Η εκλογή του Emmanuel Macron στη θέση του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας και οι απόψεις του σε σχέση με την Ευρώπη αλλά και την πολιτική λειτουργία θέτουν δύο σημαντικά διλήμματα για την προοπτική του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Το πρώτο σχετίζεται με το δίπολο συστημική πολιτική λειτουργία ή κινηματική υπέρβαση. Το δεύτερο εκφράζεται με την προοπτική της Ευρώπης σε αντιδιαστολή με τον εθνικισμό. Και τα δύο μαζί θα αποτελέσουν σημεία αναφοράς για την δυναμική, που θα αναπτυχθεί σε μια κρίσιμη περίοδο τόσο για αρκετά κράτη-μέλη όσο και για την Ε.Ε. ως υπερεθνικό μόρφωμα.

Από τα μηνύματα, που εκπέμπονται από τις μέχρι τώρα επιλογές του Γάλλου προέδρου σε σχέση με την πολιτική λειτουργία στο επίπεδο της κομματικής οργάνωσης και της συγκρότησης εθνικής κυβέρνησης, δεν διαφαίνεται η ύπαρξη βούλησης και σχεδίου για την μετάβαση σε ένα μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, το οποίο θα διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για ριζικές αλλαγές και ανατροπές.

Τόσο η σύνθεση της νέας κυβέρνησης όσο και η οργάνωση του νέου πολιτικού σχηματισμού δείχνουν, ότι καταβάλλεται προσπάθεια δημιουργίας της αίσθησης υπέρβασης κατεστημένων πολιτικών νοοτροπιών με την αξιοποίηση επικοινωνιακού τύπου εργαλείων.

Η διαμόρφωση, για παράδειγμα, ενός κυβερνητικού μίγματος χωρίς να προηγηθεί συστηματικός διάλογος μεταξύ προσώπων με διαφορετικές πολιτικές αφετηρίες (από τον συντηρητικό μέχρι τον σοσιαλιστικό χώρο), ο οποίος θα προσδώσει ταυτότητα στην νέα κυβέρνηση, δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις για διαφορετική πολιτική λειτουργία.

Εκτός και αν θεωρηθεί, ότι το πρόσωπο του προέδρου Emmanuel Macron ενσαρκώνει την σύγχρονη οπτική προσέγγισης και διαμόρφωσης της νέας πραγματικότητας, που έχει ανάγκη τόσο η Γαλλία όσο και η Ευρώπη. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση το πολιτικό αποτέλεσμα είναι προϊόν ανασύνθεσης μιας πολιτικής πρότασης από το καταρρέον πολιτικό σύστημα του διπολισμού, η οποία στοχεύει στην διαμόρφωση πιο ανθεκτικών ισορροπιών στο υπάρχον μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης. Η κοινωνική και πολιτική προέλευση των στελεχών, που τον πλαισιώνουν, το πιστοποιούν με τον καλύτερο τρόπο.

Ο προσανατολισμός του Macron στην αξιοποίηση και του χώρου της κοινωνίας πολιτών για την οικοδόμηση του πολιτικού σχηματισμού, που θα εκφράσει την νέα πολιτική πρόταση, από το ένα μέρος προσδίδει θεωρητικά κινηματικό χαρακτήρα στην προσπάθεια του Γάλλου Προέδρου και από το άλλο δείχνει την προσπάθεια αποκατάστασης κοινωνικής αναφοράς σε μια κυβερνητική πρόταση, η οποία δεν έχει ακόμη ουσιαστικό περιεχόμενο με συγκεκριμένο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για την πορεία προς το μέλλον. Αποδέκτης της πρόσκλησης του είναι η οικονομική και κοινωνική ελίτ, η οποία αντιστοιχεί στο 1% της κοινωνίας πολιτών.

Το «πείραμα» Macron βρίσκεται στην αρχική του φάση. Τα αδιέξοδα του γαλλικού πολιτικού διπολισμού οδήγησαν στην υψηλή αποδοχή του κόμματος La Republique en March στην γαλλική κοινωνία, όπως φαίνεται από τα ευρήματα δημοσκόπησης, την οποία πραγματοποίησε η εταιρεία OpinionWay/ORPI για λογαριασμό της εφημερίδας Les Echos και του ραδιοφωνικού σταθμού Radio Classique.

Σύμφωνα με την έρευνα το νέο κόμμα του Macron προηγείται με 27%, ενώ ακολουθούν οι Ρεπουμπλικάνοι και το ακροδεξιό Front National της Marine Lepen με 20% και με χαμηλότερα ποσοστά τα υπόλοιπα κόμματα.

Με αυτά τα δεδομένα η πολιτική αντιπαράθεση στο πλαίσιο των επερχόμενων εκλογών διεξάγεται από τον νέο πολιτικό σχηματισμό σε επίπεδο γενικών αρχών και κατευθύνσεων με έντονα επικοινωνιακά χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά αναδύεται μια νέα πολιτική ελίτ, η οποία έχει κοινή αναφορά στην λογική του εκσυγχρονισμού και της πραγματοποίησης των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων για την προώθηση της λειτουργικότητας των κοινωνικών συστημάτων και την διασφάλιση της βιωσιμότητας των υπαρκτών ισορροπιών της κοινωνικής δυναμικής.

