Επαναπροσδιορισμός σχέσεων με Τουρκία (από ΕΕ, ΗΠΑ)

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 16 Απρ 2024

Με την  ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής να  μπαίνει σε μια νέα εποχή επικινδυνότητας/ συγκρουσιακής δυναμικής   μετά την  απευθείας επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ, ο ρόλος της Τουρκίας αποκτά νέα σημασία. Έχει επομένως ενδιαφέρον ότι ακριβώς τη στιγμή αυτή , την Τετάρτη ( 17/4),  η Ευρωπαϊκή Ένωση/ Ευρωπαϊκό Συμβούλιο   θα έχει «στρατηγική συζήτηση»   για το μέλλον των Ευρωτουρκικών  σχέσεων    προκειμένου «να στείλει θετικό μήνυμα στην Τουρκία»  με    προώθηση των  προτάσεων  της έκθεσης Μπορέλ ( 29/11)   για μια ειδική εταιρική  σχέση. Ζήτημα ένταξης βεβαίως για το ορατό μέλλον δεν τίθεται. Αλλά η  εταιρική Ευρωτουρκική σχέση (εκσυγχρονισμός τελωνειακής ένωσης, κ.λπ)  μπορεί/πρέπει να αναπτυχθεί και  για γεωστρατηγικούς λόγους (Μ. Ανατολή, Ουκρανία, κ.λπ).  Ελλάδα και Κύπρος   θα  υποστηρίξουν την εμβάθυνση  των Ευρωτουρκικών  σχέσεων  στη βάση των γνωστών αιρεσιμοτήτων/προϋποθέσεων (καταγράφονται στο προσχέδιο Συμπερασμάτων) και στη λογική ότι θα συμβάλει στην παραπέρα εξομάλυνση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων ( και επίλυση του Κυπριακού). Η πρόσφατη διολίσθηση  της Τουρκίας στην ακραία  ρητορική για τις γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο ( με αφορμή τη δημιουργία θαλάσσιου πάρκου) δεν συνάδει  βέβαια με τον στόχο του ήρεμου κλίματος . Αλλά από την άλλη μεριά δεν μπορεί και να μας εκπλήσσει. Η Τουρκία δεν  έχει εγκαταλείψει τις πάγιες θέσεις  της. Η  περίπτωση των βράχων/βραχονησίδων Αιγαίου, η σύνδεση τους με την περιβαλλοντική πολιτική από πλευράς Ελλάδας και αντιδράσεων από την Τουρκία  έχει βεβαρυμένο  παρελθόν. Το timing επομένως κάποιων αποφάσεων/πρωτοβουλιών/εξαγγελιών  απαιτεί προσεκτική στάθμιση με συνεκτίμηση της ανάγκης προστασίας της ελληνικής κυριαρχίας αλλά  και   της  Δήλωσης των Αθηνών. Και  εν όψει και της νέας συνάντησης Μητσοτάκη - Ερντογάν τον Μάιο στην Άγκυρα . Εάν η Τουρκία φθάσει να  εγκαταλείψει την έκνομη άποψή της για τις γκρίζες ζώνες (ή άλλα ζητήματα) θα το κάνει μόνο σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαπραγματευτικών αλληλοσυνδέσεων/ρυθμίσεων.

Τώρα σε ότι αφορά τις ΗΠΑ,  ο πρόεδρος  Ερντογάν  κέρδισε  την πολυπόθητη πρόσκληση στο Λευκό Οίκο και  η Τουρκία  «κατοχυρώνει»  ως φαίνεται τον γεωπολιτικό ρόλο που διεκδικούσε--εξομαλύνει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ/Δύση από τη θέση της περιφερειακής Μεσαίας Δύναμης.  Η  επίσκεψη του  στην Ουάσιγκτον  στις 9 Μαΐου και η συνάντησή του με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, η πρώτη συνάντηση των δύο ανδρών στο Λευκό Οίκο σηματοδοτεί ακριβώς αυτό.  Η Ουάσιγκτον κλείνει ένα  κύκλο στη σχέση της με την Άγκυρα. Αναγνωρίζει/ αποδέχεται την Τουρκία ως χώρα-ειδική περίπτωση (sui generis), ως Μεσαία Δύναμη με σημαντικά περιθώρια αυτονομίας αγκυροβολημένη όμως στο  ΝΑΤΟ και το ευρύτερο δυτικό  στρατόπεδο. Καμιά άλλη χώρα από τα 32 μέλη ΝΑΤΟ δεν απολαμβάνει παρόμοιο status.  Στη λογική αυτή ο πρόεδρος Ερντογάν μπορεί τη μια μέρα να υποδέχεται στην Τουρκία τον πρόεδρο Πούτιν για συνομιλίες( 23/4)  και την επόμενη να περνά το κατώφλι του Oval Office για συνάντηση με τον πρόεδρο Μπάιντεν (9/5).  Επομένως η Τουρκία εξομαλύνει τη σχέση της με τις ΗΠΑ και τη Δύση χωρίς μέχρι στιγμής να κάνει καμιά ουσιώδη παραχώρηση. Αντίθετα τις παραχωρήσεις τις έκανε η Ουάσιγκτον. Η Τουρκία άσκησε ένα οιονεί εκβιασμό με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ που μάλλον «της βγήκε»...