Τρεις εβδομάδες πριν από τις εκλογές κι ενώ η αβεβαιότητα ως προς το τι μπορεί να προκύψει ως διέξοδος από τις κάλπες αυξάνει επικίνδυνα, κάποιες ενέργειες έρχονται να θολώσουν ακόμη περισσότερο το κλίμα ασάφειας που κυριαρχεί. Και προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλουν ακόμη και δημοσιογράφοι! Οι οποίοι, με πρόσκληση του Δ. Σ. της ΕΣΗΕΑ κατέβηκαν, μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, σε 24ωρη απεργία!
.
Ετσι, από το πρωί της Δευτέρας ως το πρωί της Τρίτης ο ελληνικός λαός στερήθηκε το δικαίωμα στην πληροφόρηση που του αναγνωρίζει το Σύνταγμα και μάλιστα σε μια περίοδο που οι πάντες, μέσα και έξω από την Ελλάδα, διακηρύσσουν ότι οι επερχόμενες εκλογές κρίνουν το μέλλον της χώρας – ή ακόμη χειρότερα, το αν ο ελληνικός λαός έχει και ποιο μέλλον!
.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι για τη σημερινή συνδικαλιστική ηγεσία των δημοσιογράφων, προτεραιότητα δεν αποτελεί το πως θα συμβάλουν οι δημοσιογράφοι στη δημιουργία ήρεμου κλίματος ώστε να αναδειχτούν ψύχραιμα και ανεμπόδιστα οι αιτίες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και οι προτάσεις των πολιτικών δυνάμεων για μια συντεταγμένη έξοδο από την κρίση. Προτεραιότητα για την ηγεσία του δημοσιογραφικού συνδικαλισμού, τούτη ακριβώς τη στιγμή, αποτελεί η σύναψη συλλογικών συμβάσεων, οι απολύσεις και «η απόκρουση της τρομοκρατίας των εργοδοτών»…
.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλα αυτά και καθ’ ένα χωριστά αποτελούν σοβαρά προβλήματα, τα οποία όμως απασχολούν το σύνολο των εργαζομένων στη χώρα μας και όχι μόνο τους δημοσιογράφους.
.
Το πρόβλημα στο χώρο των ΜΜΕ είναι πολύ πιο σύνθετο για να αντιμετωπίζεται μονομερώς υπό το πρίσμα των απολύσεων και των μισθολογικών μειώσεων. Η άλλη πλευρά, είναι το κλείσιμο εφημερίδων, περιοδικών, τηλεοπτικών καναλιών και ραδιοφωνικών σταθμών, η δραματική μείωση των κυκλοφοριών, η κάθετη πτώση της διαφήμισης και ακόμη – και το σημαντικότερο – η απώλεια και των τελευταίων ψηγμάτων αξιοπιστίας που διέθετε αυτό το επάγγελμα, όχι χωρίς μεγάλες ευθύνες και των ίδιων των επαγγελματιών δημοσιογράφων και των συνδικαλιστικών εκπροσώπων τους.
.
Πέραν, όμως, όλων αυτών, η απεργιακή κινητοποίηση στην καρδιά του προεκλογικού αγώνα αποκτά και μια ακόμη διάσταση, καθώς εξαγγέλθηκε ταυτόχρονα με τη σφοδρή επίθεση που εξαπέλυσε ο εκπρόσωπος επικοινωνίας του ΣΥΡΙΖΑ, Βασίλης Μουλόπουλος, με αφορμή – πρόσχημα τις αντιδράσεις που προκάλεσαν οι δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο εξωτερικό.
.
Και ο μεν ορισμός του κ. Μουλόπουλου για το «κύκλωμα της διαπλοκής» – «χρήμα για παραγωγή ενημέρωσης, ενημέρωση για παραγωγή πολιτικής και πολιτική για παραγωγή χρήματος» – έχει ένα σχετικό ενδιαφέρον, από την άποψη πως αποτελεί μια πιο κουλτουριάρικη εκδοχή του γνωστού … αποφθέγματος του Κώστα Καραμανλή στο σουβλατζίδικο του Μπαϊρακτάρη για τους «νταβατζήδες της ενημέρωσης»!
.
.
Η άλλη πλευρά, ωστόσο, των δηλώσεων του εκπροσώπου ενημέρωσης του ΣΥΡΙΖΑ έχει ευρύτερο ενδιαφέρον, καθώς επιχειρεί να επενδύσει με τα περί «κυκλώματος διαπλοκής» τη δυσφορία που προκάλεσε στην ηγεσία του κόμματός του ο τρόπος με τον οποίο αναδείχτηκαν και σχολιάστηκαν από το σύνολο σχεδόν των Μέσων οι γνωστές δηλώσεις Τσίπρα.
