Είναι πλέον εμφανές, ότι στην ανθρώπινη δραστηριοποίηση και βίωση της καθημερινότητας κυριαρχούν ο υλικός ευδαιμονισμός, η οπτική της κοινωνίας του θεάματος (νόημα στην ζωή δίνει το θέαμα και η εντύπωση, που προκαλεί) και ο μονοδιάστατος καταναλωτισμός, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι συνθήκες εργαλειοποίησης της ανθρώπινης οντότητας, που δημιουργούνται, καθώς και οι αρνητικές παρενέργειες στο κλίμα, στο περιβάλλον, στην ανθρώπινη υγεία, στην συνοχή των κοινωνιών και στην βιωσιμότητα γενικότερα.
Οι συνθήκες παρακμής είναι ορατές σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συμβίωση των ανθρώπων στα σύγχρονα μαζοποιημένα μεγάλα αστικά κέντρα δεν συμβάλλει στην παραγωγή αξιών, που προωθούν το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ώστε να αποφεύγονται η λήψη αποφάσεων χωρίς βιώσιμο φορτίο στην προοπτική του χρόνου (με βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη οπτική) και οι επικίνδυνες ανισορροπίες. Η παγκόσμια πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική. Η δυναμική παρακμής διαπερνά όλους τους τομείς δραστηριοποίησης, ενώ παράλληλα ευτελίζεται και η ίδια η ανθρώπινη ζωή.
Ο Geoffrey Hinton, ομότιμος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Toronto στον Καναδά, ο οποίος τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 2024, σε δηλώσεις του εκτίμησε, ότι υπάρχει πιθανότητα από 10% έως 20% η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους στις επόμενες τρεις 10ετίες. Σύμφωνα με τον G. Hinton οι άνθρωποι θα μοιάζουν με «νήπια» σε σύγκριση με την υψηλή ευφυία των συστημάτων ΤΝ.
Ανησυχεί δε, διότι τα κίνητρα των μεγάλων εταιρειών δεν θα αρκούν για την διασφάλιση, ότι η ανάπτυξη θα οριοθετείται από την οπτική της ασφαλούς πορείας. Επίσης θεωρεί, ότι μόνο κυβερνητικές ρυθμίσεις μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια και την μη μετατροπή της ανθρώπινης οντότητας σε ενεργούμενο της ΤΝ.
Αυτή η οπτική όμως δεν φαίνεται να διαπερνά την λήψη πολιτικών αποφάσεων. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως μηχανή, η οποία αναπαράγεται βιολογικά. Η ΤΝ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τον χώρο της πολιτικής για τον έλεγχο της διαμόρφωσης πολιτικών στάσεων στους πολίτες, όπως άρχισε ήδη να γίνεται στο επικοινωνιακό πεδίο με την αξιοποίηση κυρίως των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Οι κίνδυνοι της ΤΝ θα μπορούσαν να αποφευχθούν, εάν το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας αλλάξει κατεύθυνση και στην θέση της οπτικής του συστημικού πραγματισμού τοποθετηθεί το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ώστε να αρχίσουν οι τοπικές κοινωνίες να λειτουργούν ως συλλογικά υποκείμενα και οι πολίτες ως ατομικά, τα οποία βιώνουν την καθημερινότητα στην πραγματική της εκδοχή και όχι στην εικονική των μαζικών μέσων επικοινωνίας. Προς το παρόν βέβαια αυτή η οπτική είναι «μακρινό όνειρο».
Αυτό γίνεται εμφανές, αν ληφθούν υπόψη τα στοιχεία, που κατατέθηκαν στο πλαίσιο της παρουσίασης της Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο, σύμφωνα με τα οποία το 10% των ανηλίκων στην Ελλάδα έχει σοβαρό πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο και το 30% ήπιο. Στην Ευρώπη αντί για 30%, που είναι στην Ελλάδα, ο μέσος όρος κινείται στο 14%.
Η πολιτική διαχείριση του προβλήματος από την κυβέρνηση εξαντλείται στην λειτουργία της ιστοσελίδας parko.gr με οδηγίες και εφαρμογές για γονικό έλεγχο και στην δημιουργία του kids wallet με στόχο την διευκόλυνση του γονικού ελέγχου και την επιβεβαίωση της πραγματικής ηλικίας των ανηλίκων, ώστε να οριοθετείται η πρόσβαση τους στο διαδίκτυο.
Ουσιαστικά ανατίθεται στους γονείς η μέριμνα και η συνεχής παρακολούθηση. Εκείνο, που δεν γίνεται, είναι η αντιμετώπιση της κοινωνικής διάστασης των γενεσιουργών αιτίων του προβλήματος, τα οποία σχετίζονται με το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας και ιδιαιτέρως την οικονομική λειτουργία.