Σε αυτό το πλαίσιο βασική επιδίωξη είναι η δημιουργία της αίσθησης στους πολίτες, ότι το πολιτικό σύστημα ανανεώνεται με την παρουσία του κόμματος La Republique en March.

Σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την γνώμη του Emmanuel Macron η Ευρωζώνη πρέπει να έχει τον δικό της προϋπολογισμό με την συμβολή όλων των κρατών-μελών της ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνατότητες, ώστε να είναι εφικτή η χρηματοδότηση επενδύσεων και η αντιμετώπιση της κρίσης. Την ευθύνη της διαχείρισης αυτού του προϋπολογισμού θα έχει ο υπουργός οικονομικών της Ευρωζώνης.

Στο μέτρο που αυτή η πρόταση εξαντλείται στον ορισμό υπουργού οικονομικών μόνο, δεν προσφέρει απολύτως τίποτα σε σχέση με την ολοκλήρωση και την προοπτική του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Αυτομάτως τίθενται ερωτήματα ως προς το όργανο αναφοράς και λογοδοσίας του υπουργού, από την στιγμή που η σημερινή θεσμική μορφή της Ε.Ε. δεν ανταποκρίνεται σε ένα δημοκρατικό μοντέλο, το οποίο εκφράζει το ευρωπαϊκό κοινωνικό συμφέρον, αλλά υπηρετεί το «εθνικό συμφέρον», όπως αυτό εκφράζεται στα διάφορα όργανα (σύνοδος κορυφής, Eurogroup κ.λ.π.). Σε αυτά κυριαρχούν οι κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών, ενώ δεν εκφράζεται η ευρωπαϊκή κοινωνική πλειοψηφία στο πλαίσιο της λειτουργίας τους.

Δεν είναι τυχαίο, που το Ευρωκοινοβούλιο στερείται ουσιαστικών αρμοδιοτήτων, ενώ δεν αποκτά προοπτική η δημιουργία πραγματικά ευρωπαϊκών κομμάτων, ώστε να διαμορφώνονται σταδιακά οι προϋποθέσεις για την πολιτική ενοποίηση. Αντ’ αυτού προωθείται η πρόταση για την δημιουργία της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων.

Μια σε βάθος προσέγγιση των εξελίξεων στη Γαλλία και των επιπτώσεων τους γενικότερα στον ευρωπαϊκό χώρο και όχι μόνο στη Γαλλία δείχνει, ότι η πολιτική λειτουργία με τα σημερινά χαρακτηριστικά εξαντλείται σε τακτικισμούς του συστήματος, χωρίς να δίδεται απάντηση στα διλήμματα, που ταλαιπωρούν την γηραιά ήπειρο.

Γι’ αυτό ο εθνικισμός και ο λαϊκισμός παραμένουν ισχυρές παράμετροι της πολιτικής πραγματικότητας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τροφοδοτούν τον ευρωσκεπτικισμό και την έλλειψη της αναγκαίας ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, ώστε να επιλύονται με συλλογική ευθύνη τα προβλήματα των επιμέρους ευρωπαϊκών κοινωνιών.

Δυστυχώς η ευρωπαϊκή πολιτική και το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα είναι κατώτερα των περιστάσεων και δεν συμβάλλουν στην πραγμάτωση του ευρωπαϊκού οράματος.

Εάν μάλιστα συνεχισθεί αυτή η στάση από τα κόμματα, τα οποία, υποτίθεται, έχουν ευρωπαϊκό προσανατολισμό, σύντομα θα αρχίσει η σταδιακή αποσύνθεση του οικοδομήματος.

Ο χρόνος «τρέχει» με μεγάλη ταχύτητα και τα δεδομένα της πραγματικότητας συνεχώς αλλάζουν. Όσο καθυστερεί η ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, τόσο θα αυξάνονται οι δυσκολίες, διότι ο πολιτικός σχεδιασμός θα γίνεται πιο πολύπλοκος και οι πολίτες πιο δύσπιστοι ως προς την λειτουργικότητα του  ευρωπαϊκού προσανατολισμού.

Η ευθύνη του πολιτικού συστήματος είναι πολύ μεγάλη. Πρέπει όμως να επισημανθεί, ότι και η κοινωνία πολιτών δεν θα είναι άμοιρη ευθυνών, εάν δεν ενεργοποιηθεί για την ανάπτυξη ουσιαστικού διαλόγου στην κοινωνική βάση με στόχο την ενημέρωση των πολιτών και τον μετασχηματισμό της κοινωνίας σε συλλογικό υποκείμενο, ώστε να σταματήσει η παθητική αντιμετώπιση της δυναμικής της εξέλιξης και να αποκατασταθεί μια ουσιαστική σχέση με το πολιτικό σύστημα.

Η ανάπτυξη κινηματικής δυναμικής από την κοινωνία πολιτών θα σηματοδοτήσει την ουσιαστική ευρωπαϊκή επανεκκίνηση.

Ειδάλλως τα διλήμματα θα συνεχίσουν να μένουν αναπάντητα και η Ευρωπαϊκή Ένωση σε επικίνδυνη στασιμότητα.