Είναι βολικό – και δυστυχώς πολιτικά αποδοτικό ακόμα – το παιχνίδι της αθωότητας και της ενοχής. Από εδώ οι καλοί, οι ευαίσθητοι, από εκεί οι ανάλγητοι, οι προσκυνημένοι στους δανειστές… Εχουμε φτάσει στο σημείο, ακόμα και το πιο τραγικό γεγονός, την απώλεια ανθρώπινων ζωών, να την κάνουμε όχημα πολιτικής αντιπαράθεσης, όπλο μιας ακόμα διχαστικής σύγκρουσης. Ναι, η κρίση φταίει πράγματι για πολλά από τα δεινά που μαστίζουν τον τόπο. Ναι, η κρίση έχει οδηγήσει στο περιθώριο χιλιάδες συμπολίτες μας, με οδυνηρές έως και τραγικές συνέπειες για ορισμένους από αυτούς. Ομως δεν αντιμετωπίζεται ούτε με δηλώσεις καταδίκης των κυβερνώντων, ούτε με ευχολόγια, ούτε πολύ περισσότερο με αναπόληση του παλιού, καλού παρελθόντος.
Δυστυχώς για μας – και πολύ περισσότερο για τους ανέστιους και τους περιθωριοποιημένους – το παρελθόν είναι μια άλλη… χώρα. Αν αφεθούμε σε οράματα επιστροφής και νοσταλγίας, αν δεν δούμε και δεν αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που μας οδήγησαν ως εδώ, απλώς θα διαιωνίζουμε το κλίμα δυστυχίας και μιζέριας που βιώνουμε σήμερα. Θα συνεχίσουμε να θρηνούμε θύματα, θα παρακολουθούμε μια όλο και μεγαλύτερη κοινωνική αποδιοργάνωση και θα ονειρευόμαστε σωτήρες εξ ουρανού, που θα αποδεικνύονται πτωχοπρόδρομοι…
Είναι γεγονός ότι τρεις και πλέον δεκαετίες διαρκούς ευμάρειας αλλοίωσαν κάθε έννοια συλλογικού και ατομικού συμφέροντος. Ομως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα ούτε κουκουλώνονται κάτω από το χαλί ούτε ξεπερνιούνται με τις ίδιες μεθόδους που μας οδήγησαν σε αυτά. Και προτού τα ξορκίσουμε οφείλουμε πρώτα από όλα να τα περιγράψουμε, να τα κάνουμε κοινό κτήμα. Και κυρίως να αποδεχθούμε, ως κοινωνία και βεβαίως ως πολιτικό σύστημα, ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν. Η εποχή των δογμάτων και των συνθημάτων του τύπου «τα θέλουμε όλα και τα θέλουμε τώρα» με τα οποία πορευτήκαμε για κάμποσα χρόνια έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Το εγχείρημα ούτε απλό είναι ούτε εύκολο. Οχι μόνο γιατί προϋποθέτει τη συλλογική δράση και αυτοπεποίθηση, αλλά γιατί χρειάζεται να στηριχθεί σε αναθεώρηση αξιών και προτεραιοτήτων. Εγχείρημα που γίνεται ακόμα πιο δύσκολο γιατί απουσιάζει πλήρως η βασική παράμετρος για μια τέτοια προσπάθεια, που είναι η εμπιστοσύνη. Κι αν δεν αντιστραφεί η δεδομένη και καταγεγραμμένη από όλες τις δημοσκοπήσεις απώλεια εμπιστοσύνης από την κοινή γνώμη τόσο προς την κυβέρνηση όσο και προς την αντιπολίτευση η προσπάθεια εξόδου από την κρίση θα μοιάζει σισύφεια…
Η ευθύνη για αλλαγή αυτού του κλίματος ανήκει προφανώς πρωτίστως στο πολιτικό σύστημα. Οσο οι παλιές κατεστημένες δυνάμεις απαξιώνονται και φθείρονται – ακόμα κι όταν προσπαθούν έστω με ημίμετρα να σώσουν την παρτίδα – κι όσο οι νεόκοπες παραπέμπουν στις παλιές αλαζονικές πρακτικές και αναξιόπιστες πολιτικές, τόσο θα βουλιάζουμε όλο και πιο βαθιά στην κρίση. Το αντέχουμε;