Σίγουρα έχει τη σημασία του το γεγονός ότι ο Πάπας Φραγκίσκος Α’ προτείνεται ως το πρόσωπο της χρονιάς από την πλευρά δύο τόσο διαφορετικών περιοδικών όπως είναι το «καπιταλιστικό» «Time» και το περιοδικό «The Advocate», που προασπίζεται τα δικαιώματα του gender mainstreaming, δηλαδή της ισότητας των φύλων, αλλά και των δικαιωμάτων των σεξουαλικά, και όχι μόνο, διαφορετικών πολιτών.
Ο Πάπας όμως μίλησε και κατά ενός συστήματος που θεωρεί είδηση την απώλεια δυο μονάδων από το χρηματιστήριο και όχι την απώλεια της ζωής ενός ηλικιωμένου από το κρύο. Στην παπική εγκύκλιο Evangelii Gaudium (Η Χαρά του Ευαγγελίου) του Νοεμβρίου στρέφεται κατά του αχαλίνωτου καπιταλισμού. Η άποψη- υποστηρίζει- που θεωρεί ότι σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς, μπορεί αυτόματα να υπάρχει και κοινωνική δικαιοσύνη, εκφράζει την πίστη των πλουσίων «στις καθαγιασμένες λειτουργίες του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος».
Δεν είναι βεβαίως ο πρώτος Πάπας που έχει υποστηρίξει κάτι παρόμοιο. Η Καθολική Εκκλησία υπό την εμπνευσμένη ηγεσία του Ιωάννη ΚΓ΄ και στη συνέχεια του Παύλου ΣΤ΄ στη Β΄ Βατικανή Σύνοδο με την ποιμαντική διάταξη Gaudium et spes ( Η Χαρά και η Ελπίδα) υποστήριζε ότι η σύγχρονη Εκκλησία «οφείλει να μοιράζεται τις χαρές και τις ελπίδες, όπως και τις λύπες και το άγχος των ανθρώπων που βασανίζονται από τις ανισότητες». Κανένας όμως Πάπας, ούτε οι προαναφερθέντες, δεν μπορεί να υπερβεί τη μεγάλη αντίθεση της Εκκλησίας ως φορέα πνευματικής εξουσίας με τη φιλελεύθερη κοσμική εξουσία και τη νεωτερικότητα.
Αν προσεγγίσουμε τη νεωτερικότητα ως τη μετάβαση από το γαιοκεντρικό στο ηλιοκεντρικό σύστημα, από τη Βίβλο στον Δαρβίνο, από την Αποκάλυψη στο σκέπτομαι άρα υπάρχω, από τα δικαιώματα της κοινότητας των πιστών στη θεωρία των ατομικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, από την προάσπιση του εκκλησιαστικού ή του μοναρχικού συμφέροντος στην προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος, τότε θα δούμε τους λόγους της ασυμφιλίωτης σχέσης Εκκλησίας και Νεωτερικότητας.
Η νεωτερικότητα που το σύμβολο στη σημαία της είναι η αυτονομία και αυτοτέλεια κάθε ανθρώπου αποτελεί τον θανάσιμο εχθρό κάθε συνείδησης που θεωρεί την Πίστη ως πηγή νομιμοποίησης της Ζωής. Εχθρότητα που πολύ νωρίτερα αναπτύχθηκε στους κόλπους της ίδιας της Εκκλησίας με τη σύγκρουση Πελάγιου ( η αυτοτέλεια των ανθρώπινων πράξεων ως μέτρο σωτηρίας) και Αυγουστίνου (η μοναδικότητα της Πίστης) και οδήγησε στην ήττα του πρώτου. Γιατί από πλευράς Εκκλησίας ο Αυγουστίνος όντως έχει δίκιο. Εξάλλου η κατηγορία για παρέκκλιση από τις αρχές του Χριστιανισμού ήταν και η μομφή της Μεταρρύθμισης (Sola Fides- μόνο η πίστη) κατά του καθολικισμού.
Το μεγαλείο του Φραγκίσκου Α΄ δεν έγκειται απλά στη σεμνότητά του, στην ταύτισή του με όσους αγωνίζονται κατά των ανισοτήτων, στην ανοχή του έναντι όσων σκέπτονται διαφορετικά από την εκκλησία για τα θέματα της βιο-ζωής. Το μεγαλείο του έγκειται στο ότι είναι ο πρώτος Πάπας που κατανοεί ότι η Εκκλησία δεν μπορεί άλλο να επιβάλλει την άποψή της περί «ομολογιακού κράτους». Του κράτους δηλαδή που οφείλει να τηρεί την ομολογία πίστης της εκκλησίας και είναι εξαρτημένο από τον φορέα της πίστης.
Ο Φραγκίσκος Α’ επιχειρεί κάτι που υπερβαίνει τις δυνάμεις ενός εκπροσώπου του Θεού στη γη. Επιδιώκει να συμφιλιώσει τον εκκλησιαστικό λόγο με τις αρχές του Φιλελευθερισμού. Γιατί η πρώτη ιδεολογία που ταυτίστηκε με τον αγώνα για ανοχή και ελευθερία, αλλά και με τον αγώνα κατά των ανισοτήτων ήταν ο Φιλελευθερισμός. Και η πρώτη ιδεολογία που διαχώρισε τόσο ρητά τις πράξεις από την ομολογιακή πίστη ήταν πάλι ο Φιλελευθερισμός. Αυτή όμως η προσπάθειά του τον θέτει έξω από τις θεμελιώδεις αρχές του καθολικισμού, αλλά και της εκκλησίας, για την οποία ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η φιλελευθεροποίηση των κοινωνιών. Δεν είναι τυχαίο που η σύνοδος των πολωνών επισκόπων διάβασε (την πρώτη Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα – μέρα της Αγίας Οικογένειας για τους καθολικούς) μια επιστολή στην οποία καταδικάζονται όσοι στην Ευρώπη, προωθούν πολιτικές που υποσκάπτουν τις αρχές της καθολικής οικογένειας.
Αυτός ο Πάπας δεν είναι το πρόσωπο της χρονιάς επειδή είναι «αιρετικός» αλλά επειδή είναι ουμανιστής και φιλελεύθερος με όλη τη σημασία των όρων. Τα μηνύματα που μεταφέρει είναι περισσότερο αυτοπερίσκεψη, μετριοπάθεια, ταπεινότητα, αμφιβολία, περισσότερη ελευθερία. Να τον ακολουθήσουμε;