Το πρόβλημα μου με τον ανασχηματισμό, δεν είναι ότι κακίζω τον Πρωθυπουργό και τον Αντιπρόεδρο της κυβέρνησης που δεν επέλεξαν διαφορετικούς από τις όποιες κομματικές εφεδρείες τους. Aφ?ενός αυτοί οι άνθρωποι είναι που τιμήθηκαν με εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους των συμπολιτών μου, αφ?ετέρου στην κοινοβουλευτική δημοκρατία μας, για λόγους δημοκρατικής νομιμοποίησης και συνοχής της πλειοψηφίας, αυτοί οι άνθρωποι είναι που πρέπει να απαρτίζουν μια κυβέρνηση. Ούτε πίστεψα ποτέ ότι πολιτική νομιμοποιούνται να ασκούν άνθρωποι που δεν έχουν – ως πρόσωπα – την δημοκρατική νομιμοποίηση να το κάνουν. Και αν αυτά σας φαίνονται θεωρητικά, ξαναδείτε το. Η εμπειρία της κρίσης έδειξε ότι η δημοκρατική νομιμοποίηση βρίσκει πάντα τρόπους να περνάει το δικό της – τόσο περισσότερο άγαρμπους όσο περισσότερο την αγνοείς – και αυτό είναι από μια άποψη, όσο κι αν ακουστεί παράκαιρο και παράταιρο, δείγμα ωριμότητας της Δημοκρατίας μας.
Και ούτε πιστεύω ότι το πρόβλημα σχετίζεται με τα συγκεκριμένα κόμματα. Είδαμε από ποιούς αποτελούνται οι ηγετικές ομάδες του Σύριζα και των άλλων κομμάτων, ή τις σταυροδοσίες των ψηφοφόρων τους στις ευρωεκλογές, μηδενός εξαιρουμένου, ακόμη και αυτών που επαγγέλλονται το αντίθετο. Ενώ σε όσους φταίνε τα μέσα ενημέρωσης που δήθεν αποπροσανατολίζουν τον κόσμο, θα απαντούσα ότι έτσι είναι οι δημοκρατίες από τον καιρό του Αλκιβιάδη και πιο παλιά. Ευάλωτες στην δημαγωγία και στην αναγνωρισιμότητα. Διαβάστε το εγχειρίδιο προεκλογικής εκστρατείας του Κικέρωνα και θα καταλάβετε. Και μην υποτιμάτε τους συμπολίτες σας: το ότι δεν ψηφίζουν με τα δικά σας και τα δικά μου κριτήρια δεν σημαίνει ότι δεν ξέρουν τι ψηφίζουν. Σημαίνει απλά ότι έχουν άλλα κριτήρια και θα πρέπει να το χωνέψετε ότι είναι περισσότεροι. Και πολύ φοβάμαι οτι θα είναι πάντα περισσότεροι. Απλά, στις καλύτερες εποχές αυτοί οι περισσότεροι είναι λιγότερο οργισμένοι, λιγότερο χαμένοι στην ανασφάλεια και στην ασάφεια, λιγότερο ανερμάτιστοι. Αλλά δεν ζούμε καλύτερες εποχές.
Και αν το πρόβλημά σας είναι οι μεταρρυθμίσεις και πως θα τις κάνουν τα πρόσωπα που τις πολέμησαν, σκεφτείτε ότι αυτή η διαφήμιση που τόσο σας ενόχλησε, σας ενόχλησε γιατί ήταν αληθινή. Όταν για μεταρυθμίσεις ψέλνει μονότονα και βαρετά μόνο ο ψάλτης, το χωριό θα λέει μέσα του: «Σιγά μην κάνουμε μεταρρυθμίσεις!». Και το χωριό είναι που ψηφίζει τον κοινοτάρχη στο καφενείο, ευτυχώς κιόλας.
Το πρόβλημά μου λοιπόν δεν είναι οι επιλογές του Πρωθυπουργού και του Αντιπροέδρου της κυβέρνησης, αυτούς επέλεξαν οι ψηφοφόροι που τους έδωσαν την εντολή, αυτούς είχαν, με αυτούς πρέπει να πορευτούν. Μπορεί να φαίνεται κυνικό, αλλά για να μπορέσει μια κυβέρνηση να κάνει οτιδήποτε πρέπει πρώτα να μπορεί να παραμένει κυβέρνηση. Ούτε και θεωρώ ευτύχημα, όπως ακούω συχνά – πυκνά, ότι ήταν τάχα οι δανειστές μας που επέβαλαν τον υπουργό οικονομικών. Είναι ήττα αυτό που πολλοί από εμάς πίστεψαν όλα αυτά τα χρόνια: ότι χρειαζόμαστε κάποιους να μας επιβάλλουν με το ζόρι αυτό που πρέπει να γίνει. Γιατί σε μια Δημοκρατία, απλά δεν θα γίνει. Ή θα γίνει κουτσό και με σπατάλη πολύτιμου πολιτικού κεφαλαίου. Και αυτό ήταν το σημαντικότερο μάθημα που πήρα από αυτήν την κρίση.
Το πρόβλημά μου είναι μόνο ότι οι ηγεσίες των θεσμικών κομμάτων – γιατί μόνο από αυτά, και από την μετάλλαξή τους περιμένω διέξοδο, κι ας δείχνει και αυτό άκαιρο και παράταιρο – δεν είχαν τα αντανακλαστικά να ψάξουν στην θεσμική τους μνήμη, στην ιστορία τους και σε ότι τους έχει απομείνει από την σύνδεσή τους με την κοινωνία, για να υπερβούν τον εαυτό τους και να αρθρώσουν τον πολιτικό λόγο που θα έκανε αυτούς τους περισσότερους που ανέφερα πριν να είναι λιγότερο οργισμένοι, λιγότερο χαμένοι στην ανασφάλεια και στην ασάφεια, λιγότερο ανερμάτιστοι. Και έτσι να επιλέξουν κάποτε τα διαφορετικά πρόσωπα που θα ενσαρκώνουν αυτόν τον λόγο. Το πρόβλημά μου είναι δηλαδή η ένδεια. Και αυτή είναι και η πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν.