Συνήθως ακολουθώ έναν κανόνα: Δεν μιλάω ποτέ (σχεδόν ποτέ) για βιβλία που δεν έχω διαβάσει για ταινίες που δεν έχω δει. Δεν θεωρώ άλλωστε εαυτόν ειδικό για αναλύσεις ή κριτική σε βιβλία ή ταινίες. Μου αρέσει πολύ όμως το κλισέ: Οι κανόνες είναι για να παραβιάζονται (που και που).
Τα βιβλία της Μαργαρίτας Παπανδρέου και της Δήμητρας Παπανδρέου δεν τα διάβασα, ούτε προτίθεμαι. Διάβασα όμως πολλά σχόλια στο διαδίκτυο κι αρκετά αποσπάσματα που δημοσιεύτηκαν. Kαι θύμωσα. Θύμωσα κι ως γυναίκα. Γι αυτόν τον εξευτελιστικό αυτοπροσδιορισμό δύο γυναικών. Επάγγελμα: Χήρα.
Παρακολουθώ μια αντίδραση γι αυτά τα δύο βιβλία που συμπυκνώνεται κυρίως στην εκτίμηση του ευτελισμού του Ανδρέα Παπανδρέου. Δεν την πιστεύω. Η πολιτική διαδρομή και παρουσία του στην πολιτική ζωή της χώρας προφανώς δεν ευτελίζονται, επειδή δύο από τις γυναίκες με τις οποίες επέλεξε να συμπορευτεί για μερικές δεκαετίες αποφάσισαν να τον κόψουν μετά θάνατον κομματάκια και να τον πουλήσουν, ως εμπόρευμα. Άλλωστε στην όποια πολιτική -ακριβέστερα παραπολιτική-συζήτηση θα μπορούσε να ανοίξει με αφορμή αυτά τα βιβλία, το αποτέλεσμα είναι a priori υποθηκευμένο. Πρόκειται για την αφήγηση από τις χήρες, η μια κουβαλά το σύνδρομο «της απατημένης», η άλλη «ακούει φωνές» και «αναλύει» την υφιστάμενη κρίση στη χώρα περίπου όπως επιχείρησε να διαχειριστεί έναν ενεργεία Πρωθυπουργό και το κόμμα του την περίοδο του Ωνασείου, δηλαδή με βασκανίες.
Παρόλα αυτά από την συγγραφή και την έκδοση των δύο βιβλίων προκύπτουν συμπεράσματα, πιθανόν κρίσιμα για τον ιστορικό του μέλλοντος. Το πρώτο συνδέεται με τους άλλους. Εκείνους που επιχείρησαν να στήσουν πολιτικές καριέρες να επηρεάσουν εξελίξεις και στο ΠΑΣΟΚ και τη χώρα ποντάροντας στην εύνοια των δύο αυτών γυναικών. Ούτε η επιρροή της Μαργαρίτας Παπανδρέου στις πολιτικές και εσωκομματικές εξελίξεις αποτελεί μύθο, ούτε φυσικά η ύπαρξη της περιβόητης και πανίσχυρης «αυλής της Εκάλης» από το 1993 έως και τις αρχές του 1996 και τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ήταν εφεύρημα των δημοσιογράφων. Kαι τα δύο «κέντρα εξουσίας» η παρουσία των οποίων εκτείνεται χρονικά από το 1981 έως και το 1996 ήταν υπαρκτά κι αποτέλεσαν και τα δύο συμπτώματα παθογένειας. Έχει ενδιαφέρον στην πολιτική ανάλυση της ιστορίας του ΠΑΣΟΚ η ανοχή που επέδειξε στην ύπαρξη τους ο Ανδρέας Παπανδρέου. Κι αν για την ύπαρξη της «αυλής της Εκάλης» υπάρχουν τα ελαφρυντικά της δικαιολογημένης πιθανόν προσκόλλησης ενός ανήμπορου αδύναμου ανθρώπου-που πάντως ήταν εν ενεργεία Πρωθυπουργός- σε μια γυναίκα που ήταν δίπλα του όταν αντίκριζε τον θάνατο, τι ακριβώς συνέβη την πρώτη περίοδο σε έναν πολιτικό με την ευφυΐα, τις ικανότητες και το πολιτικό ταλέντο του Ανδρέα Παπανδρέου; Η αλήθεια είναι ότι αστικοί μύθοι κυκλοφορούν πολλοί, αλλά ας μη μείνουμε στους μύθους.
Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά δυστυχώς και πάλι τον Ανδρέα Παπανδρέου όχι όμως στην πολιτική διάσταση της προσωπικότητάς του, αλλά την ανθρώπινη. Λέγεται ότι ασχολήθηκε πολύ με το «θέμα γυναίκα». Πιθανόν γι αυτό να μην ασχολήθηκε σοβαρά.