«Τα μαθηματικά σας είναι σωστά αλλά η φυσική σας φρικτή»

Ζορζ Λεμέτρ, για τον Αϊνστάιν

Στον Μεσοπόλεμο η επικρατούσα θεωρία για το Σύμπαν ήταν ότι αυτό είναι ακίνητο, στατικό. Από τη θεϊκή ή άλλη δημιουργία είναι εκεί και το βλέπουμε. Ωσπου ένας βέλγος ιερέας και μαθηματικός, που δίδασκε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Λουβέν, το 1927 δημοσίευσε μια εργασία επεξεργαζόμενος τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Με την οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι Σύμπαν προήλθε από ένα σημείο και ότι διαστέλλεται. Ο Αϊνστάιν έφριξε. Πίστευε ακράδαντα ότι το Σύμπαν είναι στατικό. Και τότε ο πείσμων ιερέας έγραψε τη φράση της εισαγωγής μας. Δεν πέρασαν πολλά χρόνια και η θεωρία του, που πήρε από την επιστημονική κοινότητα το χαϊδευτικό «Μεγάλη Εκρηξη», επικράτησε και επαληθεύτηκε από πειραματικά δεδομένα. Στη συνέχεια οι επιστήμονες προσπάθησαν να προβλέψουν το μέλλον του Σύμπαντος. Και η πρόβλεψη ήταν ότι ναι μεν σήμερα το Σύμπαν διαστέλλεται, αλλά μετά από κάποια χρονική στιγμή η πορεία θα αντιστραφεί και συστελλόμενο θα καταλήξει στο αρχικό σημείο που το γέννησε.

Αυτή η όμορφη ιστορία αναδύθηκε εντός μου από τα όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ευρώπη. Την οποία θυμήθηκα καθώς εορτάζουμε αυτήν την εβδομάδα τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη Δημιουργία της και το όνομά της, τότε, ΕΚΑΧ. Από μια ομάδα έξι κρατών στα ερείπια ενός Παγκοσμίου Πολέμου γεννήθηκε η ενιαία αγορά άνθρακα και χάλυβα στην οποία τα κράτη-μέλη εκχώρησαν την εθνική τους κυριαρχία. Ηταν η πρώτη, υβριδική, υπερεθνική Ενωση, με εκτελεστικές αρμοδιότητες που δεν είχαν άλλοι υπερεθνικοί οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ. Από τότε βρισκόμασταν στη φάση της «διαστολής» της. Στις αρχές του 1990 είχαμε μια δεύτερη «μεγάλη έκρηξη», όταν 10 κράτη προστέθηκαν στα αρχικά, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, και μέχρι πέρυσι, το ζοφερό καλοκαίρι του Brexit, η ζήτηση για συμμετοχή στην ΕΕ αυξανόταν – Δυτικά Βαλκάνια, Ουκρανία, Τουρκία κ.λπ.

Ωσπου οι άνεμοι της άναρχης παγκοσμιοποίησης των χρηματοπιστωτικών προϊόντων και με τη βοήθεια της ψηφιακής επανάστασης μετατράπηκαν σε τυφώνες. Οπως είναι φυσικό, οι πληττόμενοι από αυτήν την εξέλιξη βρέθηκαν απροστάτευτοι στις σειρήνες των λαϊκιστικών κραυγών, που έχουν κοινά χαρακτηριστικά: εθνικισμός, κλειστοφοβικά σύνδρομα, αντικαπιταλισμός, αυταρχισμός, διχασμός. Οπως πάντα, εμείς βρεθήκαμε πρώτοι και καλύτεροι στο μάτι του τυφώνα. Οπως παλιά με τη μάχη του Μαραθώνα, διατηρήσαμε τον πολιτισμό μας που κληρονομήσαμε για τη δημιουργία της σημερινής Ευρώπης.

Λίγα χρόνια μετά το πρώτο σημάδι της έναρξης της «μεγάλης συρρίκνωσης», ήρθε απρόσμενα το περσινό καλοκαίρι, όταν η Μ. Βρετανία ψήφισε τη Μεγάλη Εξοδο. Οι «28» θα μείνουμε «27» και οι προφήτες είδαν τη διάλυση της ευρωζώνης ως αναπόφευκτο γεγονός. Τότε μόνο οι λαοί και οι κυβερνήσεις τους ξύπνησαν από τον Μεγάλο Υπνο τους. Τότε μόνο αποφάσισαν ότι η πορεία μας δεν είναι αναπότρεπτη όπως στο Σύμπαν αλλά αναστρέψιμη, μιας και τα συμφέροντα που διακυβεύονται δεν είναι μόνο οικονομικά. Τότε μόνο είδαν ότι το μεγαλύτερο πολιτιστικό κατόρθωμα κινδυνεύει από την απραξία και τη δειλία να πάρουμε ριζικά μέτρα μεταρρυθμίσεων, διατηρώντας τα τείχη ασφαλείας στις καταιγίδες.

