Η κυρίαρχη πολιτική και κοινωνική οπτική διαχείρισης της πραγματικότητας στην δυναμική προβολή της στο μέλλον εξαντλείται σε παγκόσμιο επίπεδο και στην Ελλάδα ακόμη περισσότερο, στην παραγωγή αδιεξόδων ως προς την πορεία των κοινωνιών και στην διαμόρφωση συνθηκών διακινδύνευσης τόσο του ανθρώπου όσο και της βιοποικιλότητας.
Είναι δε ανεύθυνο και δείχνει πολύ υψηλό βαθμό αδυναμίας διαχείρισης της εξέλιξης, που δρομολογεί το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας σε συνδυασμό με τις αξίες, που οριοθετούν τον τρόπο ζωής, το γεγονός, ότι, αν και είναι πλέον ορατή η αδιέξοδη πορεία, τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και οι κοινωνίες δεν ευαισθητοποιούνται για την πραγματοποίηση των αναγκαίων αλλαγών.
Και αυτό συμβαίνει, αν και τα δείγματα της επίδρασης του ανθρώπου στον πλανήτη είναι εμφανή με τις επιπτώσεις της καύσης ορυκτών καυσίμων, των πυρηνικών όπλων, της απόρριψης λυμάτων, λιπασμάτων και πλαστικών στην ξηρά και στην θάλασσα. Ήδη γεωλόγοι ομιλούν για την Ανθρωπόκαινο εποχή, η οποία θα έχει τραγικές επιπτώσεις, αν δεν αντιμετωπισθούν άμεσα τα γενεσιουργά αίτια της αρνητικής ανθρώπινης δραστηριοποίησης με οδυνηρές μεν αλλά βιώσιμες αλλαγές.
Η ανθρωπόκαινος εποχή είναι μια προτεινόμενη γεωλογική εποχή, που αρχίζει από την έναρξη των ανθρώπινων επιπτώσεων στην γεωλογία και στα οικοσυστήματα της γης, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η κλιματική αλλαγή.
Παράλληλα η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (National Oceanic and Atmospheric Administration, NOAA) των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής επισημαίνει «Αντιλαμβανόμαστε, ότι είμαστε σε μια θερμή περίοδο εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με το φαινόμενο el Ninio και το καλοκαίρι. Βλέπουμε να καταγράφονται θερμοκρασίες ρεκόρ σε όλο τον πλανήτη».
Το el Ninio είναι ωκεάνιο φαινόμενο, στο πλαίσιο του οποίου τα κεντρικά και ανατολικά νερά του Ειρηνικού Ωκεανού κοντά στον ισημερινό είναι θερμότερα σε σύγκριση με άλλες περιοχές. Συμβαίνει κάθε 2 με 3 χρόνια και διαρκεί ένα έτος με συνέπεια ακραία καιρικά φαινόμενα (π.χ. ξηρασίες, βροχοπτώσεις, τροπικούς κυκλώνες) σε όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως σε περιοχές γύρω στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Antonio Guterres τον Ιούλιο του 2023 δήλωσε, ότι «η κλιματική αλλαγή είναι εκτός ελέγχου» και «αν επιμείνουμε στην καθυστέρηση βασικών μέτρων, που απαιτούνται, νομίζω, ότι κινούμαστε προς μια καταστροφική κατάσταση, όπως αποδεικνύουν τα δυο τελευταία ρεκόρ θερμοκρασίας».
Πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα για την προοπτική μιας καταστροφικής πορείας είναι οι παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής, που πλήττουν τους ανθρώπους και την πανίδα. Η άνοδος της θερμοκρασίας του κλίματος μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των κινδύνων εξάπλωσης ασθενειών, όπως η γρίπη των πτηνών στην Ανταρκτική, η οποία θα έχει καταστροφικές συνέπειες στους πιγκουίνους και στην υπόλοιπη πανίδα της περιοχής (Chari Vijayaraghavan, πολικός εξερευνητής).
Επίσης σύμφωνα με έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine, περισσότεροι από 60.000 νεκροί λόγω της θερμοκρασιακής ανόδου το καλοκαίρι του 2022 καταγράφονται στην Ευρώπη. Η ερευνητική ομάδα υπό τον Jean Ballester από το Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Υγεία (Institute for Global Health) στην Βαρκελώνη στηρίχθηκε σε δείγμα 4,5 εκατομμυρίων θανάτων το χρονικό διάστημα από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι τον Νοέμβριο του 2022 από 823 περιοχές, που αντιπροσωπεύουν 543 εκατομμύρια ευρωπαίων από 35 χώρες. Τα στοιχεία, που χρησιμοποιήθηκαν, προέρχονται από την Eurostat και εθνικές στατιστικές υπηρεσίες. Εκτιμάται δε, ότι οι θάνατοι εξαιτίας της θερμοκρασιακής ανόδου θα διπλασιασθούν μέχρι το 2050.
Επισημαίνεται ακόμη, ότι η άνοδος της θερμοκρασίας σε λίμνες και ποτάμια οδηγεί στο θάνατο τα ψάρια στην Γερμανία στο κρατίδιο Sachsen-Anhalt (τηλεοπτικός σταθμός MDR, ειδήσεις στις 11 Ιουλίου 2023).
