«Έτσι πεθαίνουν οι δημοκρατίες»

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 12 Νοε 2024

 Η  επιστροφή Τραμπ  συνιστά απειλή για τη δημοκρατία, την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και κυριαρχία, την Ουκρανία, το παγκόσμιο  πολυμερές σύστημα, το μέλλον του πλανήτη, τον ορθό λόγο, ανοιχτή κοινωνία..  Το πρώτο “θύμα” του ηγεμόνα  Τράμπ θα είναι σαφώς  η Ευρώπη - πολιτικά, οικονομικά/εμπορικά, στρατηγικά. Η επανεκλογή Τράμπ  δεν είναι έκφραση δημοκρατίας. Είναι  ήττα, απόρριψη  της φιλελεύθερης  δημοκρατίας (F.Fukuyama-FT)  και  θρίαμβος του τοξικού  λαϊκισμού/δημαγωγίας. Η Αμερική      υπνοβατεί προς τον  αυταρχισμό (αν όχι νεο-φασισμό). Ο Πλάτων για  μια ακόμη φορά  δικαιώνεται πλήρως. Ο  ανεύθυνος δημαγωγός/λαϊκιστής  που υπόσχεται στους αδύνατους  θαύματα, λαγούς με πετραχήλια ενώ υπηρετεί τους ισχυρούς κερδίζει πάντοτε. Και  «έτσι πεθαίνουν οι δημοκρατίες » (Levitsky, Ziblatt). Με κρότο και λυγμό μαζί.  Με τη λαϊκή ψήφο, με τους.... εκλογικούς θριάμβους τύπου  Τραμπ, Όρμπαν, Πούτιν κ.α. Όλοι οι αυταρχισμοί έρχονται στην εξουσία σήμερα μέσω εκλογών. Ο δημαγωγικός/θεατρικός λόγος υπήρξε τόσο αποπλανητικός ώστε γυναίκες, ισπανόφωνοι, λατίνοι, μετανάστες, μαύροι και λευκοί, φτωχοί και πλούσιοι, μορφωμένοι και (κυρίως)  αμόρφωτοι   ψήφισαν Τράμπ! Ο καραγκιόζης  πάντοτε γοητεύει. Οι κοινωνιολογικές ερμηνείες της εκλογικής συμπεριφοράς έχουν τη σημασία τους αλλά δεν πιάνουν την ουσία. “ Το κακό βρίσκεται μέσα μας”. Η Χάνα Άρεντ ερμηνεύει το φαινόμενο και λιγότερο  ο Μαρξ ή Βέμπερ.

  Η δημοκρατία απαιτεί ευθύνη,“αρετή και τόλμη”.  Και η πρώτη ευθύνη της Ευρώπης είναι ακριβώς αυτή: να υπερασπισθεί τα αγαθά που απειλούνται, πρωτίστως τη δημοκρατία. Η  ενίσχυση της  οποίας   απαιτεί  οι προοδευτικές πολιτικές  δυνάμεις να  εστιάσουν στην πραγματική κοινωνική ατζέντα (φτώχεια, ανέχεια, ανισότητες, περιθωριοποίηση) παράλληλα με την έμφαση στην οικονομική ανταγωνιστικότητα..  Αλλά οι (εν πολλοίς πολιτικά κουτσοί)  Ευρωπαίοι ηγέτες   αδυνατούν να διαμορφώσουν μια φιλόδοξη ολοκληρωμένη στρατηγική αφύπνισης  ενώ  ορισμένοι  ανοιχτά  αντιγράφουν  Τράμπ. .

Οκτώ χρόνια μετά την πρώτη εκλογή του,  τα πράγματα είναι χειρότερα σήμερα. Ο Τραμπ-2 (θα) είναι  πιο αδίστακτος,  πιο αποφασιστικός σε καταστροφικές επιλογές, πιο επιθετικός/εκδικητικός (“κάψτε την Ουάσιγκτον” ήδη φωνάζουν)   και όχι  περισσότερο προβλέψιμος. Σε ένα  κόσμο  απείρως δυσκολότερο σήμερα   σε σχέση με το  2016.  Τότε δεν υπήρχαν οι δύο αποσταθεροποιητικοί  πόλεμοι, Ουκρανίας και Γάζας, που δοκιμάζουν το παγκόσμιο σύστημα. Η επιθετικότητα της Ρωσίας ήταν  ελεγχόμενη, η διεκδικητικότητα της Κίνας πιο συγκρατημένη, η κλιματική κρίση υπαρκτή μεν αλλά όχι στη σημερινή της οξύτητα. Ένας πιο επικίνδυνος κόσμος.  Παρά ταύτα,  με  την επανεκλογή Τραμπ οι Αμερικανοί πολίτες τερμάτισαν    το ρόλο των ΗΠΑ  ως παγκόσμιας ηγέτιδας δύναμης που γαλουχεί τις φιλελεύθερες   αξίες και ιδεολογία. Το  παγκόσμιο σύστημα θα είναι για τις ΗΠΑ απ’ εδώ και πέρα απλώς ένα πεδίο συναλλακτικών σχέσεων και τίποτα περισσότερο.

          Η παραπαίουσα  Ευρώπη  πρέπει   να αντιδράσει όχι υιοθετώντας την ατζέντα ή λογική Τραμπ αλλά αναλαμβάνοντας το δύσκολο ρόλο της αναχαίτισης του τραμπισμού. Αξιοποιώντας  την επανεκλογή  ως ευκαιρία για την επιτάχυνση και εμβάθυνση της ολοκλήρωσης. Χωρίς  να χάσει τη ψυχή της. Αν και οι  αντιδημοκρατικές, ανελεύθερες, λαϊκίστικες  δυνάμεις της ηπείρου, από  Μ. Λεπέν στη Γαλλία μέχρι τον Όρμπαν στην Ουγγαρία πανηγυρίζουν για την εκλογή Τράμπ. Την διαβάζουν  ως μήνυμα για έφοδο αιχμαλωτισμού  της ΕΕ  και ελέγχου της  φιλελεύθερης  δημοκρατίας. Ο τυφώνας  Τραμπ  απειλεί  όμως και  την Ευρωπαϊκή κυριαρχία. Καθώς, μεταξύ άλλων,  θέλει  να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία  με  ουσιαστικό  νικητή  τον Πούτιν –  κάτι που θα έχει ως  συνέπεια  να ενθαρρύνει πιθανότατα  τη  Ρωσία για νέες επιθέσεις εναντίον κυρίαρχων Ευρωπαϊκών κρατών.

Όμως βλέπει και ακούει η Ευρώπη ; Ή ως συνήθως  “εις την οδόν έξω,  ουδέν ακούουν  οι λαοί”;

Πηγή: www.tanea.gr