.
Κι εδώ, βέβαια, δεν είναι άνευ σημασίας να επισημάνουμε ότι ο κ. Μουλόπουλος ως το 2009, οπότε εκλέχτηκε βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήταν ένας απλός δημοσιογράφος. Αποτελούσε ηγετικό στέλεχος του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, ως διευθυντής σύνταξης της «ναυαρχίδας» του Οργανισμού «ΤΟ ΒΗΜΑ». Και από αυτή τη θέση ασφαλώς μετείχε στη χάραξη και υλοποίηση της πολιτικής της εφημερίδας του. Και εξ’ όσων γνωρίζουμε, ουδέποτε καταφέρθηκε με τόσο πάθος και τόσο … τεκμηριωμένα κατά του «κυκλώματος διαπλοκής των εκδοτών»…
.
Θα είχε πάντως ενδιαφέρον να μαθαίναμε ποια θα ήταν η αντίδραση του δημοσιογράφου, διευθυντή σύνταξης Βασίλη Μουλόπουλου, αν κάποιος εκπρόσωπος επικοινωνίας κόμματος κατηγορούσε τους δημοσιογράφους και συνεργάτες της εφημερίδας του για «σκόπιμη παραβίαση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας», επιχειρώντας έτσι ουσιαστικά να τους υπαγορεύσει τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους.
.
.
Αυτό, βέβαια, δεν θα το μάθουμε και δεν έχει πια και καμία σημασία. Σημασία έχει να επισημάνουμε ότι οι … «προβληματισμοί» τόσο της ηγεσίας του συνδικαλιστικού οργάνου των δημοσιογράφων, όσο και του εκπροσώπου επικοινωνίας του ΣΥΡΙΖΑ δεν λαμβάνουν υπόψη ότι το τοπίο της ενημέρωσης στην Ελλάδα – και όχι μόνο – έχει ανατιναχτεί. Τίποτε δεν είναι πλέον όπως ήταν πριν λίγα μόλις χρόνια για να επιχειρείται να αντιμετωπιστεί με ορολογία και πρακτικές παρελθόντος, ανάμικτα με «απειλές» του στιλ «θα σας πάρουμε τις άδειες ή θα κληθείτε να πληρώσετε 500 εκατομμύρια» (σε ευρώ άραγε ή παλιές καλές δραχμούλες, που θα έλεγε κι ο Λαφαζάνης;)…
.
Το κακό, όμως, είναι ότι εμείς στην Ελλάδα μόλις τώρα δεχόμαστε τις πρώτες συνέπειες μιας κρίσης που τα τελευταία δέκα χρόνια καταστρέφει με ανυπολόγιστες συνέπειες το ενημερωτικό τοπίο σε όλο τον κόσμο.
.
Σύμφωνα με στοιχεία από το βιβλίο ‘Η Εκρηξη της Δημοσιογραφίας’, του Ιγνάσιο Ραμονέ, πρώην διευθυντή σύνταξης της Monde Diplomatique, μόνο στις ΗΠΑ μέσα σ’ ένα μόλις χρόνο, από το Σεπτέμβριο 2008 ως το Σεπτέμβριο 2009, εξαφανίστηκαν 120 εφημερίδες, η συνολική κυκλοφορία των εφημερίδων μειώθηκε 11%, τα διαφημιστικά έσοδα μειώθηκαν 17%, ενώ από τον Ιανουάριο ως τον Φεβρουάριο 2009 σαράντα ημερήσιες εφημερίδες με μεγάλη κυκλοφορία κήρυξαν πτώχευση, δεκάδες άλλες έκλεισαν την έντυπη έκδοση, απέλυσαν εκατοντάδες εργαζόμενους και πέρασαν στην ηλεκτρονική έκδοση.
.
Η κατάσταση στην Ευρώπη είναι ακόμη χειρότερη, καθώς εφημερίδες όπως η Monde έχουν χάσει το 25% των αναγνωστών τους και συσσωρεύουν τεράστιες απώλειες, παρά τα κατεπείγοντα μέτρα που έχουν πάρει, με περικοπές μισθών, απολύσεις, ελαστικά ωράρια κλπ. Το πλέον ανησυχητικό όμως είναι πως οι επιχειρήσεις στρέφονται όλο και περισσότερο στην κρατική ενίσχυση (διαφήμιση, απαλλαγή από τον ΦΠΑ, μειωμένα ταχυδρομικά τέλη, διάφορες επιδοτήσεις) με ότι αυτό συνεπάγεται για την – όποια – ανεξαρτησία του Τύπου και την – όποια – Ελευθεροτυπία…
.