Η αδιέξοδη και χωρίς διαμόρφωση βιώσιμων συνθηκών πολιτική και κοινωνική οπτική εκτείνεται και σε άλλους τομείς. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών λόγω της μείωσης των υδάτινων πόρων το αφαλατωμένο νερό είναι η μοναδική πηγή ύδρευσης για 300 εκατομμύρια ανθρώπους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εκτιμάται, ότι η ζήτηση για φρέσκο νερό το 2030 θα υπερβεί κατά 40% τις διαθέσιμες ποσότητες. Η άνοδος της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής και η υπερβολική βιομηχανική χρήση νερού μειώνουν επικίνδυνα τα αποθέματα γλυκού νερού.
Σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (International Panel on Climate Change, IPCC) η αφαλάτωση αποτελεί την μεσοπρόθεσμη διαχείριση του προβλήματος. Ορισμένοι επιστήμονες προτείνουν την ανακύκλωση των λυμάτων για την άρδευση.
Τα ανθρωπογενή αδιέξοδα καταγράφονται ακόμη και στη θάλασσα. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο στην Βασιλεία (Basel) στην Ελβετία και το Ινστιτούτο Alfred Wegener στη Βρέμη (Bremen) στη Γερμανία, που ασχολείται με την έρευνα στην θάλασσα και στις πολικές περιοχές, ανακάλυψαν πολύ μεγάλες ποσότητες πλαστικών σε μεγάλο βάθος (9.600 μέτρα) στον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό.
«Δυστυχώς η παραγωγή πλαστικών έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία 70 χρόνια. Μόνο το 2021 η παραγωγή πλαστικών έφτασε τους 391 εκατομμύρια τόνους» επεσήμανε η ερευνήτρια Serena Abel από το πανεπιστήμιο της Basel. Τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και οι κοινωνίες δεν ευαισθητοποιούνται και πολύ περισσότερο δεν ενεργοποιούνται για τον τερματισμό της παραγωγής και χρήσης πλαστικών. Το σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των σύγχρονων μαζοποιημένων κοινωνιών στηρίζεται στην ευρεία χρησιμοποίηση του, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πολύ αρνητικές επιπτώσεις (π.χ. τα πλαστικά καταναλώνονται από τα ψάρια και μέσω της τροφικής αλυσίδας καταλήγουν στον ανθρώπινο οργανισμό).
Επίσης η πολιτική και κοινωνική αδιαφορία σε σχέση με τα ανθρωπογενή γενεσιουργά αίτια των γενικευμένων προβλημάτων, όπως η διαφθορά, τα οποία υποσκάπτουν την κοινωνική συνοχή και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για αντιφατικές συνθήκες στην κοινωνική δυναμική.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα ευρήματα έρευνας του Ευρωβαρόμετρου για την διαφθορά και την στάση των πολιτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας το 97% των Ελλήνων πολιτών θεωρεί, ότι η διαφθορά στην Ελλάδα κυριαρχεί. Ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 70%. Δεύτερη σε διαφθορά χώρα είναι η Κροατία (96%) και ακολουθούν η Πορτογαλία (93%) και η Κύπρος και η Μάλτα (92%). Πρώτη σε διαφάνεια είναι η Φινλανδία με το πιο χαμηλό ποσοστό σε σχέση με την διαφθορά (13%).
Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα η διαφθορά είναι δομικό στοιχείο στην κοινωνική και στην πολιτική λειτουργία. Από το ένα μέρος επισημαίνεται η ύπαρξη της και από το άλλο γίνεται ανεκτή. Αυτές οι συνθήκες οριοθετούν την κατεύθυνση και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής και πολιτικής οπτικής, η οποία δεν προσδίδει ασφαλή και βιώσιμη προοπτική στην δυναμική της εξέλιξης, ούτε προωθεί την ευημερία των πολιτών χωρίς ανισότητες.
Τέλος αν συνυπολογισθούν η μεγάλη ταχύτητα της ροής του χρόνου και η πολυπλοκότητα της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας με την μεγάλη αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση των κοινωνιών σε συνδυασμό με την συνεχή πρόκληση ανισορροπιών από το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας (π.χ. κλιματική αλλαγή, μείωση των υδάτινων πόρων, ρύπανση του περιβάλλοντος, πρόκληση ασθενειών κ.λ.π.), οι οποίες απειλούν την βιωσιμότητα του ανθρώπου και της βιοποικιλότητας, τότε επείγει η αλλαγή της πολιτικής και της κοινωνικής οπτικής στην διαχείριση της εξέλιξης.
Αν συνεχισθεί η ίδια οπτική τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο, τότε οι πολιτικές επαγγελίες για το μέλλον και οι κοινωνικές προσδοκίες για συνθήκες ευημερίας και ασφαλούς πορείας θα καταρρεύσουν απότομα και με επώδυνο τρόπο. Οι προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας και των θεσμών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είναι αποκαλυπτικές.