί και το σύνολο των κοινωνικών συστημάτων διαπερνώνται από τη διαφθορά.

.

Σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης Transparency International για την διαφθορά σε παγκόσμιο επίπεδο η Ελλάδα βαθμολογείται με 3,4 ( 0 όταν η διαφθορά είναι μεγάλη και 10 η πιο θετική βαθμολογία) και κατέχει την 80ή θέση της λίστας. Και για σύγκριση η Γερμανία την 14^η θέση, η Γαλλία την 25^η και η Ιταλία με 3,9 την 69^η θέση.

.

Στον αντίποδα βρίσκονται η Δανία με 9,4, η Φιλανδία με 9,4 και η Σουηδία με 9,3.

.

Αντί λοιπόν διάφοροι πολιτικοί να ζητούν στο όνομα της εθνικής υπερηφάνειας ευθύνες από συναδέλφους τους, οι οποίοι τολμούν να παραδεχθούν την χρόνια αυτή ασθένεια της ελληνικής κοινωνίας, καλό θα ήταν να κάνουν αυτοκριτική και αυτοί και τα κόμματα τους και να αποσυρθούν στο περιθώριο της ιστορίας. Την ίδια πορεία πρέπει να ακολουθήσει και ο άκρατος κομματισμός, ο οποίος μετέτρεψε το συνδικαλιστικό κίνημα από εκφραστή των συμφερόντων των εργαζομένων σε προέκταση του πολιτικού συστήματος. Είναι καιρός η ελληνική κοινωνία να αναζητήσει μια νέα ουτοπία και όραμα, μια εναλλακτική πρόταση υπερβατική του σημερινού νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, ο οποίος σταδιακά μετατρέπει ακόμα και τον ανεπτυγμένο Βορρά σε τριτοκοσμικό μόρφωμα σε ό,τι αφορά τον κόσμο της εργασίας. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνουν μεγάλες υπερβάσεις και τομές, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος. Ένα μέλλον πολύ δύσκολο, το οποίο επιβάλλει αλλαγές και στον τρόπο ζωής. Δυστυχώς η πορεία της ανθρωπότητας οδήγησε σε αδιέξοδα, τα οποία έχουν πλανητικές διαστάσεις και απειλούν μέχρι και το φυσικό οικοσύστημα.

.

.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

.

.
1. Axel Honneth, Nancy Fraser «Umverteilung oder Anerkennung?» Frankfurt/M. 2003

.

2. Axel Honneth, «Das Recht der Freiheit – Grundriss einer demokratischen

.

.

Sittlichkeit», Frankfurt/M. 2011

.

.
1. Zbigniew Brzezinkski, «Η μεγάλη σκακιέρα», Αθήνα, 1998

.

2. Oskar Negt, «Der politische Mensch – Demokratie als Lebensform», Gottingen, 2010

.

3. Frank Adloff, «Zivilgesellschaft – Theorie und politische Praxis», Frankfurt/M. 2005

.

4. Χρίστος Σ. Αλεξόπουλος, «Εθνικές Ανισορροπίες και παγκόσμια διακυβέρνηση», Αθήνα, 2009

.

5. Χρίστος Σ. Αλεξόπουλος, «Δημοκρατία, πολιτική λειτουργία και κοινωνικές αξίες. Προβολή στο μέλλον», Περιοδικό «Ευρωπαϊκή Έκφραση», τεύχος 82, 2011

.

6. Χρίστος Σ. Αλεξόπουλος, «Ευρώπη και συστημική κρίση». Περιοδικό Monthly Review, 10.11.2011

.