Θα ήταν λάθος να υποθέσει κανείς ότι για όλα αυτά ευθύνεται η οικονομική κρίση. Οχι μόνο, πάντως. Ο Ιγνάσιο Ραμονέ είναι απόλυτα κατηγορηματικός όταν αποδίδει τις σαρωτικές αλλαγές που έχουν επέλθει – και έπονται άλλες… – στο ενημερωτικό τοπίο, στην ραγδαία ανάπτυξη του Διαδικτύου. Γράφει στο βιβλίο του:
.
«Ο πλανήτης των μέσων ενημέρωση δέχτηκε ένα τρομερό πλήγμα. Το διαδίκτυο έπεσε σαν μετεωρίτης πάνω του. Η ένταση της πρόσκρουσης πρέπει να ήταν τόσο μεγάλη όσο εκείνη του μετεωρίτη που ευθύνεται για την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Αυτό είναι και η αιτία που προκαλεί τη ριζική αλλαγή όλου του ‘οικοσυστήματος των μέσων ενημέρωσης’ και τη μαζική εξαφάνιση της έντυπης δημοσιογραφίας …»
.
Τι συμβαίνει, λοιπόν;
.
«Αφήνουμε πίσω μας – γράφει ο Ραμονέ – ένα σύστημα μιντια- κεντρικό και πηγαίνουμε προς ένα σύστημα υποκειμενο-κεντρικό, όπου ο κάθε χρήστης του διαδικτύου έχει τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με ήχους, κείμενα και εικόνες, να ανταλλάξει ειδήσεις, να τις διαμορφώσει, να τις εμπλουτίσει με διάφορα έγγραφα, να τραβήξει τις δικές του φωτογραφίες ή τα δικά του βίντεο και να τα ανεβάσει στον παγκόσμιο ιστό, όπου πλήθος ανθρώπων θα τις δουν και, με τη σειρά τους, θα συμμετέχουν, συζητήσουν, συνεισφέρουν, διαμορφώσουν. Η ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων ανανεώνει κατ’ αυτό τον τρόπο το εγχείρημα του εκδημοκρατισμού της ενημέρωσης. Η αύξηση του όγκου των ειδήσεων παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις. Τα πρακτορεία ειδήσεων γνωρίζουν λυσσαλέο ανταγωνισμό. Σ’ αυτές τις συνθήκες, η παραδοσιακή δημοσιογραφία κυριολεκτικά διαλύεται»…
.
Τη στιγμή που:
.
– η Washington Post διέκοψε το εβδομαδιαίο λογοτεχνικό ένθετο, μείωσε το προσωπικό της και παραχώρησε το Newsweek έναντι ενός δολαρίου (!)…
.
– οι New York Times υποθήκευσαν το κεντρικό τους κτίριο στο Μανχάταν και κατέφυγαν στη «βοήθεια» ενός Μεξικανού (!) πολυεκατομμυριούχου…
.
– οι Financial Times μείωσαν το προσωπικό και πρότειναν σε όσους έμειναν να εργάζονται τρεις ημέρες την εβδομάδα…
.
– οι καθημερινές πωλήσεις της El Pais στην Ισπανία μειώνονται κατά 18% και ο όμιλος που εκδίδει την εφημερίδα (Prisa) έχει χρέη 5 δισεκατομμύρια ευρώ, πέρασε υπό τον έλεγχο αμερικανικής εταιρίας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων και τον Ιανουάριο 2011 περιέκοψε 2,500 θέσεις εργασίας…
.
– στη Γαλλία όλες οι μεγάλες εφημερίδες, (France Soir, Liberation, Monde, Figaro) προχωρούν στην κατάργηση εκατοντάδων θέσεων εργασίας…
.
…Εδώ, στην Ελλάδα, δεν αναγνωρίζουμε τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και τους δημοσιογράφους που εργάζονται σ’ αυτά και απέχουμε προκλητικά από κάθε συζήτηση και προβληματισμό για το μέλλον της ενημέρωσης, το ρόλο των δημοσιογράφων στο νέο ενημερωτικό τοπίο που διαμορφώνεται και την τύχη των παραδοσιακών Μέσων ενημέρωσης. Προετοιμάζουμε, πάντως, νέους, ηρωικούς αγώνες. Αλλωστε, η απεργία της Δευτέρας ήταν προειδοποιητική. Το λέει καθαρά η ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ.
.
.
.
Ο Νικηφόρος Αντωνόπουλος είναι δημοσιογράφος