Με αυτό τον τρόπο δεν δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την διαμόρφωση θετικών συνθηκών για την παραγωγή συνεκτικών αξιών στο πλαίσιο της συμβίωσης στις τοπικές κοινωνίες και την ευδοκίμηση ανάλογων διαπροσωπικών σχέσεων στην βιωνόμενη πραγματικότητα, ώστε η κοινωνικοποίηση των νέων να μην στηρίζεται στα επικοινωνιακού και καταναλωτικού τύπου διοχετευόμενα πρότυπα στο πλαίσιο της εικονικής πραγματικότητας του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Επίσης είναι σκόπιμο να επισημανθεί, ότι οι γονείς δεν έχουν τον αναγκαίο επαρκή χρόνο για να συμβάλλουν στην οικοδόμηση διαφορετικής οπτικής στα παιδιά, ούτε διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις. Η πολιτεία οφείλει να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για διαφορετική ποιοτικά κοινωνική ενσωμάτωση των παιδιών με την συμβολή του εκπαιδευτικού συστήματος.
Είναι δε το λιγότερο μη σοβαρό, ότι στο πλαίσιο της «υποδοχής» του 2025 οι κοινωνίες οργάνωσαν φαντασμαγορικές εκδηλώσεις με οπτική κοινωνίας του θεάματος, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πολυδιάστατες συνθήκες κρίσης και κοινωνικής αποσύνθεσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι πολύ χαρακτηριστικοί οι τίτλοι κειμένων, που αναρτήθηκαν σε ιστοσελίδες, όπως στην kathimerini online «Ο πλανήτης υποδέχεται το 2025 με φαντασμαγορικά σόου», στο tovima online «Ο πλανήτης υποδέχεται το 2025 – Εντυπωσιακές εικόνες από όλο τον κόσμο» και στις iEidiseis online «Πρωτοχρονιά 2025: Όλες οι χώρες υποδέχονται τη νέα χρονιά με φαντασμαγορικές τελετές» αλλά και σε άλλες.
Η παγκόσμια πραγματικότητα όμως δεν είναι καθόλου φαντασμαγορική. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ο αριθμός των ανθρώπων, που ζουν σε συνθήκες πείνας, διευρύνεται, ενώ μειώνεται το ποσό των χρημάτων, που εισφέρουν οι πλούσιες χώρες. Ο ΟΗΕ εκτιμά, ότι το 2025 στην καλύτερη περίπτωση θα μπορέσει να βοηθήσει μόνο το 60% από τα 307 εκατομμύρια ανθρώπους, που θα χρειασθούν ανθρωπιστική βοήθεια, δηλαδή 117 εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα λάβουν βοήθεια.
Έχει δε ενδιαφέρον, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό χρηματοδότησης της ανθρωπιστικής βοήθειας, 58% των 170 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το 2020 έως το 2024, προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, την Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια περίοδο η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία συνολικά εισέφεραν λιγότερο από το 1% της χρηματοδότησης της ανθρωπιστικής βοήθειας. Εκεί, που όλοι δεν μειώνουν αλλά αυξάνουν τις χρηματοδοτήσεις, είναι για τους εξοπλισμούς και για τις πολεμικές συγκρούσεις.
Οι παρακμιακές συνθήκες κρίσης είναι βέβαια ευρύτερες. Οι επιπτώσεις της ανθρωπογενούς παγκόσμιας υπερθέρμανσης ήταν οδυνηρές για πολλούς ανθρώπους, όπως δείχνει ανάλυση του World Weather Attribusion (WWA) και του Climate Central.
Όσοι ζουν σε νησιά της Καραϊβικής και του Ειρηνικού επλήγησαν πολύ περισσότερο. Βίωσαν περίπου 150 περισσότερες ημέρες ζέστης, ενώ σχεδόν οι μισές χώρες του πλανήτη πέρασαν 2 μήνες με θερμοκρασίες υψηλού κινδύνου. Η Ινδονησία με 280 εκατομμύρια κατοίκους πέρασε 122 ημέρες επικίνδυνης ζέστης. Το ίδιο έγινε και στην Σιγκαπούρη και πολλά κράτη της Κεντρικής Αμερικής. Στην Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα στην Σαουδική Αραβία οι ημέρες καύσωνα ήταν περισσότερες από 70, ενώ στην Ισπανία στην Νορβηγία και στις Βαλκανικές χώρες οι υψηλές θερμοκρασίες διήρκεσαν ένα μήνα.
Στις 21 Ιουλίου 2024 τα δυο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή 5 δισεκατομ. άνθρωποι, βίωσαν μια από τις πιο θερμές ημέρες του έτους. Και ενώ οι επιστημονικές έρευνες πιστοποιούν, ότι τα ορυκτά καύσιμα τροφοδοτούν τους καύσωνες και ωθούν τους ανθρώπους σε θανατηφόρες θερμοκρασίες, ενώ παράλληλα επιβαρύνουν και το κλίμα, οι πολιτικές ηγεσίες των κοινωνιών αδυνατούν να πάρουν τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων αυτών των συνθηκών σε λειτουργικό χρόνο.
