To άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε την Παρασκευή 10 Απριλίου 2009 στην «Ελευθεροτυπία». Η «Μ» το αναδημοσιεύει, λόγω της επικαιρότητας
Συμβαίνει συχνά. Σημαντικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μένουν άγνωστες, στα αζήτητα, υποτιμημένες. Και ας τις έχει λάβει το πιο δημοκρατικό όργανο -το μόνο εκλεγμένο- της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτι επιπλέον. Μέσα στη γενική αδιαφορία, δεν πληροφορούμαστε ποια ήταν η στάση των Ελλήνων ευρωβουλευτών στην τάδε ή στη δείνα ψηφοφορία· τι ψήφισαν. Εχει ενδιαφέρον τι υπερψηφίζουν· όπως και τι καταψηφίζουν.
Θα αναφερθώ ευθύς αμέσως σε μια τέτοια περίπτωση. Πολύ πρόσφατη. Με τη σειρά όμως.
«Ευρωπαϊκή Συνείδηση και Ολοκληρωτισμός». Ετσι ονομάζεται το Ψήφισμα που υιοθέτησε την προηγούμενη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με πολύ μεγάλη πλειοψηφία: 553 ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ (44 κατά, 33 αποχές).
Το Ψήφισμα καταδικάζει απερίφραστα όλα τα εγκλήματα και τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη στη διάρκεια του φρικαλέου 20ού αιώνα.
«Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί ποτέ, εάν δεν μπορέσει να καταλήξει σε κοινή θεώρηση της Ιστορίας της. Δηλαδή εάν δεν αναγνωρίσει ως κοινή κληρονομιά τον ναζισμό και τον σταλινισμό -τα φασιστικά και τα κομμουνιστικά καθεστώτα-, εάν δεν διεξαγάγει έντιμο και ουσιαστικό διάλογο για τα εγκλήματα αυτών των καθεστώτων». Ετσι αναφέρει το σκεπτικό του Ψηφίσματος.
Αυτονόητα. Αυτονόητα και στοιχειώδη πράγματα. Σημειώστε επίσης ότι οι ευρωβουλευτές με αυτό το Ψήφισμα ζητούν να καθιερωθεί Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης (η 23η Αυγούστου) για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. Αυτονόητα; Ναι, αλλά όχι για όλους. Ας δούμε πώς ψήφισαν οι Ελληνες ευρωβουλευτές.
Στους 553 ευρωβουλευτές -Σοσιαλιστές, Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (Δεξιά), Φιλελεύθεροι, Πράσινοι κ.ά.- που υπερψήφισαν το Ψήφισμα δεν υπάρχει ούτε ένας Ελληνας.
Οι Ελληνες ευρωβουλευτές είτε το καταψήφισαν (ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ) είτε απείχαν (Ν.Δ.).
Το ΚΚΕ καταψήφισε. Καμία έκπληξη. Τι διαφορετικό περιμένει κανείς από ένα μονολιθικό σταλινικό κόμμα; Εξάλλου, τώρα, στο τελευταίο του συνέδριο ανέδειξε την πιο μαύρη περίοδο του σταλινισμού (1936-1939) ως την καλύτερη περίοδο οικοδόμησης του «σοσιαλισμού». Για το ΚΚΕ, μόνον ο ναζισμός διέπραξε εγκλήματα, ενώ ο σταλινισμός-κομμουνισμός υπήρξε ένα απέραντο και ειδυλλιακό Κλαμπ Μεντιτερανέ.
