Σε προηγούμενο άρθρο μας δείξαμε ότι στο τέλος του 2009, η Ελλάδα είχε ένα διπλό έλλειμμα (χωρίς τοκοχρεολύσια) της τάξης των 60 δις € (24 δις € δημοσιονομικό έλλειμμα και 37 δις € έλλειμμα εξωτερικών συναλλαγών). Αυτός είναι ο πήχης που έπρεπε να ξεπεράσουμε μέχρι να γίνουμε «κανονική χώρα». Φυσικά, σε αυτό έπρεπε να προσθέσουμε το 2009 άλλα 15 δις για τοκοχρεολύσια, ποσό που θα αυξάνει κάθε χρόνο, μέχρι να αρχίσει να μειώνεται. Η σκληρή αυτή αλήθεια απαιτεί απαντήσεις σε δύο ερωτήσεις: Πότε θα γίνουμε κανονική χώρα και πώς θα το κάνουμε. Είναι προφανές ότι οι απαντήσεις στις δύο αυτές ερωτήσεις, συνεπάγονται οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που εύκολα δικαιολογούν το χαρακτηρισμό «κοσμογονία». Ένας νέος (ελληνικός) κόσμος είναι, όντως, απαραίτητος.

Το δημοσιονομικό (εσωτερικό) έλλειμμα αντιμετωπίζεται με μείωση κρατικών δαπανών, αύξηση εσόδων και φυσικά, με συνδυασμό των δύο. Και τα δύο, κατ’ αρχήν, προκαλούν ύφεση, δηλαδή μείωση του πραγματικού ΑΕΠ λόγω μείωσης της ζήτησης. Όλα, όμως, εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η (απαραίτητη) αφαίμαξη της οικονομίας και η αύξηση των εσόδων. Αυτό που πρέπει να αποφεύγεται είναι η μείωση της αγοραστικής δύναμης των μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων, που καταναλώνουν, υποχρεωτικά, το σύνολο του εισοδήματός τους. Αντίθετα, η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να στραφεί προς τα εισοδήματα με χαμηλή ροπή προς κατανάλωση, δηλαδή τα μεγαλύτερα, που αποταμιεύουν ένα μέρος του εισοδήματός τους, ή το ξοδεύουν σε αγορές του εξωτερικού. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι πρώτα «χτυπάς» στις ΔΕΚΟ και στις συντάξεις ευγενών και επαγγελματικών ταμείων (γιατροί, δικαστικοί, δικηγόροι, μηχανικοί κ.λπ., μετά, αν δεν γίνεται αλλιώς, στις συντάξεις του ΙΚΑ και ποτέ και καθόλου στις κατώτατες. Σημαίνει, επίσης, ότι «τσακίζεις» τη φοροδιαφυγή με κάθε τρόπο. Όσο για τη φορολογία, αποφεύγεις τη φορολογία κερδών και χτυπάς την περιουσία, όχι όμως των μικροϊδιοκτητών. Αφήνω στην κρίση του αναγνώστη το πώς επιχειρήθηκε η δημοσιονομική προσαρμογή από την πρώτη στιγμή. Αν ποτέ χρειαζόταν Εξεταστική Επιτροπή και τιμωρία, είναι για την οικονομική πολιτική από το 2008 μέχρι το 2011.

Το άλλο έλλειμμα, των εξωτερικών συναλλαγών, μειώνεται μόνο με αύξηση των εξαγωγών σε σχέση με τις εισαγωγές, δηλαδή με αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Αν οι εξαγωγές βελτιωθούν, μπαίνει χρήμα στην οικονομία που αντισταθμίζει εν όλω ή εν μέρει, την απώλεια στην αγορά από τη δημοσιονομική προσαρμογή. Ταυτόχρονα, μεγαλώνει το ΑΕΠ και, καθώς όλα τα μεγέθη μετρώνται ως ποσοστό του ΑΕΠ, μικραίνουν τα ελλείμματα. Επί δύο αιώνες ελληνικού κράτους, οι κυβερνήσεις συγκέντρωσαν όλη τους την εφευρετικότητα στο να βρίσκουν τρόπους απασχόλησης των ημετέρων τους στο Δημόσιο, χτίζοντας ένα πλέγμα άχρηστων υπηρεσιών, νόμων και ρυθμίσεων που έχουν αποκλειστικά δύο σκοπούς. Να βασανίζουν τον πολίτη και να αποθαρρύνουν την όποια επιχειρηματική δραστηριότητα, εκτός, φυσικά, από την παράνομη, αφού η νόμιμη «απαγορεύεται» στην πράξη. Μετά από πέντε χρόνια one-stop υπηρεσιών, σας προκαλώ να βγάλετε σήμερα μία άδεια υπαίθριου … καστανά και αν αντέξετε, διαβάζετε τη συνέχεια.

