Σε πρόσφατη συνέντευξη του στην Zeit online ο καθηγητής μακροοικονομίας στο Humboldt Universität στο Βερολίνο και πρόεδρος του Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (Γερμανικό Ινστιτούτο για Οικονομική Έρευνα) Marcel Fratzscher είπε: «Εάν θέλουμε να κληρονομήσουν οι γενιές, που έρχονται, έναν ισορροπημένο πλανήτη και βιώσιμες συνθήκες ζωής, τότε πρέπει να δώσουμε άμεσα πολύ μεγαλύτερη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος, του κλίματος και της βιοποικιλότητας από αυτήν, που δίνουμε μέχρι τώρα».
Συμπληρωματικά πρέπει να επισημανθεί, ότι όσο περισσότερο καθυστερεί η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των καταστροφικών επιπτώσεων στην προοπτική του χρόνου, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το οικονομικό κόστος και η διάρκεια για την αντιμετώπιση της. Για αυτό τον λόγο και όχι μόνο, είναι επιτακτική πολιτική και κοινωνική προτεραιότητα και ευθύνη, που πρέπει να αναληφθεί, η άμεση αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και η αποκατάσταση βιώσιμων συνθηκών ζωής και κοινωνικής λειτουργίας.
Η μέχρι τώρα καθυστέρηση, αν και υπογράφονται πλανητικών διαστάσεων συμφωνίες για την προστασία του κλίματος (Παρίσι 2015), έχει δρομολογήσει πολύ επικίνδυνες παρενέργειες.
Σύμφωνα με την έρευνα «The burden of heat-related mortality attributable to recent human-induced climate change», που πραγματοποίησε ομάδα επιστημόνων από το London School of Hygiene and Tropical Medicine και το πανεπιστήμιο της Βέρνης και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Climate Change, περισσότεροι από το ένα τρίτο των θανάτων, στους οποίους συνέβαλαν καύσωνες, οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.
Το χρονικό διάστημα πραγματοποίησης της έρευνας εκτείνεται από το 1991 έως το 2018 σε 732 περιοχές σε 43 χώρες. Πρέπει δε να ληφθεί υπόψη, ότι η άνοδος της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής ακόμη δεν έχει «φτάσει στην οροφή».
Επίσης τον Μάιο του 2021 στην Ινδία ο πολύ ισχυρός κυκλώνας Tauktae προκάλεσε μεγάλες καταστροφές και θανάτους. Αυτό οφείλεται στην ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη με αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας στη θάλασσα, η οποία συνδέεται με την αύξηση της έντασης και της συχνότητας των κυκλώνων.
Ακόμη στην Ανταρκτική τον Μάιο του 2021 αποκολλήθηκε το μεγαλύτερο παγόβουνο (περίπου 4.320 τετραγωνικά χιλιόμετρα) και πλέει στην θαλάσσια επιφάνεια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ύψος της στις ακτές.
Γενικότερα αυξάνουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα στον πλανήτη και προκαλούν μεγάλες καταστροφές. Στην Βραζιλία στις αρχές Ιουνίου του 2021 μετά από πολύ ισχυρές βροχοπτώσεις πλημμύρισε το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής στον Αμαζόνιο. Η στάθμη των ποταμών γύρω από την πόλη Manau έχει ανέβει σε πολύ μεγάλο ύψος. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό Portal G1 η στάθμη ανυψώθηκε κατά 29,98 μέτρα, το οποίο είναι ρεκόρ 100ετίας.
Ταυτοχρόνως η αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου με στόχο την εκμετάλλευση του για την παραγωγή γεωργικών προϊόντων συνεχίζεται, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα και στα ζώα. Σύμφωνα με την Διαστημική Υπηρεσία της Βραζιλίας τον Μάϊο του 2021 αποψιλώθηκε έκταση 1180 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα το 2020 η αποψίλωση αυξήθηκε 41%.
Οι παρενέργειες των ακραίων καιρικών φαινομένων έχουν ευρύτερες επιπτώσεις και πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους. Για παράδειγμα στις ακτές της Sri Lanka βυθίσθηκε στις 2.6.2021 ένα πλοίο, το οποίο μετέφερε χημικά και μικροπλαστικά. Οι καταστροφές, που προκλήθηκαν, είναι τεράστιες σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας της Θάλασσας αυτού του κράτους. Οι ακτές γέμισαν νεκρά ψάρια και χελώνες καθώς και μικροπλαστικά. Αιτία για την βύθιση του πλοίου ήταν οι πολύ ισχυροί θυελλώδεις άνεμοι.