Η Νέα Δημοκρατία προτίμησε την αποχή. Γιατί; Διότι οι ευρωβουλευτές της υποστηρίζουν ότι «η αποτίμηση των ιστορικών γεγονότων αποτελεί αποκλειστικό έργο των ιστορικών» και όχι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το ΠΑΣΟΚ καταψήφισε επίσης. Ολοι οι ευρωβουλευτές του. Τονίζουν, μάλιστα, με ανακοίνωσή τους, ότι τα ιστορικά γεγονότα πρέπει να τα ερμηνεύουν οι ιστορικοί και όχι οι πολιτικοί φορείς. Τονίζουν, ακόμη, ότι ο ναζισμός και ο σταλινισμός είχαν ουσιαστικές διαφορές. Τονίζουν, τέλος, ότι η καθιέρωση Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης για τα θύματα των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων «εξομοιώνει κατά απαράδεκτο τρόπο δύο ανόμοια κομμάτια της Ιστορίας που το καθένα είχε διαφορετική αφετηρία και που για διαφορετικούς λόγους έχουν καταδικαστεί στη συνείδηση του Ευρωπαίου πολίτη».
Τι να πεις. Προφανώς, η Χάννα Αρεντ (περιορίζομαι στην υπεράνω υποψίας πολιτική φιλόσοφο), με την ανάλυσή της για το ολοκληρωτικό σύστημα και με τη σύγκριση του ναζισμού με τον σταλινισμό, «εξομοιώνει κατά απαράδεκτο τρόπο δύο ανόμοια κομμάτια της Ιστορίας»…
Τι να πεις. Πράγματι, ο ναζισμός και ο σταλινισμός είχαν διαφορετική αφετηρία. Αλλά και τόσα πολλά κοινά: κατέστρεψαν τον κοινωνικό ιστό, μετέτρεψαν τα άτομα (τους πολίτες) σε μάζες, χρησιμοποίησαν στο έπακρο την ωμή βία, στηρίχτηκαν στην προπαγάνδα και στην τρομοκρατία, δημιούργησαν σύστημα στρατοπέδων με εκατομμύρια θύματα και, απροκάλυπτα, επεδίωξαν την παγκόσμια κυριαρχία.
Τι να πεις. Οι πολιτικοί και τα κόμματα δεν μπορεί να κρύβονται πίσω από τους ιστορικούς, για να αποφύγουν να πάρουν θέση. Εάν είναι έτσι, τότε ας αφήσουμε την πολιτική στους ιστορικούς.
Γιατί όμως όλοι οι Ελληνες ευρωβουλευτές απέφυγαν το ψήφισμα της διπλής καταδίκης ναζισμού-σταλινισμού; Οχι επειδή δεν είναι ιστορικοί… Η στάση τους έχει σχέση με την κατάσταση στην Ελλάδα. Και ο κύριος λόγος είναι ο εξής: φοβούνται το πολιτικό κόστος.
Στην Ελλάδα, μπορείς να είσαι αντιαμερικανός, μπορείς να είσαι αντιιμπεριαλιστής, αντιδυτικός, αντιευρωπαίος, μπορείς να είσαι εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κανένα πρόβλημα. Ολα αυτά είναι πολύ αποδεκτά και πολύ προοδευτικά. Εάν όμως είσαι αντισταλινικός, υπάρχει πρόβλημα.
Περίεργη περίπτωση η χώρα μας. Γλίτωσε από τον κομμουνισμό (ευτυχώς δεν γίναμε Αλβανία), όχι όμως και από την ιδεολογική κυριαρχία των σταλινικών απολογητών του. Χίλια δυο παραδείγματα. Δεν τους περιποιεί τιμή, αλλά κάπως έτσι οι Ελληνες ευρωβουλευτές δεν θέλησαν να μπλέξουν με το Ψήφισμα και παρέπεμψαν το ζήτημα στους ιστορικούς…
ΥΓ. Ζακ Ντελόρ: «Μου προκαλεί θλίψη, όταν βλέπω τους Ευρωπαίους ηγέτες να υποκλίνονται στον Πούτιν και στον Μεντβέντεφ, καθένας για λογαριασμό του» (από την παρέμβασή του στην εκδήλωση Χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη, που έγινε στο Παρίσι, στις 30 Μαρτίου).