Είναι εμφανές, ότι η επικίνδυνη πολυδιάστατη και συνεχώς διευρυνόμενη παγκόσμια παρακμή οδηγεί σε αδιέξοδες συνθήκες, οι οποίες εκτείνονται σε πλανητικό επίπεδο. Ο γενικός γραμματέας των «Γιατρών χωρίς Σύνορα» Christopher Lockyear δήλωσε, ότι «οι άνθρωποι στη Γάζα αγωνίζονται να επιβιώσουν σε συνθήκες απάνθρωπες, αλλά πουθενά δεν υπάρχει ασφάλεια, κανείς δεν γλυτώνει και δεν υπάρχει έξοδος από αυτόν τον κατεστραμμένο θύλακα».
Στο πλαίσιο του πολέμου στην Γάζα έχουν χάσει την ζωή τους περισσότεροι από 45.000 άνθρωποι μέχρι το τέλος του 2024. Ο αριθμός των επιπλέον θανάτων λόγω του πολέμου είναι υψηλότερος, διότι το υγειονομικό σύστημα περίθαλψης βρίσκεται σε συνθήκες κατάρρευσης, ξεσπούν επιδημίες, δεν υπάρχει επαρκής πρόσβαση σε τρόφιμα και νερό. Επίσης ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά, ότι περισσότερα από 10.000 πτώματα έμειναν θαμμένα κάτω από ερείπια.
Πρέπει δε να αναφερθεί, ότι περίπου 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 90% του συνολικού πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας, έχουν εκτοπισθεί βίαια, ενώ πολλοί αναγκάσθηκαν να μετακινηθούν πολλές φορές. Τέλος είναι ανάγκη να επισημανθεί, ότι οι παρενέργειες αυτού του πολέμου, όπως η σωρευτική σωματική επιβάρυνση και τα ψυχικά τραύματα, που προκλήθηκαν από την βία, την απώλεια μελών των οικογενειών, τον συχνό αναγκαστικό εκτοπισμό και τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, θα σημαδέψουν τις επόμενες γενιές.
Γενικότερα ο ευτελισμός της ανθρώπινης ζωής διαπερνά την δραστηριοποίηση των κοινωνιών. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση γλυφοσάτης στις καλλιέργειες. Η γλυφοσάτη είναι ζιζανιοκτόνο και ξηραντικό καλλιεργειών. Βλάπτει όμως τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ενώ επιδρά και στην μνήμη και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Επίσης μπορεί να επιδράσει στις ορμόνες και στην γονιμότητα των γυναικών.
Και όμως παρά την δραστηριοποίηση των δομών της κοινωνίας πολιτών για την μη χρησιμοποίηση αυτού του ζιζανιοκτόνου και τις προειδοποιήσεις επιστημονικών οργανισμών τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και πολλές εθνικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη δεν απαγορεύουν την χρήση αυτού του ζιζανιοκτόνου, ούτε προωθούν την οικοδόμηση ενός διαφορετικού και με κριτήριο την υγεία παραγωγικού μοντέλου στον πρωτογενή τομέα. Εάν το κάνουν στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος οικονομικής λειτουργίας χωρίς να αντιμετωπισθούν τα γενεσιουργά αίτια, θα προκληθούν αναταράξεις και ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες.
Βέβαια ο ευτελισμός της ανθρώπινης ζωής καταγράφεται ευρύτερα στις κοινωνικές συνθήκες. Αυτό γίνεται εμφανές, αν αναφερθούν η κάθετη άνοδος της νεανικής βίας και των γυναικοκτονιών.
Με αυτά τα δεδομένα στην δραστηριοποίηση των κοινωνιών στους διάφορους τομείς σε συνδυασμό με την υποκατάσταση της παραγωγής συνεκτικών κοινωνικών αξιών με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον από μονοδιάστατα καταναλωτικά πρότυπα, τα οποία διαπερνώνται από την οπτική της κοινωνίας του θεάματος (το θέαμα και η εντύπωση, που προκαλεί, προσδίδουν νόημα στην ζωή), η ανθρώπινη ζωή θα συνεχίσει να εργαλειοποιείται για την επίτευξη συστημικών στοχεύσεων και η πολυδιάστατη παρακμή των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας συνεχώς θα διευρύνεται.
Στην προοπτική του χρόνου όμως αυτή η πορεία δεν θα είναι βιώσιμη, ενώ θα αυξάνονται τα φαινόμενα κοινωνικής αποσύνθεσης και θα διαμορφώνονται συνθήκες υψηλής ρευστότητας και ανασφάλειας στους πολίτες, με αποτέλεσμα την πρόκληση κοινωνικών αναταράξεων και πολεμικών συγκρούσεων, διότι αντί του διαλόγου για την επίλυση διαφορών με την επίτευξη βιώσιμων συμβιβασμών κυριαρχεί η οπτική της ισχύος και ανάλογης διαχείρισης των ανισορροπιών και των προβλημάτων, που παράγει το σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών σε πλανητικό επίπεδο.