Και στην Ευρώπη καταγράφονται ανάλογα προβλήματα. Στην Ελλάδα αρκετές περιοχές βίωσαν τις επιπτώσεις της κακοκαιρίας «Μήδεια» στις αρχές του 2021.
Στην Γερμανία τα τρία τελευταία χρόνια (από το 2019 έως το 2021) οι ξηρασίες και οι θυελλώδεις άνεμοι δημιούργησαν μεγάλα προβλήματα στα δάση και τα έκαναν ευάλωτα σε πυρκαγιές. Οι επιπτώσεις αυτού του φαινομένου άπτονται και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, διότι τα δάση με την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα στα δένδρα καθαρίζουν τον αέρα. Ταυτοχρόνως προστατεύουν το κλίμα και τα ζώα.
Όλες αυτές οι ανθρωπογενείς ανισορροπίες αναδεικνύουν εμφατικά την ανάγκη ανάληψης από το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία πολιτών της ευθύνης για την διασφάλιση της προοπτικής του μέλλοντος. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, ώστε ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του να κάνουν πραγματικότητα την προστασία του κλίματος, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας σε λειτουργικό χρόνο.
Για παράδειγμα η αλλαγή του συστήματος παραγωγής ενέργειας με την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας καθυστερεί επικίνδυνα. Ο στόχος της συγκράτησης της θερμοκρασιακής ανόδου στους 2 βαθμούς Κελσίου δεν φαίνεται πραγματοποιήσιμος.
Επίσης είναι απαραίτητη η αλλαγή του συστήματος κινητικότητας με αυτοκίνητα, τα οποία ενεργειακά στηρίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Αυτό βέβαια απαιτεί αλλαγή του τρόπου ζωής και λειτουργίας του μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης. Πρέπει να επιδιωχθεί η πολύ μεγαλύτερη χρήση ποδηλάτων και ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων (των οποίων η ενεργειακή επάρκεια στηρίζεται σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Επίσης είναι αναγκαία η πολύ μεγαλύτερη αξιοποίηση μαζικών μέσων μεταφοράς και η πληθυσμιακή αποσυμπίεση των μεγάλων μαζοποιημένων αστικών κέντρων.
Όλες αυτές οι αλλαγές πρέπει να γίνουν σε λειτουργικό χρόνο ανεξάρτητα από το κόστος, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό, που συνεπάγονται. Οι καθυστερήσεις δεν μεταβάλλουν την προοπτική «πληρωμής του οικονομικού κόστους», απλά το αυξάνουν, ενώ ταυτοχρόνως διαμορφώνονται αρνητικές συνθήκες σε σχέση με την ποιότητα της ζωής και την βιωσιμότητα του ανθρώπου και της βιοποικιλότητας.
Δυστυχώς η πλειοψηφία των πολιτών δεν είναι επαρκώς ενημερωμένη, ούτε έχει συνειδητοποιήσει τα αδιέξοδα, που απειλούν τις γενιές του μέλλοντος. Παράλληλα η οπτική προσέγγισης και διαχείρισης της πραγματικότητας δεν έχει μακροπρόθεσμους στόχους, αλλά κινείται στα βραχυπρόθεσμα όρια του βιολογικού χρόνου μιας ή το πολύ δύο γενεών. Για αυτό είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η ενεργοποίηση της κοινωνίας πολιτών και με τις δομές, που διαθέτει, να γίνει καταλύτης για την αλλαγή αυτής της κατάστασης.
Με αυτό τον τρόπο θα συνειδητοποιήσουν οι κοινωνίες το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον και θα το εκφράσουν ως συλλογικό υποκείμενο, ενώ στο πλαίσιο διαλόγου θα συμβάλλουν στην διαμόρφωση θετικού κλίματος στο πολιτικό σύστημα ως προς τις αναγκαίες δύσκολες αλλαγές, που πρέπει να γίνουν στο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης.
Όσο δύσκολες και επίπονες και αν είναι αυτές οι πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες, πρέπει να δρομολογηθούν άμεσα, ώστε να αναληφθεί η πολιτική και κοινωνική ευθύνη για την προστασία του κλίματος, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.