Εξαναγκασμός, πολυσυλλεκτισμός, νέος Διαφωτισμός

Αντώνης Δημόπουλος 27 Οκτ 2017

1-Η πορεια μας προς την Ευρωπη την Μεταπολιτευση περασε από διαφορα σταδια.Την δεκαετια του 80  ηταν εμφανης η δυσπιστια για τον κοινο  ευρωπαικο οριζοντα του  κυβερνητικου Πασοκ αλλα και μεγαλου μερους της  ελληνικης κοινωνιας .Μετα το Μααστριχτ και μεχρι την  ΟΝΕ η πορεια αυτή βιωθηκε σαν ενας εξαναγκασμενος ορθολογισμος, με την εθνικη αμφιθυμια  να προσλαμβανει τον εκσυγχρονισμο  περισσότερο  με όρους αναγκαιότητας  παρά  εθνικής  επιλογής προοδου.Την ιδια ωρα οι εισροες μεγιστοποιηθηκαν  (πακεττα Ντελορ) κανοντας την χωρα ένα απεραντο εργοτάξιο  ,αλλά με μεγάλες  ακόμα αντιστάσεις   στην νεωτερική  λειτουργία  του κράτους  και στην εξωστρέφεια της οικονομίας. Οι δυο μεγάλες  συγκρούσεις  στην έναρξη της β περιόδου Σημιτη (ασφαλιστικό  και ταυτότητες) έδειξαν ότι η κατασκευή   συναινέσεων  και συγκλίσεων της ευρωπαϊκής  πορείας της χώρας υστερούσε ακόμα πολύ. Τα επόμενα  χρόνια της καταναλωτικής  ανεμελιάς (04-09)  μέχρι την κρίση, υπηρξε  μαλλον  ένας κατατεμαχισμός της κοινωνίας σε ατομική  η ομαδική  διασφάλιση  της ευημερίας  και προσόδων,παρα μια συντεταγμενη εθνικη πορεια ωριμανσης

2-Η εφαρμογή των μνημονίων την περιοδο της κρισης  ακολουθησε  σε μεγάλο βαθμό την ίδια τακτική της εξαναγκασμενης αναδιαρθρωσης. Ολες οι  κυβερνήσεις υποστηριζαν ότι  έκαναν  ηρωικές  προσπάθειες  να αντισταθούν ,να μετατρέψουν η  να αμβλυνουν  τις επιπτώσεις  των αναγκαίων  μέτρων  χωρίς  σε κανένα  επίπεδο  να διαμορφώνεται  μια πιο προωθημένη  εθνική  αντιπρόταση. Σε μεγαλο βαθμο οι ισχυροτεροι και  οι πιο οργανωμενοι πετυχαν  την μετατοπιση των επιπτωσεων των μετρων  στους ασθενεστερους  και σε κάθε περιπτωση καμμια μεταρυθμιση, ακομα και η πιο ευλογη ,δεν  εξηγηθηκε και δεν στηριχθηκε  συνολικα  απ τον κοσμο. Ο πολυσυλλεκτισμος, αναγκαιος για κομματα εξουσιας, που ανθησε  ακριτα  επι δεκαετιες, συναντησε τα ορια του, πιεσμενος από την κριση. Η ελλειψη συναινεσεων, συγκλισεων, συνολικης αντιληψης  στους κομματικους χωρους, οδηγησε με μεγαλες μετατοπισεις,σε αναζητηση νεας προστασιας  σε καινουργια σχηματα ,απεναντι στη συγχυση και αβεβαιοτητα που επικρατησε.

Εχοντας δαιμονοποιησει σαν μνημονιακο  οτιδηποτε μεταρρυθμιστικο, επιδιώκοντας μια ακινησια  ασφαλειας >>, οι παντες  πια  αμφισβητουν τα παντα ,απονομιμοποιωντας  ένα υπερφορτωμενο κρατος. Η  χωρα  στερειται  με αυτό τον τροπο , από την απαραιτητη προσαρμογη  στο διεθνες περιβαλλον, από την αναγκαια ανανεωση στις παλιες δομες  από το καινοτομο το ριζοσπαστικο, το νέο. Ταυτοχρονα   η πολωση της τωρινης αντιπαραθεσης αδυνατει πια να καλυψει την αδυναμια ομογενοποιησης των στελεχων, μελων και φιλων περα από την κατασκευη του αντιπαλου ως εχθρου. Ειναι χαρακτηριστικο ότι  σε κανενα από τα  μεγαλα κόμματα δεν υπαρχουν ουσιαστικές  διαδικασίες  διαμόρφωσης  πολιτικών  θέσεων  στη βάση. Οι νεες ιδεες και προτασεις είναι αντικειμενο εμπειρογνωμωνων και επικοινωνιολογων και καταληγουν   σε τελετουργικά και  αυτοσχεδιασμούς εντυπωσιασμού (εθνικά σχέδια, Ζαππεια, σεισάχθεια, Θες, νικη, κλπ). Το εφημερο της κοινοτοπιας και εντυπωσης κυριαρχει στη δημοσια σφαιρα

3- Η κεντροαριστερά  παρα τα βαριδια της, είχε  καταφέρει για πολλά  χρόνια  να διασφαλίσει προγραμματικές συνεργασιες σε μια πορεια, μια αποστολη, διαρκούς  μεταρρυθμισμου. Στην τωρινή  ενωτική κινηση   είναι προφανές ότι μια ανανεωμένη  τέτοια  προσπάθεια, συλλογικης συγκροτησης ενός κοινα δεσμευτικου σχεδίου  εξόδου, είναι επιβεβλημένη. Το κρίσιμο  ερώτημα  όμως, στην πορεια για  τον νέο φορεα, είναι πόσο  δυνατή  είναι η υπέρβαση  ενός άκριτου  πολυσυλλεκτισμου. Η ρηξη η εστω αποστασιοποιηση από την παραδοση   εξαρτήσεων, από συντεχνίες  και ομάδες ευνοημένες  που θα προσφέρουν  πάλι, άκοπα,  ιδιοτελη υποστήριξη. Αλλα και από παραγοντες οικονομικους η πολιτικους που προσπαθουν στην τωρινη μεταβατικη περιοδο  να επιβιωσουν  η να εισελθουν και να  ανακατανειμουν προς οφελος τους την χειραγωγηση  και διαπλοκη  του πολιτικου συστηματος.

Ακόμα δυσκολότερη  όμως είναι η απεξαρτηση  και αποκολληση  του κοσμου, των πολιτων,  από την νοοτροπία  του εξαναγκασμού και της αποστρατευσης. Ενας πραγματικος νεος Διαφωτισμος, μια απομαγευση από το ανορθολογικο, η  ενεργητική  στάση συμμετοχης και  στήριξης στην διαμορφωση ριζοσπαστικων  και κρίσιμων  επιλογων, η ομογενοποιηση  πάνω σε κοινές και αποδεκτες για όλους  αποφάσεις, η δεσμευση. Γι αυτό  το μεγάλο  ζητούμενο  της τωρινής  προσπάθειας είναι η ανάδυση ενός νέου τρόπου της κεντροαριστεράς, η υπέρβαση  μιας κουλτουρας  του εξαναγκασμού  σαν  εγχωριου δρομου εξορθολογισμου, αλλα και του  ακριτου πολυσυλλεκτισμου, σαν  παρωχημενης παραδοσης πολιτικοτητας.