Από τα παραπάνω, αβίαστα προκύπτει ότι η αρχή, άμεσα και δραστικά, έπρεπε να γίνει με μέτρα που θα αύξαναν, όσο γινόταν γρηγορότερα και περισσότερο, την ανταγωνιστικότητα, χαμηλώνοντας το κόστος μέσα στην οικονομία. Η άμεση και αποτελεσματική στόχευση στα κλειστά επαγγέλματα, στις μεταφορές, στην αδειοδότηση και τη σύσταση επιχειρήσεων, θα μείωνε τις τιμές στο εσωτερικό, διευκολύνοντας και τη δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά κυρίως, θα αύξανε τις εξαγωγές. Αυτό δεν έγινε και δεν έχει γίνει ακόμη. Τα κριτήρια στην άσκηση οικονομικής πολιτικής την τριετία 2009-2011, ήταν δύο. Πρώτον, να μην ενοχλήσουμε πολύ την εκλογική μας πελατεία και δεύτερον, η ταχύτητα επίτευξης ποσοτικών στόχων, ανεξαρτήτως του πόνου που προκαλούσαν τα μέτρα σε πολλές (αδύναμες) κοινωνικές ομάδες. Εδώ, πρέπει να είμαστε δίκαιοι και να μην περιορίσουμε την κριτική σε όσους άσκησαν απευθείας εξουσία και ειδικά στο ΠΑΣΟΚ. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις συναγωνίσθηκαν σε ανευθυνότητα, προβάλλοντας μαξιμαλιστικά αιτήματα και αποφεύγοντας τη στήριξη εναλλακτικών πολιτικών. Όταν η δεξιά και η αριστερά στηρίζουν «το δίκαιο αγώνα» των φορτηγατζήδων, των φορτοεκφορτωτών, των ναυτεργατών, των δικηγόρων, των γιατρών και των φαρμακοποιών, αδιακρίτως, ας μη χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τη σύνταξη της γιαγιάς. Όταν τα πλοία των Ελλήνων πάνε στην Τουρκία και τη Βουλγαρία γιατί δεν αντέχουν τη μαφία της Ναυπηγοεπισκευαστικής, ας μην περιμένουμε συνάλλαγμα και εξαγωγές.

Μετά τον Ιούνιο, η Ελλάδα θα είναι πραγματικά μία «άλλη χώρα». Τότε αρχίζουν οι δικοί μου πραγματικοί φόβοι. Όταν θα έχει δημιουργηθεί η escrow account και οι πληρωμές τοκοχρεολυσίων είναι πλέον «θέμα των ξένων», από τον Ιούλιο και μετά, η όποια ελληνική κυβέρνηση πρέπει να «τα βγάζει πέρα μόνη της». Αυτό σημαίνει ότι αν τα λεφτά δεν φτάνουν για να πληρωθούν κάποιες υποχρεώσεις, δηλαδή μισθοί, συντάξεις και προμήθειες του δημοσίου, αυτές, υποχρεωτικά θα κόβονται στο ύψος των πραγματικών μας δυνατοτήτων. Ο καθένας μπορεί να φαντασθεί τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Η πραγματική έννοια του ελλείμματος θα γίνει οδυνηρά αισθητή σε πολλούς από εμάς, κυρίως σε όσους εξαρτώμεθα ή έχουμε δοσοληψίες με το δημόσιο. Αντίθετα, θα πάψει να ενδιαφέρει τόσο η έννοια του «χρέους», αφού αυτό θα το έχουν αναλάβει οι ξένοι. Βέβαια, αν κάποιο μήνα τα χρήματα δεν «φτάσουν», το δημόσιο θα αρχίσει να έχει εσωτερικό χρέος, δηλαδή σ’ εσάς και σ’ εμένα. Το χρέος αυτό μπορεί να μας το «πληρώσει» με κάποια υποσχετική ή άλλο τρόπο, αλλά η σχέση πλέον είναι αποκλειστικά μεταξύ ημών των εξαρτωμένων από το δημόσιο και την κυβέρνησή μας, όπως δηλαδή θα έπρεπε να είναι μέχρι τώρα. Τέρμα τα δανεικά και το μοίρασμα που κάναμε, όχι 30 χρόνια, αλλά επί δύο αιώνες συνεχώς. Η μόνη ελπίδα μας πια θα είναι η σωστή και υγιής προοπτική ροής χρημάτων από τον τουρισμό, τη ναυτιλία και τις εξαγωγές. Τι στάση θα τηρήσουμε ως λαός, όταν αρχίσουν οι καταλήψεις στις ράμπες των πλοίων το καλοκαίρι; Όταν οι ταξιτζήδες αρχίσουν πάλι να ταλαιπωρούν τους τουρίστες; Μήπως να κάνουμε και μία… παρέμβαση απλήρωτων δημοσίων υπαλλήλων στη μαφία της Ναυπηγοεπισκευαστικής; Μήπως να μην αναθέσουμε άλλο τους αγώνες μας μόνο στο ΠΑΜΕ; Μήπως μία «άλλη χώρα» που παράγει και τα βγάζει πέρα μόνη της είναι δυνατή;

Η ζωή θα δείξει.

.

Ο κ. Λυκούργος Λιαρόπουλος είναι ομοτ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.