Και γεννήθηκαν δύο κείμενα που περιγράφουν την ευρωπαϊκή αντεπίθεση, ώστε να αποδειχθεί ότι το μοιραίο δεν είναι αναπόφευκτο, όπως επιδιώκουν όχι μόνο οι εσωτερικοί εχθροί αλλά και εν τω μεταξύ οι αποκαλυπτόμενοι εξωτερικοί ύπουλοι, κρυπτόμενοι πίσω από την ανωνυμία των κοινωνικών δικτύων, των fake news και των οραμάτων περί άλλης Ευρώπης. Της Ευρώπης της επιστροφής της εθνικής κυριαρχίας στα κράτη-έθνη. Γιατί η σημερινή, έστω και με μερική εκχώρηση της κυριαρχίας, είναι ο μόνος τρόπος να διατηρήσει η Ευρώπη την ηγεμονική θέση της στην παγκόσμια οικονομία τις δεκαετίες που έρχονται. Οι εχθροί αυτοί θέλουν κυρίως να απαλλαγούν από τις αξίες που εκπροσωπεί η Ενωση. Η δημοκρατία, η ανεκτικότητα στο διαφορετικό, το κράτος δικαίου, η απαγόρευση της ποινής του θανάτου που έχουμε κληρονομήσει εμείς οι Ευρωπαίοι από τους αρχαίους Ελληνες και Ρωμαίους, την Αναγέννηση, τον χριστιανο-ιουδαϊσμό, την Ισλαμική Ανοιξη κ.ά. Γιατί αυτό το μπουκέτο αξιών είναι αντίθετο στις γεωπολιτικές επιδιώξεις τους και στον αυταρχικό τρόπο που διοικούν.

Τα δύο κείμενα – αποφάσεις , η Λευκή βίβλος για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ και τη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική και οι κατευθυντήριες οδηγίες προς την ομάδα διαπραγματευτών του Brexit διαπνέονται από ισχυρό κοινοτικό πνεύμα και αυστηρότητα. Οι βασικές επιθυμίες των Βρετανών για παράλληλες συζητήσεις για έξοδο και διατήρηση των προνομίων της εσωτερικής αγοράς, για την απαλλαγή από τις οικονομικές υποχρεώσεις της Μεγάλης Βρετανίας, από υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί κ.ά. απορρίφθηκαν κατηγορηματικά. Στη Λευκή βίβλο πάλι προβλέπονται ανατρεπτικές αλλαγές που στην ουσία θα απαλλάξουν την ΟΝΕ από τα λάθη της ίδρυσής της, θα διατηρήσουν τη θέση του ευρώ στην πρώτη γραμμή των αποθεματικών νομισμάτων και τελικά θα οδηγήσουν σε έναν «σκληρό πυρήνα».

Συμπέρασμα. Η νέα ΕΕ θα προχωρήσει ακόμη και περαιτέρω συρρικνωμένη. Το καμπανάκι χτυπάει σε πρώτη φάση για την Ουγγαρία, που με ανοχή μας διολισθαίνει σε αυταρχικό κράτος. Και για όποιον άλλον λαό επιλέξει την οπισθοδρόμηση, τη νοσταλγία της μοναδικότητάς του και με τη συμπεριφορά του απειλήσει το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός. Πού οδηγεί αυτό το άλμα; Ας διαβάσουμε τη διακήρυξη Ρομπέρ Σουμάν για τη δημιουργία της ΕΚΑΧ, την οποία γιορτάζουμε αυτήν την εβδομάδα.

«Με την κοινή διαχείριση της βασικής παραγωγής και τη θέσπιση μιας νέας ανώτατης Αρχής της οποίας οι αποφάσεις θα δεσμεύουν τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις άλλες χώρες που θα προσχωρήσουν σε αυτήν την κοινότητα, η πρόταση αυτή θα οδηγήσει στη δημιουργία των πρώτων συγκεκριμένων θεμελίων μιας Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ειρήνης…».